Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

Κωδικός έργου

MMA.CC.425

Είδος έργου/ Τύπος τεκμηρίου

el Έργο ζωγραφικής

en Painting

Μουσείο

el Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

en Museum of Modern Art

Συλλογή

el Συλλογή Κωστάκη

en Costakis Collection

Θέμα: Ταξινόμηση αντικειμένου/ έργου (Ύφος/ Τάση/ Ομάδες/ Κινήματα)

el Ρωσική Πρωτοπορία/Κοσμιτισμός

en Russian Avantgarde/Cosmism

el Ζωγραφική

en Painting

Τίτλος έργου

el Λάμψη

en Luminescence

Δημιουργός

el Kudriashev, Ivan (1896-1972)

en Kudriashev, Ivan (1896-1972)

Χρονολογία/ Ημερομηνία δημιουργίας

1926

Πιο πρώιμη χρονολογία (από)

1926

Πιο πρόσφατη χρονολογία (έως)

1926

Ύψος σε εκατοστά

106,6

Πλάτος σε εκατοστά

71

Υλικά

el Λάδι σε καμβά

en Oil on canvas

Τεχνικές

el Ελαιογραφία

en Oil painting

Περιγραφή έργου

el Το 1925, στην πρώτη έκθεση της ΟΣΤ, ο ζωγράφος Ι. Κουντριασόφ παρουσίασε δύο σειρές ζωγραφικών έργων: την Κατασκευή ευθύγραμμης κίνησης και την Κατασκευή καμπυλόγραμμης κίνησης. Τα έργα αυτά δεν ανταποκρίνονται στο πρόγραμμα αυτής της ένωσης, που υποστήριζε την επαναφορά στην παραστατικότητα, στην απεικόνιση των σύγχρονων θεμάτων. Η επικαιρότητά τους βρισκόταν αλλού. Διαπνέονταν από απεριόριστη πίστη στις δυνατότητες της επιστημονικής τεχνικής ανάπτυξης και διακήρυσσαν το μεγαλείο των επιστημονικών γνώσεων. Όπως στους Κ. Ρέντκο, Α. Λαμπάς, Μ. Πλάξιν, τα θέματα των πινάκων του υπαγορεύονταν από την επιστημονική σκέψη. Η γνωριμία του Κουντριασόφ με τον επιστήμονα - ερευνητή Κ. Ε. Τσιολκόφσκι -τον πατέρα της ρωσικής αεροναυπηγικής- ήταν καθοριστικό για τον ενθουσιασμό με τον οποίο αντιμετώπισε την ιδέα των διαστημικών πτήσεων. Πίστευε στη δυνατότητά τους, και γι' αυτό προσπάθησε, με τα μέσα της αφηρημένης ζωγραφικής, να εκφράσει τις διάφορες μορφές της κίνησης στο αχανές διάστημα και να αποδώσει τη δυναμική τους.
Ο Κουντριασόφ προσπάθησε να τεκμηριώσει θεωρητικά τις ζωγραφικές κατασκευές του: "Δουλεύοντας στη μη-αντικειμενική ζωγραφική, έφτασα σε κάποια συγκεκριμένα συμπεράσματα που υπερβαίνουν τα όρια της εργαστηριακής εργασίας των ζωγράφων. Η ζωγραφική μου παύει να είναι αφηρημένη χρωματική / μορφολογική κατασκευή και γίνεται ρεαλιστική έκφραση της σύγχρονης αντίληψης του χώρου. Αυτό είναι ένα από τα πιο βασικά ζητήματα της εικαστικής τέχνης. Αν δε το λάβουμε υπόψη, δεν μπορούμε να κατασκευάσουμε ένα σύγχρονο πίνακα. Με τη μετάβαση της τέχνης στο ρεαλισμό και την αντικειμενικότητα, η μη-αντικειμενική ζωγραφική αρχίζει να αντιλαμβάνεται το χώρο σαν περιεχόμενο και μορφή. Η ζωγραφική του χώρου -η συνθετική αντίληψη- αποδίδεται σαν ένα διαστημικό πλάνο. Για το λόγο αυτό η έκφραση αυτής της αντίληψης θα δώσει τη ζωγραφική μορφή που θα επιδείξει το απεριόριστο του διαστημικού κόσμου και θα σχηματίσει μια νέα συνθετική αίσθηση στη ζωγραφική. Ο χώρος, ο όγκος, η πυκνότητα και το φως -αλλά και υλική πραγματικότητα- αποτελούν την ουσιαστική καινοτομία, αυτή που εφαρμόζει σήμερα η ζωγραφική του χώρου. Η κοσμική μορφή, όπως τη δημιουργεί ο καλλιτέχνης από διαίσθηση, είναι ανάλογη της επιστημονικής αντίληψης για το σύμπαν".

