Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

Κωδικός έργου

MMA.CC.159

Είδος έργου/ Τύπος τεκμηρίου

el Έργο ζωγραφικής

en Painting

Μουσείο

el Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

en Museum of Modern Art

Συλλογή

el Συλλογή Κωστάκη

en Costakis Collection

Θέμα: Ταξινόμηση αντικειμένου/ έργου (Ύφος/ Τάση/ Ομάδες/ Κινήματα)

el Ρωσική Πρωτοπορία/Οργανική Παιδεία

en Russian Avantgarde/Organic Education

el Ζωγραφική

en Painting

Τίτλος έργου

el Μουσικο-ζωγραφική κατασκευή

en Painterly- Musical Construction

Δημιουργός

el Ματιούσιν, Μιχαήλ

en Matiushin, Mikhail

Χρονολογία/ Ημερομηνία δημιουργίας

1918

Πιο πρώιμη χρονολογία (από)

1918

Πιο πρόσφατη χρονολογία (έως)

1918

Ύψος σε εκατοστά

51

Πλάτος σε εκατοστά

63

Υλικά

el Λάδι σε καμβά

en Oil on canvas

Τεχνικές

el Ελαιογραφία

en Oil painting

Περιγραφή έργου

el Σε όλη την καλλιτεχνική του δραστηριότητα ο Ματιούσιν ενδιαφερόταν για το πρόβλημα της ουσίας του ζωγραφικού χώρου. Η σύνθεση του έργου βασίζεται σε ένα πολύπλοκο ρυθμό μιας συστρεφόμενης, περιστρεφόμενης μάζας. Αυτό είναι το σύμβολο της ύλης του χώρου, της ενότητάς του και της χρωματικής του ποικιλίας. Πινελιές διαφορετικού μεγέθους και χρώματος δημιουργούν μια οπτική δόνηση που προκαλεί την αίσθηση της μετατόπισης. Ο Ματιούσιν και οι μαθητές του χρησιμοποιούσαν συχνά αυτή τη μέθοδο όταν ζωγράφιζαν την καθαρή ύλη του εναέριου ή υποβρύχιου χώρου. Σ' αυτή τη Μουσεικο-ζωγραφική κατασκευή το φόντο είναι σκούρο, σχεδόν μαύρο, και πυκνώνει την περιστρεφόμενη ύλη. Έτσι, η "γένεσις" παίρνει εδώ ένα χαμηλό τόνο.
Το Ζορβέντ του Ματιούσιν, που επιτρέπει τη δημιουργία τέτοιων συναισθητικών έργων, βασίζεται σε επιστημονικά και πειραματικά στοιχεία που εφαρμόζονται στην τέχνη και αναπροσδιορίζουν τη θεση μας στο φυσικό περιβάλλον. Στην πραγματεία "Ο Νέος Ρεαλισμός του Χώρου. Ο Καλλιτέχνης μέσα στο πείραμα της τέταρτης διάστασης (1916-1920)" ο Ματιούσιν μας εισάγει στη νέα χωρική πραγματικότητα που έχει ανοιχτεί στον άνθρωπο μέσα από τη σύγχρονη αντίληψη του μήκους, του ύψους, του πλάτους και του βάθους.

en Painterly- Musical Construction. 1918. Watercolour and gouache on board. 51 x 63. Pointilism. The composition is based on a complex rhythm of twisting, rotating mass. That’s a symbol of the space substance, of its unity and colour diversity. Brushstrokes of different size and colour create a visual vibration that leads to the effect of shifting. Matiushin and his students often used this method while painting the pure substance of aerial or underwater space. The background is dark, nearly black and it thickens the rotating substance. School of Organic Education/ Analytical Art.

