-
Η ανάγλυφη σύνθεση «Χορός της φωτιάς» αποτελεί μια από τις πρώιμες προσπάθειες της Άλεξ Μυλωνά στην αφαίρεση. Η καλλιτέχνιδα μορφοποιεί τις φλόγες της φωτιάς με γωνιώδεις, αιχμηρές απολήξεις, επαναλαμβάνει το μοτίβο κατά την ανάπτυξή του δίνοντας την αίσθηση του ρυθμού και της κίνησης. Το αποτέλεσμα, η αποτύπωση ενός καρδιογραφήματος, τονίζει τις γλυπτικές της αρχές: της αρμονίας και της λιτότητας.
-
Το 1953 και με νωπές ακόμη τις μνήμες από τις βιαιοπραγίες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου, η Μυλωνά δημιουργεί μια λιτή σύνθεση στη μνήμη όλων των ανδρών του χωριού που εκτελέστηκαν από τους Ναζί.
Το «Πένθος στα Καλάβρυτα», που θυμίζει νεκρικό μνημείο, μέσα σε όλη του την απλότητα ανακαλεί με σοβαρότητα τις συμφορές του πολέμου: μία κόρη θρηνεί στην αγκαλιά της μητέρας. Οι μορφές, αφαιρετικά σχηματοποιημένες, συγκλίνουν η μία στην άλλη δημιουργώντας ένα «εύθραυστο» αλλά συνάμα στιβαρό σύνολο.
-
Στην ταράτσα του MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά, Ο Κούρος και η Κόρη, δύο εμβληματικά γλυπτά σε μάρμαρο της Άλεξ Μυλωνά, στέκονται σιωπηλά δίπλα-δίπλα μ' έναν ιερατικό τρόπο, σε μια ρυθμική επικοινωνία γραμμών, όγκων, επιπέδων και σχημάτων. Τα δύο σώματα επιβάλλονται μοναχικά, επικοινωνούν μεταξύ τους με μυστικούς κώδικες, κυριαρχούν στον ορίζοντα του αττικού ουρανού, σε έναν διαρκή διάλογο με το παρόν και το παρελθόν, τα αρχαία μνημεία, την Ακρόπολη, τον Παρθενώνα αλλά και το σύγχρονο αστικό τοπίο. Η Άλεξ Μυλωνά με ανεπτυγμένη ευαισθησία προχωρεί στη διερεύνηση του αντρικού και του γυναικείου κορμιού στην καθαρή αντίληψή τους, ανατρέχει σε μορφές και τύπους της αρχαϊκής γλυπτικής, τους οποίους μεταπλάθει δημιουργικά με μοναδική αίσθηση της ισορροπίας και της λιτότητας, της γεωμετρίας και του ρυθμού. Τα δύο αυτά έργα μαζί με την ίδρυση του Μουσείου της «έκλειναν», όπως εμφατικά δήλωνε η Άλεξ Μυλωνά, τον κύκλο της γλυπτικής της τέχνης.
-
Στην ταράτσα του MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά, Ο Κούρος και η Κόρη, δύο εμβληματικά γλυπτά σε μάρμαρο της Άλεξ Μυλωνά, στέκονται σιωπηλά δίπλα-δίπλα μ' έναν ιερατικό τρόπο, σε μια ρυθμική επικοινωνία γραμμών, όγκων, επιπέδων και σχημάτων. Τα δύο σώματα επιβάλλονται μοναχικά, επικοινωνούν μεταξύ τους με μυστικούς κώδικες, κυριαρχούν στον ορίζοντα του αττικού ουρανού, σε έναν διαρκή διάλογο με το παρόν και το παρελθόν, τα αρχαία μνημεία, την Ακρόπολη, τον Παρθενώνα αλλά και το σύγχρονο αστικό τοπίο. Η Άλεξ Μυλωνά με ανεπτυγμένη ευαισθησία προχωρεί στη διερεύνηση του αντρικού και του γυναικείου κορμιού στην καθαρή αντίληψή τους, ανατρέχει σε μορφές και τύπους της αρχαϊκής γλυπτικής, τους οποίους μεταπλάθει δημιουργικά με μοναδική αίσθηση της ισορροπίας και της λιτότητας, της γεωμετρίας και του ρυθμού. Τα δύο αυτά έργα μαζί με την ίδρυση του Μουσείου της «έκλειναν», όπως εμφατικά δήλωνε η Άλεξ Μυλωνά, τον κύκλο της γλυπτικής της τέχνης.