en In 1925, at the first exhibition of the OST, the painter I. Kudriashov presented two series of paintings: the Construction of Straight Line Movement and the Construction of Curvilinear Movement. These works do not correspond to the program of this association, which advocated a return to figurativeness in the depiction of contemporary subjects. Their relevance lay elsewhere. They were inspired by an unlimited faith in the possibilities of scientific technical development and proclaimed the greatness of scientific knowledge. As in C. Redko, A. Labas, M. Plaxin, the subjects of his paintings were dictated by scientific thought. Kudriashov's acquaintance with the scientist-researcher K. E. Tsiolkovsky - the father of Russian aeronautics - was decisive for the enthusiasm with which he approached the idea of space flight. He believed in their potential, and therefore tried, by means of abstract painting, to express the various forms of motion in the vastness of space and to convey their dynamics.
Kudriashov tried to theoretically document his painting constructions: "Working in non-objective painting, I came to some concrete conclusions that go beyond the limits of the painters' laboratory work. My painting ceases to be an abstract chromatic/morphological construction and becomes a realistic expression of the contemporary perception of space. This is one of the most fundamental issues of visual art. If we don't take it into account, we cannot construct a contemporary painting. With the transition of art to realism and objectivity, non-objective painting begins to perceive space as content and form. The painting of space - the synthetic perception - is rendered as a space shot. Therefore, the expression of this perception will give the painting form that will demonstrate the limitlessness of the space world and form a new synthetic sense in painting. Space, volume, density and light - as well as material reality - constitute the essential innovation, the one that space painting applies today. The cosmic form, as the artist creates it by intuition, is analogous to the scientific conception of the universe."

Συνοπτικό βιογραφικό δημιουργού

el Ο Iβάν Aλεξέγεβιτς Kουντριασόφ (Καλούγκα, 1896 - Mόσχα, 1972) σπούδασε στη Μόσχα, στο Ινστιτούτο Ζωγραφικής, Γλυπτικής και Αρχιτεκτονικής (1913-1917) και αργότερα στα Ελεύθερα Κρατικά Καλλιτεχνικά Εργαστήρια (ΣΒΟΜΑΣ) με καθηγητή τον Μαλέβιτς (1918-1919). Το 1917 ζωγράφισε τις πρώτες αφηρημένες συνθέσεις του. Το 1919 στάλθηκε στο Ορενμπούργκ για να οργανώσει τα ΣΒΟΜΑΣ. Εκεί το 1920 συναντήθηκε με τον Mαλέβιτς και τον Λισίτσκι. Συμμετείχε στην Πρώτη Κρατική Έκθεση του Ορενμπούργκ, όπου εξέθεσε σχέδια για την τοιχογραφία του Πρώτου Σοβιετικού Θεάτρου και άλλα αφηρημένα έργα. Το 1920 εργάστηκε ως διακοσμητής στο Θερινό Θέατρο του Κόκκινου Στρατού και οργάνωσε το τμήμα της ομάδας «Ουνόβις» («Επιβεβαιωτές της Νέας Τέχνης») στο Ορενμπούργκ. Το 1921, ως επόπτης ενός τρένου για τη διακομιδή λιμοκτονούντων παιδιών, έφτασε στο Σμολένσκ όπου συνάντησε τους Καταρτζίνα Kόμπρο και Βλαντισλάβ Στρζεμίνσκι, πολωνούς καλλιτέχνες, οπαδούς των θεωριών του Mαλέβιτς. Στα τέλη του 1921 επέστρεψε στη Μόσχα και έστειλε έργα του στην Πρώτη Έκθεση Ρωσικής Τέχνης στην «Γκαλερί βαν Ντίμεν» στο Βερολίνο το 1922 και στο Άμστερνταμ το 1923. Από το 1925 ως το 1928 παρουσίασε τα κοσμικά αφηρημένα έργα του στην πρώτη, δεύτερη και τέταρτη έκθεση της «Ένωσης Ζωγράφων του Καβαλέτου». Από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 και στη δεκαετία του 1960 ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τα προβλήματα της κοσμικής αφηρημένης ζωγραφικής, ένα θέμα που τον είχε απασχολήσει και παλαιότερα, και στράφηκε, κάτω από την επίδραση των θεωριών του αστροφυσικού Kονσταντίν Tσιολκόφσκι, στη θεώρησή της μέσα από το σουπρεματισμό.

