Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

Κωδικός έργου

MMA.CC.76

Είδος έργου/ Τύπος τεκμηρίου

el Έργο ζωγραφικής

en Painting

Μουσείο

el Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

en Museum of Modern Art

Συλλογή

el Συλλογή Κωστάκη

en Costakis Collection

Θέμα: Ταξινόμηση αντικειμένου/ έργου (Ύφος/ Τάση/ Ομάδες/ Κινήματα)

el Ρωσική Πρωτοπορία

en Russian Avantgarde

el Ζωγραφική

en Painting

el Αφηρημένη τέχνη

en Abstract art

Τίτλος έργου

el Ελεύθερη σύνθεση χρωματικών μαζών (recto)|| Γυναικείο γυμνό (verso)

en Free Composition of Coloured Masses (recto) || Female nude (verso)

Δημιουργός

el Ντρέβιν, Αλεξάντρ (1889-1938)

en Drevin, Αleksandr (1889-1938)

Χρονολογία/ Ημερομηνία δημιουργίας

1918

Πιο πρώιμη χρονολογία (από)

1918

Πιο πρόσφατη χρονολογία (έως)

1918

Τόπος δημιουργίας

Μόσχα

Ύψος σε εκατοστά

95

Πλάτος σε εκατοστά

142

Υλικά

el Λάδι σε καμβά

en Oil on canvas

Τεχνικές

el Ελαιογραφία

en Oil painting

Περιγραφή έργου

el Ο Αλεξάντρ Ντρέβιν σπούδασε ζωγραφική στην Σχολή Καλών Τεχνών της Ρίγας. Το 1915, μέσα στη δίνη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Σχολή Καλών Τεχνών της Ρίγας μεταφέρθηκε στο Πέτρογκραντ. Έτσι ο Ντρέβιν μετακόμισε στη Ρωσία και αποφάσισε να ζήσει στη Μόσχα όπου η Λετονική Επιτροπή Βοήθειας των Προσφύγων του παραχωρεί ένα δωμάτιο. Παρά την σύνδεσή του στη Μόσχα με τους καλλιτέχνες της ρωσικής πρωτοπορίας (η σύζυγός του, ζωγράφος Ναντιέζντα Ουνταλτσόβα το 1916 στράφηκε στον σουπρεματισμό και την μη αντικειμενική τέχνη) ο Ντρέβιν είναι – με ελάχιστες εξαιρέσεις – πιστός στην παραστατική ζωγραφική.
Ελάχιστες είναι οι απόπειρες μη παραστατικής ζωγραφικής (τρία έργα τέτοια έχουν σωθεί όλα κι όλα) κι ένα από τα έργα αυτά ανήκει στη συλλογή Κωστάκη του MOMus με τίτλο «Ελεύθερη Σύνθεση από Χρωματιστές Μάζες». Το έργο είχε παρουσιαστεί στην πρώτη έκθεση επαγγελματιών ζωγράφων το 1918 και είχε λάβει θετικές κριτικές. Πρόκειται για μια αφηρημένη σύνθεση χρωματικών μαζών, η οποία απαρτίζεται από διαγώνια και πολυγωνικά ομοιογενή χρωματικά τμήματα που συνθέτουν τη συνολική εικόνα.
Στην πίσω όψη του καμβά υπάρχει το έργο «Γυναικείο Γυμνό» που φιλοτεχνήθηκε 12 χρόνια αργότερα, το 1930. Το έργο αυτό ακολουθεί το ύφος των περισσότερων έργων του Ντρέβιν: Мοναχικές φιγούρες μπροστά από ένα δυστοπικό, ακαθόριστο τοπίο, γήινα χρώματα, κυρίως αποχρώσεις του καφέ, του μπεζ και του κεραμιδί καθώς και μια συνειδητά λανθασμένη προοπτική.
О Ντρέβιν εκτελέστηκε από το σταλινικό καθεστώς το 1938. Η μνήμη του αποκαταστάθηκε το 1957.

en Alexandr Drevin studied painting at the Riga School of Fine Arts. In 1915, in the midst of the First World War, the Riga School of Fine Arts was moved to Petrograd. So Drevin moved to Russia and decided to live in Moscow where the Latvian Refugee Aid Committee provided him with a room. Despite his connection in Moscow with the artists of the Russian avant-garde (his wife, painter Nadezhda Udalchova, in 1916 turned to suprematism and non-objective art) Drevin is - with few exceptions - faithful to figurative painting.
There are few attempts at non-figurative painting (three such works have all survived) and one of these works belongs to the Kostakis collection at MOMus entitled 'Free Composition of Coloured Masses'. The work had been shown at the first exhibition of professional painters in 1918 and had received positive reviews. It is an abstract composition of color masses, which is composed of diagonal and polygonal homogeneous color segments that make up the overall picture.
On the reverse side of the canvas is the work "Female Nude", painted 12 years later, in 1930. This work follows the style of most of Drevin's works: monochrome figures in front of a dystopian, indeterminate landscape; earthy colours, mainly shades of brown, beige and brick red; and a deliberately false perspective.
Drevin was executed by the Stalinist regime in 1938. His memory was restored in 1957.