-
Τα δέκα ανάγλυφα ορίζουν μια ενιαία σύνθεση και παρουσιάστηκαν στη Μπιενάλε της Βενετίας το 1960. Χαρακτηριστικό αυτών των έργων είναι, ότι η Άλεξ Μυλωνά χρησιμοποιεί την πέτρα και το μέταλλο. Επάνω στην πέτρα που λειτουργεί ως φέρουσα επιφάνεια προσαρμόζονται ελάσματα από φύλλο χαλκού με αφηρημένες φόρμες και σχήματα, που αναπαράγουν αυτούσια ή αποσπασματικά φόρμες και σχήματα γλυπτικών της συνθέσεων αυτών των χρόνων, όπως η Αφροδίτη, η Άμυνα, ο Μινώταυρος, οι Μυκήνες, ο Λαβύρινθος και η Εποποιία. Εμφανής είναι η διάθεση παιχνιδιού αφού δυνητικά υπάρχει η προοπτική μιας μεγάλης σειράς παραλλαγών αφού τα ανάγλυφα μπορούν να τοποθετηθούν σε διαφορετικές θέσεις και σε συνδυασμούς μεταξύ τους. Ένα στοιχείο που χαρακτηρίζει γενικότερα την τέχνη της Άλεξ Μυλωνά είναι η χρήση διαφορετικών υλικών (τσιμέντο, πέτρα, σίδηρος, μπρούντζος, αλουμίνιο, μάρμαρο), η αξιοποίηση των εγγενών ιδιοτήτων, της υφής και των εκφραστικών τους δυνατοτήτων.
-
Η Άλεξ Μυλωνά σπούδασε γλυπτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (1945-50), με καθηγητή τον Μιχάλη Τόμπρο. Στη συνέχεια, αφοσιώθηκε με πάθος στην τέχνη, ταξίδεψε σε ευρωπαϊκά καλλιτεχνικά κέντρα, δημιούργησε εργαστήριο στο Παρίσι, ξεκίνησε να εκθέτει στην Ελλάδα και το εξωτερικό, γνώρισε σημαντικούς καλλιτέχνες του μοντερνισμού, όπως οι Hans Arp, Alberto Giacometti και Ossip Zadkine, η επιρροή των οποίων εντοπίζεται σε γλυπτά της αυτήν την περίοδο: στην έμφαση, στη λιτότητα και στη σχηματοποίηση των μορφών, ή κάποιες φορές στην τάση για εξαΰλωση. Η Μήδεια είναι αντιπροσωπευτικό έργο της δεκαετίας του 1950, δουλεμένο σε τσιμέντο. Η Άλεξ Μυλωνά επιλέγει ένα θέμα από την ελληνική μυθολογία, φορτισμένο για την τραγικότητα και τη δραματικότητα της ιστορίας του. Δημιουργεί μια γραμμική, χωρίς όγκο, συμμετρική σύνθεση, με γωνιώδη περιγράμματα, αφύσικες απολήξεις για κεφάλια, αιχμηρά μέλη και τονισμένο το φύλο της ηρωίδας, μια εύθραυστη σύνθεση στην οποία οι έννοιες της βίας και της μητρότητας συμβιώνουν. Με τη Μήδεια δίνει σχήμα και στις προσωπικές της αγωνίες, που στιγματίζουν μια γυναίκα της δεκαετίας του 1950, που θέλει να αφιερωθεί στην τέχνη της με όποιο κόστος αποδίδει η κοινωνία της εποχής στην οικογενειακή της ζωή και στη σχέση με τα παιδιά της.