Συνοπτικό βιογραφικό δημιουργού

el Ο Mιχαήλ Βασίλιεβιτς Mατιούσιν (Nίζνι Νόβγκοροντ, 1861 -Λένινγκραντ, 14 Οκτωβρίου 1934) παρακολούθησε μαθήματα στο Ωδείο της Μόσχας (1878-1881) και στη συνέχεια εργάστηκε ως βιολιστής στην Ορχήστρα της Αυλής της Πετρούπολης (1881-1913). Σπούδασε επίσης στη Σχολή της Εταιρείας για την Προώθηση των Τεχνών της Πετρούπολης (1894-1898), αργότερα στο εργαστήριο του Γιαν Tσιονγκλίνσκι, όπου συνάντησε τη μέλλουσα γυναίκα του Ελένα Γκουρό και στη συνέχεια στη Σχολή Καλών Τεχνών Zβάντεβα (1906-1908). Το 1909 εντάχθηκε στην ομάδα των ιμπρεσιονιστών του Nικολάι Kουλμπίν στην Πετρούπολη και εξέθεσε μαζί τους. Την ίδια χρονιά διέκοψε τις σχέσεις του με τον Κουλμπίν, οργάνωσε με την Γκουρό την έκδοση Ο Γερανός και συνεισέφερε στην ίδρυση της «Ένωσης Νεολαίας». Το 1912 συνάντησε τον Kαζιμίρ Mαλέβιτς και τον Aλεξέι Kρουτσόνιχ και την επόμενη χρονιά συνεργάστηκε μαζί με αυτούς και με τον Βελιμίρ Χλέμπνικοφ στην έκδοση Το Δέντρο στη μνήμη της Γκουρό, που είχε πεθάνει την ίδια χρονιά. Το 1913 έγραψε τη μουσική για τη φουτουριστική όπερα Νίκη επί του Ήλιου και το 1914 για την όπερα του Aλεξέι Kρουτσόνιχ Οικουμενικός Πόλεμος, που όμως δεν παίχτηκε. Τα χρόνια 1918-1922 δίδαξε στα Ελεύθερα Κρατικά Καλλιτεχνικά Εργαστήρια (ΣΒΟΜΑΣ) της Πετρούπολης και διηύθυνε ένα Εργαστήριο Ρεαλισμού του Χώρου για την ομάδα του, γνωστή ως «Βλέπω-Γνωρίζω». Ζωγράφισε συνθέσεις και τοπία με τη μέθοδο της «διευρυμένης θεώρησης». Το 1919 συμμετείχε στην Πρώτη ελεύθερη έκθεση έργων τέχνης. Τα χρόνια 1920-1922 ανέλαβε, μαζί με τους μαθητές του, την παραγωγή μιας σειράς θεατρικών παραστάσεων βασισμένες στα έργα της Γκουρό και από το 1923 διηύθυνε το Τμήμα Οργανικής Παιδείας στο Κρατικό Ινστιτούτο Καλλιτεχνικής Παιδείας (ΓΚΙΝΧΟΥΚ). To 1923 συμμετείχε στην Έκθεση ζωγραφικής όλων των τάσεων των καλλιτεχνών της Πετρούπολης. Από το 1929 ως το 1932 συνεργάστηκε με τους μαθητές του για ένα εγχειρίδιο μελέτης του χρώματος (Οι Κανόνες της Μεταβλητότητας των Χρωματικών Συνδυασμών: Εγχειρίδιο χρώματος), που τυπώθηκε το 1932 σε 400 αντίτυπα. Το 1930 πραγματοποιήθηκε έκθεση των έργων του και έργων των μαθητών του στο «Σπίτι της Τέχνης» στο Λένινγκραντ.
Ο Matiushin ποτέ δεν έπαψε να ζωγραφίζει και να συνθέτει μουσική. Πέθανε από καρκίνο στις 14 Οκτωβρίου του 1934.

en Mikhail Vasilievich Matiushin (Nizhni Novgorod, 1861; Leningrad , October 14th, 1934) attended the Moscow Conservatory of Music (1878-1881) and worked as a violinist in the Court Orchestra in St. Petersburg (1881-1913). He studied at the School of the Society for the Encouragement of the Arts in St Petersburg (1894-1898), afterwards at the private studio of Van Tsionglinskii (1903-1905) -where he met his future wife, Elena Guro- and later at the Zwantzeewa School of Art (1906-1908). In 1909 he joined Nikolai Kulbin’s impressionists’ group in St.Petersburg and participated in their exhibitions. At the same year he broke with Kulbin, he organized with Guro the edition The Crane and contributed to the foundation of the “Union of Youth”. In 1912 he met Kazimir Malevich and Aleksei Kruchenykh and the year after, in 1913, he collaborated with them as well as with Velimir Khlebnikov to publish The Tree, in memory of Guro, who had just died. In addition in 1913, he wrote the music for the futurist opera Victory over the Sun and in 1914 for Aleksei Kruchenych’s opera The Conquered War (not produced). From 1918 to 1922 he taught at the Free State Art Studios (SVOMAS) in Petrograd and conducted a studio for Spatial Realism for his group, known as “Zorved”. He painted compositions and landscapes and developed his method of “extended viewing”. In 1919 he participated in the First Free Exhibition of Works of Art. From 1920 to 1922 he produced together with his students a series of theatrical productions based on Guro’s works, and from 1923 he conducted the Department of Organic Culture at the State Institute of Artistic Culture (GINKHUK). He took part in the Exhibition of Paintings of Petrograd Artists of All Trends in 1923. From 1929 to 1932, he prepared together with his students, a handbook for the study of color (The Rules of the Variability of Color Combinations: a Color Manual), which was published in 1932. In 1930 an exhibition of his personal as well as his students’ work was organized at the Central Leningrad Art House.
Matiushin never stopped painting and composing music. He died of cancer on October 14, 1934.

