Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

Κωδικός έργου

MMA.CC9

Είδος έργου/ Τύπος τεκμηρίου

el Σχέδιο

en Drawing

Μουσείο

el Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

en Museum of Modern Art

Συλλογή

el Συλλογή Κωστάκη

en Costakis Collection

Θέμα: Ταξινόμηση αντικειμένου/ έργου (Ύφος/ Τάση/ Ομάδες/ Κινήματα)

el Μελέτη

el Ρωσική Πρωτοπορία

el Ζωγραφική

el Παραγωγική Τέχνη

en Study

en Russian Avantgarde

en Painting

en Productivism

Τίτλος έργου

el Ραδιο-ρήτορας, Βήμα ομιλητή με μεγάφωνα, αρ.1 & 2

en Radio Orator, Agit stand with loudspeaker, No 1 & 2

Δημιουργός

el Κλούτσις, Γκούσταβ (1895-1938)

en Klucis, Gustav (1895-1938)

Χρονολογία/ Ημερομηνία δημιουργίας

1922

Πιο πρώιμη χρονολογία (από)

1922

Πιο πρόσφατη χρονολογία (έως)

1922

Ύψος σε εκατοστά

17.8

Πλάτος σε εκατοστά

24.4

Υλικά

el Έγχρωμα μελάνια σε χαρτί

en Colored inks on paper

Τεχνικές

el Σχέδιο

en Drawing/ Sketch

Περιγραφή έργου

el Το 1922 ο Γκούσταβ Κλούτσις δημιουργεί μια ενότητα σχεδίων για υπαίθρια, πτυσσόμενα, επεκτεινόμενα και εύκολα μετακινούμενα στον χώρο περίπτερα. Οι κατασκευές αυτές θα πλαισίωναν το τέταρτο συνέδριο της Κομιντέρν και τους εορτασμούς της πέμπτης επετείου της Επανάστασης και υποβλήθηκαν για έγκριση στο Κρεμλίνο. Επρόκειτο για κατασκευές «άμεσης κοινωνικής χρησιμότητας», προπαγάνδας και απεύθυνσης, με έντονα χρώματα (κόκκινο, λευκό, μαύρο), γεωμετρία και ελαφρά, φυσικά δομικά υλικά. Συνδύαζαν τον ήχο, την εικόνα και την κίνηση, έφεραν μεγάφωνα που μετέδιδαν τις αναγγελίες του κόμματος, εξέδρες ομιλητών, τρισδιάστατα συνθήματα και γραπτά μηνύματα, οθόνες για την προβολή κινηματογραφικών ταινιών και ντοκουμέντων, επιφάνειες για την έκθεση φωτογραφικού υλικού και αφισών.

Ι.
Απεικονίζεται κατασκευή με δύο ραδιοφωνικά μεγάφωνα κωνικού σχήματος, το ένα από τα οποία (δεξιά) φέρει ρωσικές λέξεις (βλ. Επιγραφές). Τα μεγάφωνα εδράζονται σε ορθογώνια βάση, στη μια πλευρά της οποίας αναγράφεται ο αριθμός 1 (Ν1) και η οποία με τη σειρά της στηρίζεται σε τέσσερα ψηλά πόδια που τέμνονται ανά δύο σχηματίζοντας ρόμβους και Χ και ενώνονται μεταξύ τους σε κοινό ορθογώνιο (μακρόστενο) ανοιχτό προς τα πάνω. Στην προέκταση του κάθετου άξονα αναπτύσσονται συμμετρικά και εν είδη πανό τέσσερις ορθογώνιες επιφάνειες, που φέρουν ρωσικά γράμματα.

ΙΙ.
Απεικονίζεται κατασκευή με μεγάφωνο κωνικού σχήματος, διακοσμημένο με ομόκεντρο τόξα εσωτερικά, η οποία εδράζεται σε ορθογώνια βάση, πτυσσόμενη πιθανότατα, που στη μια της πλευρά φέρει σε λευκό τον αριθμό 2. Πίσω από το μεγάφωνο διακρίνεται μεγάλος κυκλικός δίσκος, με ομόκεντρους κύκλους και ακτίνες χαραγμένα εσωτερικά, επί του οποίου αναγράφονται σε κυκλική διάταξη προς τα δεξιά ρωσικές λέξεις (РАДИО ОРАТОР, РЄЧЬ, ЛЄНИНЯ, βλ. και Επιγραφές). Η όλη κατασκευή στηρίζεται σε τέσσερα πόδια, χιαστί τεμνόμενα ανά δύο, τα οποία εγγράφονται σε αχνότερα διακρινόμενο τραπέζιο με τη πλατιά πλευρά του στη βάση.