-
Η Γέννηση της Αφροδίτης είναι ένα από τα έργα με τα οποία η Άλεξ Μυλωνά συμμετείχε στη Μπιενάλε της Βενετίας το 1960, εκπροσωπώντας την Ελλάδα. Τα έργα που παρουσίασε ήταν μια ενότητα συνθέσεων σε σφυρήλατο σίδηρο βαμμένων με μαύρο χρώμα, στις οποίες κυριαρχούσε η αυστηρή ακινησία, η σχέση των γραμμών και της επίπεδης φόρμας, προτείνοντας μια νέα διάταξη του χώρου και της επιφάνειας. Την περίοδο αυτήν, η δημιουργός έχει αφομοιώσει τους κώδικες της αφηρημένης τέχνης και με τις παρουσιάσεις των έργων της συμβάλλει καθοριστικά στην επιβολή της αφαίρεσης στην ελληνική τέχνη. Με μια σύνθεση, όπως η Αφροδίτη, η Άλεξ Μυλωνά έρχεται να μορφοποιήσει τη ζωτική της σχέση της με τον κόσμο, να συνδυάσει τους αρχαίους μύθους με τις αρχές του Μοντερνισμού, να στοχαστεί πάνω στη φύση και τις δυνατότητες της πλαστικής τέχνης.
-
Προσχέδιο της Άλεξ Μυλωνά, μια διαφορετική εκδοχή για το έργο «Τα Τείχη», το οποίο εκτελέστηκε σε μάρμαρο το 1984. Ενώ το έργο που πραγματοποιήθηκε αποτελείται από μια αλληλουχία μαρμάρινων πλακών σε ένα βάθος έξι διαδοχικών επιπέδων, εδώ η καλλιτέχνιδα δίνει μια πιο αναπαραστατική εκδοχή του, όπου μια σειρά από ορθογώνιους όγκους ανασυντίθεται σε μια μεγάλη ορθογώνια κατασκευή. Το σχέδιο παραπέμπει στην αρχαιότητα και στην τοιχοποιία των μυκηναϊκών οχυρώσεων.
-
Προσχέδιο της Άλεξ Μυλωνά για το γλυπτό «Τα Τείχη», το οποίο εκτελέστηκε σε διαφορετική εκδοχή σε μάρμαρο το 1984. Ενώ το έργο που πραγματοποιήθηκε αποτελείται από μια αλληλουχία μαρμάρινων πλακών σε ένα βάθος έξι διαδοχικών επιπέδων, εδώ η καλλιτέχνιδα δημιουργεί έναν συμπαγή ορθογώνιο όγκο, ο οποίος φαίνεται να συντίθεται από άλλους μικρότερους. Πιθανόν για αυτό άλλωστε να σημειώνει ως τίτλο του έργου «Τα Τείχη», Πάλι τα τείχη γύρω μας. Ακόμη, η δομή του σχεδίου παραπέμπει και σε μια αφαιρετική σύνθεση ενός ανθρώπινου κορμού.
Στην πίσω όψη του φύλλου η Μυλωνά εγκιβωτίζει μέσα στους τεράστιους ορθογώνιους όγκους δύο κάθετες μορφές που κρατούνται σφιχτά, μια ακόμη παραλλαγή του αγαπημένου της μοτίβου: του ζευγαριού.
-
Η Άλεξ Μυλωνά αποτυπώνει στο χαρτί δύο μελέτες ζευγαριού, θέμα που είναι προσφιλές για την καλλιτέχνιδα. Η απεικόνιση ζευγαριών (π.χ. Αδάμ και Εύα) αποτελεί αγαπημένο της μοτίβο, καθώς της δίνει την ευκαιρία να απεικονίσει το άγγιγμα, την ένωση, τον εναγκαλισμό. Η αριστερή μελέτη που απεικονίζει τον σφιχτό εναγκαλισμό των δύο μορφών με τη μετωπικότητα των δύο σωμάτων μαρτυρά τις επιρροές που έχει η καλλιτέχνιδα από το «Φιλί» του Brancusi, ενώ στη δεξιά περίπτωση οι μορφές παρατίθενται ενωμένες η μία πλάι στην άλλη.