Συνοπτικό βιογραφικό δημιουργού

el Ο Aλεξάντρ Νταβίντοβιτς Ντρέβιν (Βέντεν [σημερινό Τσέσις] στη Λετονία, 15 Ιουλίου 1889 - Φεβρουάριος, 1938), γιος εργάτη, αποφοίτησε από τη Ναυτική Σχολή της πόλης Ρίγα. Την περίοδο 1908-1913 παρακολούθησε μαθήματα στη Σχολή Καλών Τεχνών της ίδιας πόλης με καθηγητή τον Βίλχελμ Πούρβιτ. Από το 1912 συμμετείχε σε εκθέσεις που οργανώθηκαν στη Ρίγα. Στα τέλη του 1914 εγκαταστάθηκε στη Μόσχα. Τα χρόνια 1918-1922 ζωγράφιζε τόσο παραστατικά όσο και αφηρημένα και παράλληλα ασχολήθηκε με την ποίηση. Συμμετείχε στην Πέμπτη Κρατική Έκθεση: Από τον Ιμπρεσιονισμό στη Μη-Αντικειμενική Τέχνη (Μόσχα,1919). Το 1920-1921 ήταν μέλος του Ινστιτούτου Καλλιτεχνικής Παιδείας (IΝΧΟΥΚ), το οποίο εγκατέλειψε μαζί με τους Καντίνσκι, Ουνταλτσόβα και Κλιούν μετά την απόρριψη της καθαρής «ζωγραφικής του καβαλέτου» από τους Κονστρουκτιβιστές -Παραγωγιστές. Ήταν μέλος της Κρατικής Ακαδημίας των Καλλιτεχνικών Επιστημών (ΓΚΑΧΝ), και τα χρόνια 1920-1930 δίδαξε ζωγραφική στα Ανώτερα Κρατικά Καλλιτεχνικά και Τεχνικά Εργαστήρια (ΒΧΟΥΤΕΜΑΣ) και στο Ανώτερο Κρατικό Καλλιτεχνικό-Τεχνικό Ινστιτούτο (ΒΧΟΥΤΕΪΝ). Εκεί συνεργάστηκε στενά με την Ουνταλτσόβα, την οποία στη συνέχεια παντρεύτηκε. Το 1921-1922 συμμετείχε στην έκθεση Ο Κόσμος της Τέχνης στη Μόσχα και το 1923 στην Έκθεση Ζωγραφικής με άλλα πρώην μέλη της ομάδας «Βαλές-Καρό». Τα χρόνια 1926-1928 πήγε με την Ουνταλτσόβα στα Ουράλια και στη συνέχεια πραγματοποίησαν από κοινού έκθεση στο Ρωσικό Μουσείο του Λένινγκραντ (1928). Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 ασχολήθηκε με την τοπιογραφία. Το 1929-1931 πήγε στην Αλτάια και το 1933 στην Αρμενία. Το 1934 και πάλι μαζί με την Ουνταλτσόβα διοργάνωσαν έκθεση έργων τους στο Κρατικό Πολιτιστικό και Ιστορικό Μουσείο του Eρεβάν. To 1938 συνελήφθη και εκτελέστηκε.

en Aleksandr Davidovich Drevin (Venden - now Tsesis, Latvia, July 15th, 1889 - February 26th, 1938), son of a worker, graduated from the Maritime School in Riga, in 1908. From 1908 to 1913 he attended the School of Fine Arts in Riga, under Wilhelm Purvit and from 1912 onwards he participated in various exhibitions. He moved to Moscow in late 1914. He participated in the Fifth State Exhibition: From Impressionism to Non-objective Art (Moscow, 1919). He worked in both figurative and abstract styles and wrote poetry (1918-1922). From 1920 to 1921 he was a member of the Institute of Artistic Culture (INKHUK); he left, together with Kandinsky, Udaltsova and Kliun in disagreement over the rejection of pure “easel art” by the Constructivists-Productivists. He was a member of the State Academy of Artistic Sciences (GAKhN). From 1920 to 1930 he taught painting at the Higher State Art-Technical Studios (VKHUTEMAS) and at the Higher State Art-Technical Institute (VKHUTEIN); there, he collaborated with Udaltsova and later they got married. He participated in the World of art exhibition in Moscow (1921-1922). In 1923 he took part in the exhibition of paintings together with ex-members of the “Jack of Diamonds” group. In the late 1920s he returned to landscape painting. During the years 1926-1927 he moved to the Urals, together with his wife. In 1928 he exhibited with Udaltsova at the Russian Museum, in Leningrad. He traveled to Altai in 1929-1931 and to Armenia in 1933. A second exhibition with Udaltsova was realized at the State Cultural and Historical Museum in Erevan, in 1934. He was arrested and shot in 1938.