en In 1922, Gustav Klucis created a series of drawings for outdoor, folding, expandable and easily movable pavilions. These artworks intended to surround the Fourth Congress of the Comintern and the celebrations of the fifth anniversary of the Revolution, and they were submitted for approval to the Kremlin. These constructions were of "immediate social utility," serving propaganda and communication purposes, featuring bold colors (red, white, black), geometry, and light, natural building materials.
They combined sound, image, and movement, featuring loudspeakers to broadcast the party's announcements, speaker platforms, three-dimensional slogans and written messages, screens for projecting films and documentaries, and surfaces for exhibiting photographic material and posters.

I
Depicted is a construction with two conical-shaped radio loudspeakers, one of which (on the right) bears Russian words (see Inscriptions). The loudspeakers rest on a rectangular base, on one side of which the number 1 (N1) is inscribed and which in turn rests on four tall legs that intersect at two intervals to form rhombuses and X's and are joined together in a common rectangle (oblong) open to the top. On the extension of the vertical axis, four rectangular surfaces are developed symmetrically and in the form of banners, bearing Russian letters

II.
It depicts a construction with a conical-shaped megaphone, decorated with concentric arches on the inside, which rests on a rectangular base, probably folding, with the number 2 in white on one side. Behind the megaphone is a large circular disc, with concentric circles and spokes engraved on the inside, on which are inscribed in a circular arrangement to the right Russian words (РАДИО ОРАТОР, РЄЧЬ, ЛЄНИНЯ, see also Inscriptions). The whole structure rests on four legs, crosswise intersected at two intervals, which are inscribed on a faintly discernible trapezium with its broad side at the base.

Συνοπτικό βιογραφικό δημιουργού

el Ο Gustav Gustanovich Klucis γεννήθηκε το 1895 στη Ρουιένα της Λετονίας. Το διάστημα 1911-1912 σπούδασε στην Παιδαγωγική Σχολή του Βόλμαρ, τη διετία 1913-1915 παρακολούθησε μαθήματα στη Σχολή Καλών Τεχνών της Ρίγας και στη συνέχεια μετοίκησε στην Πετρούπολη, όπου μέχρι το 1917 σπούδασε στη Σχολή της Εταιρείας για την Προώθηση των Τεχνών και ταυτόχρονα δούλεψε σαν σκηνογράφος στο Εργατικό Θέατρο Okhtensky. Το ενδιαφέρον του για τις εικαστικές τέχνες τον οδήγησε να φοιτήσει στα Ελεύθερα Κρατικά Καλλιτεχνικά Εργαστήρια (ΣΒΟΜΑΣ) καθώς και στα Ανώτερα Τεχνικά Καλλιτεχνικά Εργαστήρια της Μόσχας (ΒΧΟΥΤΕΜΑΣ) της Μόσχας. Η γνωριμία του κατά τη διάρκεια των σπουδών του με τον Kazimir Malevich τον φέρνει σε επαφή με το νέο καλλιτεχνικό ρεύμα του σουπρεματισμού, τον οποίο αφομοιώνει και στρέφεται προς τον κονστρουκτιβισμό. Υπήρξε ιδιαίτερα δραστήριος δημιουργώντας μια πληθώρα σχεδίων, λάδια, χαρακτικά και φωτομοντάζ ενώ ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι και η ενότητα σχεδίων που φιλοτέχνησε το 1922 και αφορούσε κατασκευές-περίπτερα που επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν ως περίπτερα προπαγάνδας που συνδύαζαν τον ήχο, την εικόνα και την κίνηση. Στα μέσα της δεκαετίας του 1920 δίδαξε θεωρία του χρώματος στα Ανώτερα Κρατικά Καλλιτεχνικά Εργαστήρια, παράλληλα συμμετείχε σε εκθέσεις καλλιτεχνών της πρωτοπορίας στη Ρωσία και στο εξωτερικό. Ασχολήθηκε με την τυπογραφία, σχεδίασε αφίσες και εγκαταστάσεις και το 1937 υπήρξε ένας από τους σχεδιαστές του σοβιετικού περιπτέρου στην Παγκόσμια Έκθεση στο Παρίσι. Το 1938 συνελήφθη ως μέλος της ομάδας ”Latvian Operation” και εκτελέστηκε στη Μόσχα.