-
Στο σχέδιο του 1982 που η Άλεξ Μυλωνά φιλοτεχνεί κατά την παραμονή της στο Κίνι, στο νησί της Σύρου απεικονίζονται δύο ζεύγη ζευγαριών σε όρθια και καθιστή στάση. Η Μυλωνά επανέρχεται συχνά στο μοτίβο της απεικόνισης των ζευγαριών, καθώς επιθυμεί να αποδώσει στοιχεία όπως η ένωση, το άγγιγμα, ο εναγκαλισμός, συναισθήματα τρυφερότητας, ενσυναίσθησης και αγάπης. Αριστερά οι δύο μορφές απεικονίζονται καθιστές να κοιτάζουν η μία την άλλη σε ένα ιδιόμορφο σύμπλεγμα κρατώντας τα χέρια. Τονίζεται η έννοια της αρχαϊκότητας και η σοβαρότητα των μορφών στη συνάντησή των σωμάτων τους, ενώ στην όρθια απεικόνιση οι μορφές ευθυτενείς σε μετωπική μεταξύ τους στάση ανταλλάσσουν το βλέμμα κάτω από το στιβαρό κράτημα της ανδρικής μορφής. Η καλλιτέχνιδα δίνει έμφαση στο καθαρά σχεδιαστικό στοιχείο και οι όγκοι πλάθονται μέσα από τη ρευστότητα των γραμμικών στοιχείων.
-
Στο έργο «Νέοι που βγαίνουν από το μπάνιο» η καλλιτέχνιδα πραγματεύεται για μια ακόμη φορά ένα αγαπημένο της θέμα: την απεικόνιση ζευγαριών. Στο θέμα αυτό επανέρχεται συχνά, καθώς μέσα από αυτό μπορεί να απεικονίσει δυνατά στοιχεία, όπως το άγγιγμα, η ένωση, ο εναγκαλισμός και ταυτόχρονα μέσα από τις συνθέσεις αυτές ξεπηδούν συναισθήματα η τρυφερότητα, η αγάπη. Ο τρόπος με τον οποίο τα σώματα συγκλίνουν το ένα προς το άλλο, η ανδρική μορφή αγκαλιάζει τη γυναικεία και η ο τρόπος που κρατά η γυναικεία μορφή το ένδυμα που σκεπάζει το ζευγάρι δημιουργούν μια γαλήνια, τρυφερή σύνθεση.
-
Στην μπροστινή όψη του φύλλου η Άλεξ Μυλωνά αποτυπώνει ένα σχέδιο με μελάνι, στο οποίο απεικονίζονται τρεις πέτρες, όπως άλλωστε τιτλοφορεί το έργο και η ίδια η καλλιτέχνιδα στις σημειώσεις της. Οι όγκοι φαίνεται να δημιουργούν ένα σύμπλεγμα ανθρώπινων μορφών, καθώς οι τρεις φυσικές φόρμες μπορούν να αντιμετωπιστούν σαν αφηρημένες γλυπτικές φόρμες.
Στην πίσω όψη του φύλλου απεικονίζεται νεκρή φύση, βάζο με λουλούδια. Η καλλιτέχνιδα αποτυπώνει στο σχέδιο που πραγματοποιεί το 1980 στη Βρετάνη ένα βάζο με νάρκισσους. Στο λιτό σχέδιο με μελάνι, το οποίο είναι ρεαλιστικά αποδοσμένο, η Μυλωνά δημιουργεί μια καθαρή και δομημένη σύνθεση.
-
Έγχρωμη αφηρημένη σύνθεση της Άλεξ Μυλωνά, στην οποία κυριαρχούν τα μαύρα και λευκά αφηρημένα σχήματα, μοτίβα που επανέρχονται ξανά και ξανά στο έργο της. Οι μαύρες αυτές συνθέσεις, οι οποίες παραπέμπουν στα έργα της που εκτελεί σε μέταλλο (π.χ. Μινώταυρος), μαρτυρούν έντονα ένα στοιχείο «πρωτόγονο» που φαίνεται να γοητεύει την καλλιτέχνιδα.
-
Η Άλεξ Μυλωνά δημιουργεί μια σειρά σχεδίων στην οποία απεικονίζονται τμήματα πέτρας που όπως η ίδια σημειώνει θυμίζουν ανθρώπινο κορμό. Η αφαιρετική απόδοση του σχεδίου, οι φωτοσκιάσεις με τις οποίες πλαισιώνει τις συνθέσεις καθώς και η δομή της ίδιας της σύνθεσης παραπέμπουν σε μέρη του ανθρώπινου σώματος και βασικά σε torso.