Όνομα χώρου αποθήκευσης/ Γεωγραφική θέση

el MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, Κολοκοτρώνη 21, 56430 Σταυρούπολη

Παλιός κωδικός

Κωδικός ΥΠΠΟ: 93

Κωδικός Κωστάκη: 155.78

Κωδικός Pictura: C303

CC-0502/M.Matiushin-/155.78-93

Λεπτομέρειες προέλευσης

6/10/1998, Αγοράστηκε από την οικογένεια Έντερ, Αγία Πετρούπολη

Βιβλιογραφία

Margareta Tillberg, Coloured Universe and the Russian Avant–Garde, Stockholm 2003.
Βασίλι Ρακίτιν, Βιογραφίες, στον κατάλογο Ρωσική Πρωτοπορία 1910-1930. Η Συλλογή Γ. Κωστάκη, τ.Ι, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου, Αθήνα 1995.
Alla V. Povelikhina (curator), ORGANICA. Organic. The Non-Objective World of Nature in the Russian Avant-Garde of the 20th Century, galerie gmurzynska, Köln 1999.
Vladimir Markov, Russian Futurism: A History, Leverett, MA, U.S.A. 1996.
Jean – Claude Marcadé, L’ Avant – Garde Russe 1907-1927, Paris 1995.
Φανή Τσατσάια, Mikhail Matiushin (1861-1934). Οι επιστημονικές και καλλιτεχνικές θεωρίες της εποχής του και η επίδρασή τους στο έργο του: από τη θεωρία της διευρυμένης όρασης στο εγχειρίδιο του χρώματος, Θεσσαλονίκη 2005. (μεταπτυχιακή εργασία)
Άννα Καφέτση (επιστημονική επιμέλεια), Ρωσική Πρωτοπορία 1910-1930. Η Συλλογή Γ. Κωστάκη, τ.Ι, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου, Αθήνα 1995.
Moshe Barasch, Theories of Art. From Impressionism to Kandinsky, τ. 3, Νέα Υόρκη 2000, 329-330.
Jennifer Cahn, Mikhail Matiushin and the evolution of simultaneous dimensions, στο περιοδικό Experiment. A journal of Russian Culture, Charles Schlacks, Jr., Institute of Modern Russian Culture, Los Angeles, Volume 1, 1995, 219-227.
Andrei Nakov, Abstrait / Concret, Paris 1981.

Παρατηρήσεις

Σημειώσεις - Παραπομπές Έργου: Καφέτση αρ.222, σελ. 282.
Φως και Χρώμα αρ. 146, σελ. 200.
Δημιουργία - Παραπομπές: Tillberg, Coloured Universe, 40 – 43, 47-48, 50.
Povelikhina, «Biographies», 251.
Markov, Russian Futurism, 195, 209.
Ρακίτιν, «Βιογραφίες», 679.