en Ivan Alekseevich Kudriashev (Kaluga, 1896; Moscow, 1972) attended the Institute of Painting, Sculpture and Architecture (1913-1917) and later studied at the Free State Art Studios (SVOMAS) in Moscow, under Kazimir Malevich. In 1917 he painted his first abstract compositions. In 1919 he was sent to Orenburg to establish a branch of SVOMAS. There he met Malevich and Lissitzky (1920). He participated in the First State Exhibition in Orenburg, showing sketches for the mural paintings of the First Soviet Theatre, and produced a number of abstract works. In 1920 he worked on the interior of the Summer Theatre of the Red Army and organized a branch for the “Unovis” group in Orenburg. In 1921, being the supervisor of a train for the evacuation of starving children, he arrived in Smolensk, where he met Katarzina Kobro and Wladislav Strzeminskii, Polish artists, followers of Malevich. In late 1921 he returned to Moscow. He participated in the First Russian Art Exhibition in the “Galerie van Diemen” in Berlin (1922). From 1925 to 1928 he showed his cosmic abstract works at the first, second and fourth exhibitions of the “Society of Studio Artists”. By the end of the 1950s and during the 1960s, he focused on the problems of cosmic abstract painting, as perceived through Suprematism, under the influence of the ideas of the astrophysic scientist Konstantin Tsiolkovsky.

Όνομα χώρου αποθήκευσης/ Γεωγραφική θέση

el MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, Κολοκοτρώνη 21, 56430 Σταυρούπολη

Παλιός κωδικός

CC-0451/I.Kudriashev-/128.78-23

Κωδικός ΥΠΠΟ: 23, Κωδικός Κωστάκη: 128.78, Κωδικός Pictura: C184

Τρόπος απόκτησης

el Αγορά

Προέλευση online

el Αγορά του Ελληνικού Κράτους από τους κληρονόμους της οικογένειας Κωστάκη

en Greek State purchase by the heirs of the Costakis family

Λεπτομέρειες προέλευσης

Ο Γεώργιος Κωστάκης αγόρασε το έργο από τον καλλιτέχνη

Βιβλιογραφία

Ρωσική Πρωτοπορία 1910-1930. Η Συλλογή Κωστάκη, Γενική Επιμέλεια Άννα Καφέτση, Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου, Αθήνα 1995.

Russian Avant-Garde. The George Costakis Collection. Angelica Zander Rudenstine (general editor), New York 1981, εικ. 424, σελ. 231.

Παρατηρήσεις

Σημειώσεις - Παραπομπές Έργου: Καφέτση, εικ. 477, σελ. 424.
Δημιουργία - Παραπομπές: Καφέτση, 676.
Ύφος / Περίοδοι/ Ομάδες/ Κινήματα - Περιγραφή:Μη-αντικειμενική τέχνη
Ύφος / Περίοδοι/ Ομάδες/ Κινήματα - Σημειώσεις: O Ιβάν Κουντριασόφ που ήταν ο απεσταλμένος του Καζιμίρ Μαλέβιτς το 1920 στην ρωσική επαρχιακή πόλη Όρενμπουργκ με την αποστολή να διαδώσει στους κατοίκους την αισθητική του σουπρεματισμού διακοσμώντας τις προσόψεις και το εσωτερικό των δημόσιων κτηρίων, των τρένων κ.ό.κ., μετά το 1925 άρχισε να μελετά και να επιχειρεί να αποδώσει το κοσμικό φως και δημιούργησε μια σειρά από μη αντικειμενικά έργα ζωγραφικής που βασίζονται στην κίνηση των ακτίνων, στις ιδιότητες της λάμψης και στην αντανάκλαση. Ο Ιβάν Κουντριασόφ ονόμαζε τα έργα αυτά «Λουμινιστικά» και χρησιμοποιούσε και τον όρο «Ζωγραφική του Διαστήματος». Ήταν επηρεασμένος από τον γνωστό Ρώσο φυσικό, μηχανικό και εφευρέτη, πρωτεργάτη της διαστημικής επιστήμης, τον πρώτο «ουτοπικό» κατασκευαστή πυραύλων, τον Κονσταντίν Τσιολκόφσκι. Ο πατέρας του Κουντριασόφ ήταν επίσης μηχανικός και δούλευε στο επιτελείο του Τσιολκόφσκι, κατασκεύαζε ξύλινα μοντέλα για τον Τσιολκόφσκι και ο Κουντριασόφ τον γνώριζε από μικρό παιδί.
Ύφος / Περίοδοι/ Ομάδες/ Κινήματα - Παραπομπές: Μαρία Τσαντσάνογλου, Φως: μια πρωτογενής ύλη της ρωσικής πρωτοπορίας
Περιγραφή - Παραπομπές: Καφέτση, 542.
Ιδιοκτησία/ Ιστορία Συλλογής - Παραπομπές: Καφέτση, 542.