-
Η Άλεξ Μυλωνά δημιουργεί μια σειρά σχεδίων στην οποία απεικονίζονται τμήματα πέτρας που όπως η ίδια σημειώνει θυμίζουν ανθρώπινο κορμό. Η αφαιρετική απόδοση του σχεδίου, οι φωτοσκιάσεις με τις οποίες πλαισιώνει τις συνθέσεις καθώς και η δομή της ίδιας της σύνθεσης παραπέμπουν σε μέρη του ανθρώπινου σώματος και βασικά σε torso.
-
Η Άλεξ Μυλωνά δημιουργεί μια σειρά σχεδίων στην οποία απεικονίζονται τμήματα πέτρας που όπως η ίδια σημειώνει θυμίζουν ανθρώπινο κορμό. Η αφαιρετική απόδοση του σχεδίου, οι φωτοσκιάσεις με τις οποίες πλαισιώνει τις συνθέσεις καθώς και η δομή της ίδιας της σύνθεσης παραπέμπουν σε μέρη του ανθρώπινου σώματος και βασικά σε torso.
-
Η Άλεξ Μυλωνά δημιουργεί δύο θρησκευτικά θέματα στις δύο όψεις του φύλλου. Στην μπροστινή όψη απεικονίζει την Παναγία και το βρέφος, μία «κοινή» σύνθεση, την οποία όμως προσαρμόζει στη σύγχρονη εποχή. Δίνει μια πιο ανθρώπινη διάσταση στις δύο μορφές, φέρνοντας τες σε ευθεία αντιστοιχία με όλες τις τραγικότητες του 20ού αιώνα.
Στην πίσω σελίδα απεικονίζεται με αδρές γραμμές και σχεδόν σε μονοχρωμία το σχέδιο μιας βυζαντινής εκκλησίας.
-
Η Άλεξ Μυλωνά θέλοντας να εξυμνήσει τη γυναίκα δημιουργεί μια σύνθεση με έντονα στοιχεία συμβολισμού. Η γυναικεία μορφή που ξεπηδά μέσα από ένα λουλούδι παραπέμπει θεματολογικά σε μια παραλλαγή του μοτίβου της γέννησης της Αφροδίτης. Η επιλογή του λουλουδιού κάθε άλλο παρά τυχαία δεν φαίνεται. Συνδυάζοντας τη γυναίκα και το λουλούδι κάνει άμεσες αναφορές στο κάλλος, στη γυναικεία ομορφιά, στην ευθραυστότητα και την ευαισθησία. Ακόμη, η κίνηση της γυναικείας μορφής που φαίνεται να κρατά ένα πέταλο και να το ανασηκώνει σαν να πρόκειται για «ένδυμα» παραπέμπει σε προσπάθεια κάλυψης του γυμνού σώματός της.
-
Ενότητα σχεδίων στην οποία η Άλεξ Μυλωνά πειραματίζεται στη ζωγραφική με διάφορα υλικά και τεχνικές, στη συγκεκριμένη περίπτωση με παστέλ. Αφηρημένη σύνθεση, η οποία βασίζεται στην αντιπαράθεση ευθείων και καμπύλων σχημάτων, μια προσπάθεια σύλληψης και διαπραγμάτευσης του ζωγραφικού χώρου μέσω μιας μελέτης των επιπέδων, των γραμμών και των χρωμάτων που θυμίζει ζωγραφικές και γλυπτικές μελέτες στα τέλη του '80 και στις αρχές του '90, όπου η Μυλωνά διαπραγματεύεται το παιχνίδι της αντιστροφής των σχημάτων και της αντίθεσης θετικού-αρνητικού.