en Gustav Gustanovich Klucis was born in 1895 in Rujiena, Latvia. He began his artistic education by studying at the Pedagogical School in Volmar from 1911 to 1912. In the following years, from 1913 to 1915, he attended the School of Fine Arts in Riga. He later moved to Petrograd (now St. Petersburg), where he studied at the School of the Society for the Advancement of the Arts until 1917. During this time, he also worked as a scenographer at the Okhtensky Workers' Theater. Klucis' interest in the fine arts led him to study at the Free State Art Studios (SVOMAS) and the Higher State Art and Technical Workshops (VHUTEMAS) in Moscow. It was during his studies that he came into contact with Kazimir Malevich and the new artistic movement of Suprematism. However, he quickly shifted his focus towards Constructivism. He was particularly active in creating a multitude of drawings, paintings, prints, and photomontages. One of his notable artworks from 1922 is a series of drawings for propaganda pavilions that combined sound, image and motion. In the mid-1920s, he taught colour theory at the Higher State Art Studios while simultaneously participating in exhibitions of avant-garde artists in Russia and abroad. He also engaged in typography, drew posters and installations and was one of the designers of the Soviet pavilion at the 1937 World Exposition in Paris. However, in 1938, he was arrested as a member of the "Latvian Operation" group and executed in Moscow.

Αξία ασφάλισης

40.000

Μονάδα

el Στερλίνες

Όνομα χώρου αποθήκευσης/ Γεωγραφική θέση

el MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, Κολοκοτρώνη 21, 56430 Σταυρούπολη

Παλιός κωδικός

CC-0379/G.Klutsis-/C671-377

Κωδικός ΥΠΠΟ: 377, Κωδικός Κωστάκη: 100.78 a,b, Κωδικός Pictura: C671

Τρόπος απόκτησης

el Αγορά

Προέλευση online

el Αγορά του Ελληνικού Κράτους από τους κληρονόμους της οικογένειας Κωστάκη

en Purchase of the Greek State by the heirs of the Costakis family

Λεπτομέρειες προέλευσης

31/3/2000

Αποκτήθηκε από τη γυναίκα του καλλιτέχνη, καλλιτέχνιδα V. I. Kulagina

Βιβλιογραφία

• Ρωσική Πρωτοπορία 1910-1930. Η Συλλογή Γ. Κωστάκη, επιμ. Άννα Καφέτση, Αθήνα 1995, σελ. 384 & 528
• Θεσσαλονίκη. Συλλογή Γιώργου Κωστάκη. Restart, Θεσσαλονίκη 2018, σελ. 195 (κατάλογος έκθεσης)
• 50+1 Ιστορίες από τη Συλλογή Κωστάκη, (επιμ.) Μαρία Τσαντσάνογλου, Αγγελική Χαριστού, Κλεονίκη Χριστοφορίδου, Θεσσαλονίκη 2023, σελ. 180-183 (κατάλογος έκθεσης)

Lodder Chr., Russian Constructivism, Yale University 1983.

Καφέτση Ι: Ρωσική Πρωτοπορία 1910-1930 Η Συλλογή Γ. Κωστάκη, 6/12/1995-8/4/1996, Υπουργείο Πολιτισμού, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών.

Rudenstine: Russian Avant-Garde Art: The George Costakis Collection, εκδ. Abrams 1981.

Licht und Farbe: Licht und Farbe in der Russischen Avant-Garde. Die Sammlung Costakis aus dem Staatlichen Museum fur Zeitgenossische Kunst Thessaloniki, Martin-Gropius-Bau Βερολίνο 2004-2005, Dumont 2004.

Gustav Klucis, Retrospective, Museum Fridericianum, Κάσελ 1991.

Παρατηρήσεις

Συστατικά / Μέρη Έργου: Δύο έργα (τα a και b) είναι κολλημένα μαζί σύμφωνα με τη λίστα SMCA07.