QR Code

https://dam.momus.gr/files/qr/qr-13070.png

Επιπρόσθετες πληροφορίες

Η ιστορία των καλλιτεχνικών κινημάτων της «ρωσικής πρωτοπορίας» οριοθετείται κατά προσέγγιση στα χρόνια ανάμεσα στο 1910 και το 1930. Στα χρόνια αυτά μεσολαβεί η επανάσταση του Οκτωβρίου 1917 και η αλλαγή του πολιτικού συστήματος στη Ρωσία. Από τις αρχές του 20ου αιώνα στη Ρωσία διαμορφώθηκαν ορισμένες προϋποθέσεις υλικές, κοινωνικές και αισθητικές που κατέστησαν εύφορο το έδαφος για τη δημιουργία και ανάπτυξη πειραματικών καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων. Οι υλικές προϋποθέσεις αφορούσαν τα νέα τεχνολογικά επιτεύγματα (τηλέφωνο, τηλέγραφος, κινηματογράφος, αεροπλάνο κ.α.), τον εξηλεκτρισμό, την εκβιομηχάνιση, τον νέο αστικό χωροταξικό σχεδιασμό. Οι κοινωνικές προϋποθέσεις αφορούσαν την δηλωμένη από το 1905 λαϊκή επιθυμία για κοινωνικές αλλαγές λόγω της ανυπαρξίας εργατικού δικαίου και της συνεχιζόμενης φεουδαρχικής κατάστασης στην αγροτική οικονομία. Η κοινωνική δυσαρέσκεια εξαπλώθηκε σε όλα τα κοινωνικά στρώματα μετά την ήττα της Ρωσίας στον ρωσο-ιαπωνικό πόλεμο του 1905 και κυρίως μετά την μεγάλη οικονομική και διοικητική κρίση που ξέσπασε λόγω του ανοιχτού μετώπου στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η παρακμή στην οποία είχε οδηγηθεί η παλαιότερη τέχνη σε συνδυασμό με την επαναστατική νοοτροπία που είχε καταλάβει τα ρωσικά κοινωνικά στρώματα οδήγησαν στην αναζήτηση νέων μορφών τέχνης, συχνά μέσα από τη λαϊκή παράδοση, την αγιογραφία, την παιδική ζωγραφιά. Η επικράτηση της μορφής έναντι του περιεχομένου έγινε βασική αρχή των νέων πειραματισμών, εκδηλώθηκε θεωρητικά με τον φορμαλισμό και οδήγησε στην άνθηση όλων των τεχνών. Εκτός από τις εικαστικές τέχνες, μιλούμε για πρωτοπορία στο θέατρο, τον κινηματογράφο, την λογοτεχνία, τη μουσική. Συναντούμε επίσης την εφαρμογή της κάθε μορφής ριζοσπαστικής καλλιτεχνικής έκφρασης στην καθημερινή ζωή. Οι καλλιτέχνες της πρωτοπορίας σχεδίαζαν θεατρικά κοστούμια και σκηνικά, εξέδρες για λαϊκές συγκεντρώσεις, υφάσματα και στολές εργασίας, οικιακά σκεύη, είδη καθημερινής χρήσης, με σκοπό να φέρουν την τέχνη στη ζωή, να καταργήσουν τις αστικές διακρίσεις. Μετά το 1917 ιδρύθηκαν νέοι θεσμοί και ιδρύματα που υποστήριζαν την τέχνη της πρωτοπορίας. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 άρχισε να σκληραίνει σταδιακά η στάση του καθεστώτος απέναντι στα κινήματα και τους εκπροσώπους της πρωτοπορίας, με αποτέλεσμα την ολοκληρωτική επιβολή το 1934 του δόγματος του «σοσιαλιστικού ρεαλισμού» και την καταδίκη της πρωτοποριακής τέχνης από το σταλινισμό, μία καταδίκη που συνδέθηκε στις περισσότερες περιπτώσεις με προσωπικές διώξεις εναντίον των καλλιτεχνών και με απαγόρευση έκθεσης των έργων τους.