Ύφος / Περίοδοι/ Ομάδες/ Κινήματα - Περιγραφή:Στο Τμήμα Οργανικής Παιδείας του ΓΚΙΝΧΟΥΚ, όπου υπεύθυνος καθηγητής ήταν ο Ματιούσιν, εξεταζόταν ο τρόπος όρασης και αντίληψης των πραγματικών και ζωγραφικών στοιχείων από τον ανθρώπινο οργανισμό. Βασικά ζητήματα της έρευνας ήταν η επίδραση του χρώματος σε ένα ουδέτερο περιβάλλον, οι αλλαγές που αυτό προκαλεί στη φόρμα των σχημάτων και η σχέση ήχου και χρώματος, πάντοτε σε διαφορετικές συνθήκες χρόνου και χώρου εκτέλεσης των πειραμάτων και με βασικό άξονα τη διέγερση ολόκληρου του νευρικού συστήματος και όχι μόνο του νευρικού.
Ύφος / Περίοδοι/ Ομάδες/ Κινήματα - Παραπομπές: Marcade, L’ Avant-Garde Russe, 345, 349.
Περιγραφή - Παραπομπές: Ποβελίχινα, στον κατάλογο Καφέτση, 496.
Cahn, Mikhail Matiushin, 220-221.
Τσατσάια, Matiushin, 64-66, 89-92.
Barasch, Theories of Art, 329-330.
Tillberg, Coloured Universe, 128, 149.
Γενικό Πλαίσιο Έργου - Παραπομπές: Nakov, Abstrait, 120.
Τσατσάια, Matiushin, 60-63.
Κριτική Υποδοχή - Παρατηρήσεις: Τα έργα διευρυμένης όρασης, οι πειραματισμοί, τα θεωρητικά κείμενα και οι αναρίθμητες σπουδές χρώματος δημιούργησαν μια καινούρια σχολή στην επιστήμη του χρώματος η οποία από τη μια συνδύαζε την αντικειμενική όραση του θεατή και από την άλλη μέσα από το διαλογισμό "ζητούσε" από τον πειραματιζόμενο να "διευρύνει" τα όρια και τις δυνατότητές του, ώστε να πετύχει τη σύλληψη του διευρυμένου χώρου, του Νέου Ρεαλισμού του Χώρου όπως τον ονόμαζε ο Ματιούσιν. Τα έργα που προέκυψαν από την παραπάνω θεώρηση προκάλεσαν το ενδιαφέρον θεωρητικών και ζωγράφων μέχρι τις μέρες μας. Άλλωστε τα έργα διευρυμένης όρασης ζητούν από το θεατή να διευρύνει και ο ίδιος τα όριά του για να κατανοήσει το περιεχόμενό τους.
Τίτλοι συναφών έργων: Mikhail Matiushin, Μουσικο-ζωγραφική κατασκευή (154.78), 1918, Γκουάς σε χαρτόνι, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη.
Ιδιοκτησία/ Ιστορία Συλλογής - Παραπομπές: Καφέτση, 496.

QR Code

https://dam.momus.gr/files/qr/qr-11230.png

Επιπρόσθετες πληροφορίες

Οι πηγές του Matiushin μπορούν να αναζητηθούν στις νέες φιλοσοφικές και επιστημονικές θεωρίες της ύλης και του χρόνου, οι οποίες διαδόθηκαν στη Ρωσία κυρίως με τα φιλοσοφικά κείμενα του Ouspensky. Η επιδίωξη του Matiushin να εξελίξει τον αναλυτικό κυβισμό, οδήγησε τη σκέψη του στη σύλληψη της ιδέας του συνθετικού ρεαλισμού, ο οποίος νοούνταν ως η σφαιρική θεώρηση της ορατής πραγματικότητας συμπεριλαμβανομένης της πολυπλοκότητας των διαστάσεών της. Ο Matiushin, ως μέλος των φουτουριστικών ομάδων της πρωτοπορίας, υιοθέτησε τις αντιλήψεις τους και έκανε χρήση της τεχνοτροπίας απεικόνισης των διαδοχικών χρονικών περασμάτων της ύλης, ενώ από το 1912, άρχισε να μελετά τη θεωρία της τέταρτης διάστασης και να τη χρησιμοποιεί ως βάση για τους πειραματισμούς του. Στο σημείο αυτό εντοπίζεται η αφετηρία της δυναμικής θεωρήσεως της οπτικής πραγματικότητας και της άποψής του ότι ένα αντικείμενο ή ένα τοπίο είναι αναγκαίο να γίνεται αντιληπτό και να αναπαρίσταται από πολλές οπτικές γωνίες. Από την ιδέα αυτή προέκυψε η θεωρία της διευρυμένης όρασης, η οποία επιτυγχάνεται μέσω ενός αόρατου οφθαλμού και αποσκοπεί στην παροχή μιας νέας στερεοσκοπικής θέασης, η οποία καλύπτει τον ορίζοντα σε 360°. Στη θεωρία της οργανικής ομάδας η παραπάνω θέση αποτελεί όχι μόνο ένα θεωρητικό αξίωμα, αλλά ταυτόχρονα και μία φυσική άσκηση την οποία ασκούν από κοινού ο δάσκαλος με τους μαθητές του.