-
Το σχέδιο που η ίδια η καλλιτέχνιδα τιτλοφορεί ως «Εσταυρωμένος» αποτελεί μέρος μια ενότητας σχεδίων και έργων που έχουν ως θέμα τη Σταύρωση και τον Επιτάφιο θρήνο. Με έντονο το γεωμετρικό στοιχείο και με εμφανείς ακόμη και στο χαρτί τις «αιχμηρές» απολήξει, η σύνθεση φαίνεται να αποτελεί πρόπλασμα για μεταλλικό γλυπτό. Η Μυλωνά δημιουργεί αυτή τη σύνθεση το 1968 στα χρόνια της δικτατορίας, κάνοντας μια έμμεση αναφορά στις αδιάκοπες συμφορές των ανθρώπων. Επανέρχεται 31 χρόνια αργότερα δημιουργώντας μια ζωγραφική σύνθεση σε καμβά, θέλοντας να τονίσει με την επανάληψη του θέματος πως εξακολουθεί να είναι επίκαιρο.
-
Στο σχέδιο «Τρεις μελέτες για γλυπτό» διακρίνονται οι προπαρασκευαστικές προσπάθειες της Άλεξ Μυλωνά για το έργο της «Το φιλί – Τιμή στον Brancusi» που εκτελέστηκε το 1967 σε μάρμαρο. Η καλλιτέχνιδα αποδίδει τιμή σ’ έναν από τους σημαντικότερους γλύπτες του μοντερνισμού, τον Constantin Brancusi και σε μια από τις πιο εμβληματικές και αναγνωρίσιμες συνθέσεις του, Το φιλί, που φιλοτέχνησε σε πολλές παραλλαγές οδηγούμενος κάθε φορά σε ολοένα μεγαλύτερες αφαιρετικές σχηματοποιήσεις της φόρμας. Η γλύπτρια αισθάνεται ότι βρίσκεται κοντά στην απλότητα, την καθαρότητα και τη γεωμετρία του Ρουμάνου καλλιτέχνη. Εξάλλου και το θέμα του συγκεκριμένου γλυπτού προσεγγίζει τη δική της θεματική. Στην εκδοχή που πραγματοποίησε, δημιούργησε μια αυστηρή, συμμετρική σύνθεση, αξιοποιώντας τις αρετές και την ποιότητα, τη λάμψη και την υφή του μαρμάρου, κατορθώνοντας να αποκρυσταλλώσει με μοναδική τρόπο την αίσθηση της επαφής και της ένωσης των δύο μορφών.
-
Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 η Μυλωνά στρέφεται στη γλυπτική σε μέταλλο και δημιουργεί μια σειρά σχεδίων και έργων που χαρακτηρίζονται από εξπρεσιονιστική διάθεση, γεωμετρικότητα, αυστηρή ακινησία και αντιθέσεις. Οι αιχμηρές απολήξεις των αφηρημένων συνθέσεών της επιτείνουν την εσωτερική στιβαρότητα του υλικού που επιλέγει και τον δυναμισμό της γραμμής.
-
Μελέτη για το γλυπτό "Καταιγίδα", το οποίο φιλοτεχνήθηκε το 1961. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 η Μυλωνά δημιουργεί μια σειρά έργων, τα οποία εκτελεί σε χαλκό, τον οποίο μεταχειρίζεται με έντονο τρόπο για να προκύψει το αποτέλεσμα που επιθυμεί. Τα προπαρασκευαστικά σχέδια των γλυπτών χαρακτηρίζονται από αυστηρή γεωμετρία και λιτές γραμμές, ενώ στο τελικό αποτέλεσμα ο χαλκός είναι τις περισσότερες φορές σφυρήλατος και στην περίπτωση της "Καταιγίδας" οδοντωτός και ψαλιδισμένος.
-
Μελέτη για το γλυπτό «Αδάμ και Εύα». Οι έντονα γεωμετρικές φόρμες που σχηματοποιούν τις δύο μορφές συνδέονται με τρόπο ιδιαίτερο παραπέμποντας για άλλη μια φορά στην έννοια της ένωσης. Στο έργο που εκτελέστηκε το 1962, τονίζεται ιδιαίτερα η αντίθεση του αλουμινίου και της πετράς, καθώς οι δύο μορφές από αλουμίνιο τοποθετούνται πάνω στο μαύρο σχιστόλιθο, αφήνοντας ξεκάθαρα να διαφανεί το παιχνίδι μεταξύ στερεού και κενού στις μετωπικές συλλήψεις της Μυλωνά.