Αξία ασφάλισης

200.000

Μονάδα

el Στερλίνες

Όνομα χώρου αποθήκευσης/ Γεωγραφική θέση

el MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, Κολοκοτρώνη 21, 56430 Σταυρούπολη

Παλιός κωδικός

CC-0017/

Τρόπος απόκτησης

el Αγορά

Προέλευση online

el Αγορά του Ελληνικού Κράτους από τους κληρονόμους της οικογένειας Κωστάκη

en Greek State purchase by the heirs of the Costakis’ family

Λεπτομέρειες προέλευσης

Αποκτήθηκε από τον γιό του καλλιτέχνη Α. Ντρέβιν, Μόσχα.

Βιβλιογραφία

Ed. Tatiana Zeliukina, Aleksandr Drevin v muzeinykh sobraniakh, State Tretyakov Gallery, ed. RA, Moscow 2003

Καφέτση Ι: Ρωσική Πρωτοπορία 1910-1930 Η Συλλογή Γ. Κωστάκη, 6/12/1995-8/4/1996, Υπουργείο Πολιτισμού, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών.

Licht und Farbe in der Russischen Avant-Garde. Die Sammlung Costakis aus dem Staatlichen Museum fur Zeitgenossische Kunst Thessaloniki, Martin-Gropius-Bau Βερολίνο 2004-2005, Dumont 2004.

Θεσσαλονίκη. Συλλογή Γιώργου Κωστάκη. Restart, [Κατάλογος ομώνυμης έκθεσης, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη 30.06.2018-16.09.2019], Θεσσαλονίκη 2018, σελ. 303

Παρατηρήσεις

Σημειώσεις - Παραπομπές Έργου: Abrams εικ. 31, σελ. 93.
Ύφος / Περίοδοι/ Ομάδες/ Κινήματα - Σημειώσεις: Επηρεασμένο από τον ραγιονισμό των Λαριόνοφ - Γκοντσαρόβα
Περιγραφή - Παραπομπές: Μαρία Τσαντσάνογλου, Τρεις Λετονοί της Ρωσικής Πρωτοπορίας
Κριτική Υποδοχή - Παρατηρήσεις: Είχε παρουσιαστεί στην πρώτη έκθεση επαγγελματιών ζωγράφων το 1918 και η ρωσική εφημερίδα «Αναρχία» που είχε δημοσιεύσει τότε ένα κριτικό κείμενο για την έκθεση αυτή είχε κάνει μια ιδιαίτερα θετική επισήμανση στο συγκεκριμένο έργο.