Σημειώσεις - Παρατηρήσεις Έργου: Τα έργα 100.78 a,b, κολλημένα μαζί σύμφωνα με τη λίστα SMCA07, παρουσιάζονται εκ παραλλήλου.
Σημειώσεις - Παραπομπές Έργου: Αρχείο "Pictura"
Τίτλος/ Σημειώσεις - Παρατηρήσεις: Gustav Klucis: “Radio Orator. Revolutionärer Lautsprecher” Enfwurf zur Lautsprechertribüne Nr 1.
“Radio Orator. Lenins Rede.” Enfwurf zur Lautsprechertribüne Nr 2

Τίτλος/ Σημειώσεις - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Καφέτση Ι, σ. 528, εικ. 391.
Rudenstine, σ. 213, εικ. 361.
Gustav Klucis, Wl.ΙII, 1, 2, σ. 361.

Δημιουργία - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Καφέτση Ι, σ. 528, εικ. 391.
Rudenstine, σ. 213, εικ. 361.
Gustav Klucis, Wl.ΙII, 1, 2, σ. 361.
Για τα βιογραφικά βλ. Rudestine, σ. 206 και V. Rakitin, Καφέτση I, σ. 675.

Σύμφωνα με την Καφέτση Ι το έργο φέρει τις επιγραφές: «Επαναστατικό μεγάφωνο» (αριστερά) και «Ομιλία Λένιν» (δεξιά). Βλ. Καφέτση Ι, σ. 528, εικ. 391.

Ιστορικό έργου: Τα σχέδια του Klutsis του 1922 για μια σειρά υπαίθριων περιπτέρων (stands) προπαγάνδας σχεδιάστηκαν σύμφωνα με τον ίδιο τον καλλιτέχνη για το Τέταρτο Συνέδριο της Κομιντέρν και την Πέμπτη Επέτειο της Οκτωβριανής Επανάστασης. Αυτά αποτέλεσαν κατά την Lodder μια από τις πρώτες εφαρμογές των κονστρουκτιβιστικών ιδεών.
Από τα σχέδια των περιπτέρων κατασκευάστηκαν τελικά μόνο δύο, συμπεριλαμβάνοντας τη «Διεθνή», που εγκαταστάθηκε στη Λεωφόρο Tverskoi, κοντά στο Ξενοδοχείο Nerenzee (Νερένζι), όπου διέμεναν οι αντιπρόσωποι της Κομιντέρν. Μοντέλα των υπόλοιπων από ξύλο και χαρτί ετοιμάστηκαν για τη σύγκλιση του συνεδρίου στο Κρεμλίνο το Νοέμβριο του 1922 και όλα δημοσιεύτηκαν ως ξεχωριστές λιθογραφικές εκδόσεις. Τα σχέδια αναπαράχθηκαν σε διάφορες σοβιετικές εκδόσεις, συμπεριλαμβανομένης και του ΛΕΦ, νο. 4, Μόσχα, 1924.

Ιστορικό έργου - Παραπομπές: Chr.Lodder, Καφέτση Ι, σσ. 526-528.
Rudenstine, σσ. 212 και εξ.
Gustav Klucis, σσ. 111 και εξ.
Chr.Lodder, σσ. 163 και εξ.

Γενικό Πλαίσιο Έργου - Παραπομπές: Chr.Lodder, Καφέτση Ι, σσ. 526-528.
Rudenstine, σσ. 212 και εξ.
Gustav Klucis, σσ. 111 και εξ.
Chr.Lodder, σσ. 163 και εξ.

Τίτλοι συναφών έργων: Όλα τα σχέδια προπαγανδιστικών κατασκευών του καλλιτέχνη που έγιναν από τον ίδιο καλλιτέχνη το 1922, στο πλαίσιο των εορτασμών για το Τέταρτο Συνέδριο της Κομιντέρν και την Πέμπτη Επέτειο της Οκτωβριανής Επανάστασης.

