-
Επιπρόσθετες πληροφορίες
-
Η ιστορία των καλλιτεχνικών κινημάτων της «ρωσικής πρωτοπορίας» οριοθετείται κατά προσέγγιση στα χρόνια ανάμεσα στο 1910 και το 1930. Στα χρόνια αυτά μεσολαβεί η επανάσταση του Οκτωβρίου 1917 και η αλλαγή του πολιτικού συστήματος στη Ρωσία. Από τις αρχές του 20ου αιώνα στη Ρωσία διαμορφώθηκαν ορισμένες προϋποθέσεις υλικές, κοινωνικές και αισθητικές που κατέστησαν εύφορο το έδαφος για τη δημιουργία και ανάπτυξη πειραματικών καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων. Οι υλικές προϋποθέσεις αφορούσαν τα νέα τεχνολογικά επιτεύγματα (τηλέφωνο, τηλέγραφος, κινηματογράφος, αεροπλάνο κ.α.), τον εξηλεκτρισμό, την εκβιομηχάνιση, τον νέο αστικό χωροταξικό σχεδιασμό. Οι κοινωνικές προϋποθέσεις αφορούσαν την δηλωμένη από το 1905 λαϊκή επιθυμία για κοινωνικές αλλαγές λόγω της ανυπαρξίας εργατικού δικαίου και της συνεχιζόμενης φεουδαρχικής κατάστασης στην αγροτική οικονομία. Η κοινωνική δυσαρέσκεια εξαπλώθηκε σε όλα τα κοινωνικά στρώματα μετά την ήττα της Ρωσίας στον ρωσο-ιαπωνικό πόλεμο του 1905 και κυρίως μετά την μεγάλη οικονομική και διοικητική κρίση που ξέσπασε λόγω του ανοιχτού μετώπου στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η παρακμή στην οποία είχε οδηγηθεί η παλαιότερη τέχνη σε συνδυασμό με την επαναστατική νοοτροπία που είχε καταλάβει τα ρωσικά κοινωνικά στρώματα οδήγησαν στην αναζήτηση νέων μορφών τέχνης, συχνά μέσα από τη λαϊκή παράδοση, την αγιογραφία, την παιδική ζωγραφιά. Η επικράτηση της μορφής έναντι του περιεχομένου έγινε βασική αρχή των νέων πειραματισμών, εκδηλώθηκε θεωρητικά με τον φορμαλισμό και οδήγησε στην άνθηση όλων των τεχνών. Εκτός από τις εικαστικές τέχνες, μιλούμε για πρωτοπορία στο θέατρο, τον κινηματογράφο, την λογοτεχνία, τη μουσική. Συναντούμε επίσης την εφαρμογή της κάθε μορφής ριζοσπαστικής καλλιτεχνικής έκφρασης στην καθημερινή ζωή. Οι καλλιτέχνες της πρωτοπορίας σχεδίαζαν θεατρικά κοστούμια και σκηνικά, εξέδρες για λαϊκές συγκεντρώσεις, υφάσματα και στολές εργασίας, οικιακά σκεύη, είδη καθημερινής χρήσης, με σκοπό να φέρουν την τέχνη στη ζωή, να καταργήσουν τις αστικές διακρίσεις. Μετά το 1917 ιδρύθηκαν νέοι θεσμοί και ιδρύματα που υποστήριζαν την τέχνη της πρωτοπορίας. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 άρχισε να σκληραίνει σταδιακά η στάση του καθεστώτος απέναντι στα κινήματα και τους εκπροσώπους της πρωτοπορίας, με αποτέλεσμα την ολοκληρωτική επιβολή το 1934 του δόγματος του «σοσιαλιστικού ρεαλισμού» και την καταδίκη της πρωτοποριακής τέχνης από το σταλινισμό, μία καταδίκη που συνδέθηκε στις περισσότερες περιπτώσεις με προσωπικές διώξεις εναντίον των καλλιτεχνών και με απαγόρευση έκθεσης των έργων τους.
-
Στο Ούνοβις του Βιτέμπσκ συμμετείχαν πολλές ταλαντούχες γυναίκες ζωγράφοι. Η Μαγκαρίλ ήταν μια από τις πιο αξιόλογες. Το 1919, άρχισε τα μαθήματα στη Λαϊκή Σχολή Καλών Τεχνών του Βιτέμπσκ στο εργαστήριο διακοσμητικής τέχνης της Ξ. Λ. Μποκγουσλάφσκαγια. Έπειτα πέρασε στο εργαστήριο κυβισμού της Β.Μ. Γιερμολάεβα. Ως μέλος του Ούνοβις, η Μαγκαρίλ εργάστηκε υπό την καθοδήγηση του Μαλέβιτς, τον οποίο ακολούθησε το 1922 στην Πετρούπολη. Αργότερα, όταν σπούδαζε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών, είχε ως βασικό της δάσκαλο τον Μ. Β. Ματιούσιν.
Στο Ούνοβις υπήρχε μια ιδιόμορφη δημιουργική τάση, ελάχιστα γνωστή, η οποία ονομαζόταν "κυβοσουπρεματισμός" (κατά το πρότυπο της λέξης "κυβοφουτουρισμός"). Το έργο της Μαγκαρόλ που διασώθηκε στη Συλλογή Κωστάκη, παρουσιάζει εμφανώς τον πλαστικό τρόπο μετάβασης από τον κυβισμό στο σουπρεματισμό ή με άλλα λόγια, το δρόμο προς τη μη αντικειμενική τέχνη μέσω της κυβιστικής ανάπτυξης της μορφής. Αυτή άλλωστε ήταν και η διδασκαλία του Μαλέβιτς, αρχηγού του Ούνοβις. Στο έργο φαίνονται επίσης καθαρά οι χρωματικές και υφολογικές αναζητήσεις της νεαρής ζωγράφου, οι οποίες καθόρισαν το μεταγενέστερο ενδιαφέρον της για τις έρευνες του Μ. Ματιούσιν.
Τα κυβοσουπρεματιστικά έργα των οπαδών του Μαλέβιτς στο Βιτέμπσκ παρουσιάστηκαν στις εκθέσεις που διοργάνωσε τόσο στο Βιτέμπσκ όσο και στη Μόσχα. Η ονομασία "κυβοσουπρεματισμός" καθιερώνεται στα κείμενα του καταλόγου Έκθεση ζωγραφικής όλων των τάσεων καλλιτεχνών της Πετρούπολης, 1918-1923. Στο τμήμα της έκθεσης με την ένδειξη "Ούνοβις", τα εκθέματα του οποίου ήταν κατανεμημένα ως Σύστημα κυβισμού, Σύστημα φουτουρισμού, Σύστημα σουπρεματισμού, παρουσιάστηκαν και μερικά έργα με τους τίτλους Κυβοσουπρεματιστική κατασκευή και Κυβοσουπρεματιστική οικοδόμηση.
MMA.CC.142