QR Code

https://dam.momus.gr/files/qr/qr-11020.png

Επιπρόσθετες πληροφορίες

Παρά τη σύνδεσή του στη Μόσχα με τους καλλιτέχνες της ρωσικής πρωτοπορίας (ήταν στον κύκλο του Αλεξάντρ Ρότσενκο και της Βαρβάρας Στεπάνοβα και παντρεύτηκε την σπουδαία καλλιτέχνιδα Ναντιέζντα Ουνταλτσόβα και οι καλλιτέχνες αυτοί έκαναν μη παραστατική τέχνη – η δε Ουνταλτσόβα διένυε την σουπρεματιστική της περίοδο στην τέχνη) ο Ντρέβιν δεν ξεπέρασε την αγάπη του για την παραστατική ζωγραφική. Ελάχιστες είναι οι απόπειρες μη παραστατικής ζωγραφικής (τρία έργα τέτοια έχουν σωθεί όλα κι όλα) κι ένα από τα έργα αυτά ανήκει στη συλλογή Κωστάκη και έχει τον τίτλο «Ελεύθερη Σύνθεση από Χρωματιστές Μάζες». Είχε παρουσιαστεί στην πρώτη έκθεση επαγγελματιών ζωγράφων το 1918 και η ρωσική εφημερίδα «Αναρχία» που είχε δημοσιεύσει τότε ένα κριτικό κείμενο για την έκθεση αυτή είχε κάνει μια ιδιαίτερα θετική επισήμανση στο συγκεκριμένο έργο. [Δεν έχουμε φωτογραφία του έργου από εκείνη την έκθεση και έχουμε συνηθίσει το εκθέτουμε έτσι, οριζόντιο. Ωστόσο έχω κάποιες επιφυλάξεις σχετικά μ’ αυτό. Έχουν σωθεί άλλα δυο έργα του Ντρέβιν με παρόμοια ραγιονιστική μέθοδο και αντίστοιχη σχέση επιπέδων που είναι υπογεγραμμένα και επομένως είμαστε βέβαιοι για τη θέση τους που είναι κάθετη. Επομένως, ίσως, κάθετα να πρέπει να δούμε και το έργο της συλλογής Κωστάκη. Η κίνηση του πινέλου έχει μεγάλη ποικιλία και δεν βοηθάει ιδιαίτερα. Το θέτω ως ένα ζήτημα προς διερεύνηση.] Οι πίνακες αυτοί αποτελούν εξαίρεση στο σύνολο του έργου του Ντρέβιν που μένει ως το τέλος της ζωής του ένας παραστατικός ζωγράφος.
Η ιστορία των καλλιτεχνικών κινημάτων της «ρωσικής πρωτοπορίας» οριοθετείται κατά προσέγγιση στα χρόνια ανάμεσα στο 1910 και το 1930. Στα χρόνια αυτά μεσολαβεί η επανάσταση του Οκτωβρίου 1917 και η αλλαγή του πολιτικού συστήματος στη Ρωσία. Από τις αρχές του 20ου αιώνα στη Ρωσία διαμορφώθηκαν ορισμένες προϋποθέσεις υλικές, κοινωνικές και αισθητικές που κατέστησαν εύφορο το έδαφος για τη δημιουργία και ανάπτυξη πειραματικών καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων. Οι υλικές προϋποθέσεις αφορούσαν τα νέα τεχνολογικά επιτεύγματα (τηλέφωνο, τηλέγραφος, κινηματογράφος, αεροπλάνο κ.α.), τον εξηλεκτρισμό, την εκβιομηχάνιση, τον νέο αστικό χωροταξικό σχεδιασμό. Οι κοινωνικές προϋποθέσεις αφορούσαν την δηλωμένη από το 1905 λαϊκή επιθυμία για κοινωνικές αλλαγές λόγω της ανυπαρξίας εργατικού δικαίου και της συνεχιζόμενης φεουδαρχικής κατάστασης στην αγροτική οικονομία. Η κοινωνική δυσαρέσκεια εξαπλώθηκε σε όλα τα κοινωνικά στρώματα μετά την ήττα της Ρωσίας στον ρωσο-ιαπωνικό πόλεμο του 1905 και κυρίως μετά την μεγάλη οικονομική και διοικητική κρίση που ξέσπασε λόγω του ανοιχτού μετώπου στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η παρακμή στην οποία είχε οδηγηθεί η παλαιότερη τέχνη σε συνδυασμό με την επαναστατική νοοτροπία που είχε καταλάβει τα ρωσικά κοινωνικά στρώματα οδήγησαν στην αναζήτηση νέων μορφών τέχνης, συχνά μέσα από τη λαϊκή παράδοση, την αγιογραφία, την παιδική ζωγραφιά. Η επικράτηση της μορφής έναντι του περιεχομένου έγινε βασική αρχή των νέων πειραματισμών, εκδηλώθηκε θεωρητικά με τον φορμαλισμό και οδήγησε στην άνθηση όλων των τεχνών. Εκτός από τις εικαστικές τέχνες, μιλούμε για πρωτοπορία στο θέατρο, τον κινηματογράφο, την λογοτεχνία, τη μουσική. Συναντούμε επίσης την εφαρμογή της κάθε μορφής ριζοσπαστικής καλλιτεχνικής έκφρασης στην καθημερινή ζωή. Οι καλλιτέχνες της πρωτοπορίας σχεδίαζαν θεατρικά κοστούμια και σκηνικά, εξέδρες για λαϊκές συγκεντρώσεις, υφάσματα και στολές εργασίας, οικιακά σκεύη, είδη καθημερινής χρήσης, με σκοπό να φέρουν την τέχνη στη ζωή, να καταργήσουν τις αστικές διακρίσεις. Μετά το 1917 ιδρύθηκαν νέοι θεσμοί και ιδρύματα που υποστήριζαν την τέχνη της πρωτοπορίας. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 άρχισε να σκληραίνει σταδιακά η στάση του καθεστώτος απέναντι στα κινήματα και τους εκπροσώπους της πρωτοπορίας, με αποτέλεσμα την ολοκληρωτική επιβολή το 1934 του δόγματος του «σοσιαλιστικού ρεαλισμού» και την καταδίκη της πρωτοποριακής τέχνης από το σταλινισμό, μία καταδίκη που συνδέθηκε στις περισσότερες περιπτώσεις με προσωπικές διώξεις εναντίον των καλλιτεχνών και με απαγόρευση έκθεσης των έργων τους.