Συναφή έργα - Παρατηρήσεις: Μορφολογικά ο σκελετός των κατασκευών βασιζόταν γενικά στα γλυπτά και την «εργαστηριακή δουλειά» που παρουσιάστηκε στην έκθεση της Obmokhu (Μάης 1921) ενώ κατά την Lodder θυμίζει αρθρωτές κατασκευές του Ioganson και περίπτερα εκθέσεων των αδελφών Stenberg. Επίσης το σύστημα συναρμολόγησης στοιχείων στις κατασκευές του Klutsis θυμίζει και Rodchenko.

Συναφή έργα - Παραπομπές: Chr.Lodder, Καφέτση Ι, σσ. 526-528.
Rudenstine, σσ. 212 και εξ.
Gustav Klucis, σσ. 111 και εξ.
Chr.Lodder, σσ. 163 και εξ.

Εκθέσεις/ Ιστορία Δανεισμών - Παραπομπές: Καφέτση Ι, σ. 528, εικ. 391.
Gustav Klucis, Wl.ΙII, 1, 2, σ. 361.
Licht und Farbe, σ. 278, εικ. 225.

Τεκμηριωτής/ Συντελεστής

Έλενα Κεχαγιά

Εκθέσεις MOMus

Ρωσική Πρωτοπορία 1910-1930. Η Συλλογή Γ. Κωστάκη

Θεσσαλονίκη. Συλλογή Γιώργου Κωστάκη. Restart

50+1 Ιστορίες από τη Συλλογή Κωστάκη

QR Code

https://dam.momus.gr/files/qr/qr-1204.png

Επιπρόσθετες πληροφορίες

Την άνοιξη και το καλοκαίρι του 1922 στο Inkhuk και ως μέλος της ομάδας των Προντουκτιβιστών, ο Klutsis σχεδιάζει πυρετωδώς, στο πλαίσιο των εορτασμών για το Τέταρτο Συνέδριο της Κομιντέρν και την Πέμπτη Επέτειο της Οκτωβριανής Επανάστασης, προπαγανδιστικά σταντς διαφόρων τύπων (τριάντα περίπου σήμερα γνωστών) και αποδεικνύεται έτσι ένας από τους πρώτους κονστρουκτιβιστές που θέλει σε εφαρμογή την απόφαση του Inchuk του τέλους του 1921 για παραγωγή χρήσιμων κατασκευών.
Οι προπαγανδιστικές κατασκευές του καλλιτέχνη ήταν γενικά ελαφριές και στοιχεία τους ήταν συχνά πτυσσόμενα, ώστε να αποθηκεύονται εύκολα (108.78). Σχεδιάστηκαν με σκοπό να εκτεθεί σε αυτές προπαγανδιστικό φωτογραφικό υλικό και αφίσες ή να συνοδευτούν οπτικοακουστικά τα πολιτικά συνθήματα. Πιο συγκεκριμένα μια κλούβα - σκελετός κρατούσε την συσκευή της προπαγάνδας, που εξυπηρετούσε μια (106.78b) ή και πολλές λειτουργίες ταυτόχρονα (109.78, 116.78) και μπορεί να αποτελούνταν από μεγάφωνο ή μεγάφωνα, οθόνη για την προβολή των ταινιών, εξέδρα ή βήμα ομιλητή ή και ορθογώνιες πινακίδες (ταμπέλες) για ανακοινώσεις και σλόγκαν.
Κατά την Lodder η μέθοδος του καλλιτέχνη, με περιορισμένο κατασκευαστικό σκελετό και πολλά κάθετα, διαγώνια και οριζόντια στηρίγματα για επίτευξη σταθερότητας, οφειλόταν μεν στην έλλειψη υλικών αλλά η γεωμετρία των ευθειών γραμμών και η αλληλεπενέργειές τους συχνά ήταν καθεαυτό κίνητρο. Τα προβλεπόμενα υλικά των κατασκευών ήταν ξύλο, πανί και σκοινί και τα χρώματά τους κόκκινο, μαύρο και λευκό. Ο τρόπος εργασίας του Klucis με τη σύμπτυξη των λειτουργιών σε μια μονάδα και τη λιτότητα των μέσων (χώρου και υλικών) έγινε βασική αρχή του κονστρουκτιβιστικού σχεδίου αφού η συναρμολόγηση των κατασκευών παρουσιάζει οικονομία υλικού και κατασκευής, με κάθε παξιμάδι και βίδα εκτεθειμένα, απλότητα και μέγιστη λειτουργικότητα.