Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

Κωδικός έργου

MMA.CC.436

Είδος έργου/ Τύπος τεκμηρίου

el Έργο ζωγραφικής

en Painting

Μουσείο

el Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

en Museum of Modern Art

Συλλογή

el Συλλογή Κωστάκη

en Costakis Collection

Θέμα: Ταξινόμηση αντικειμένου/ έργου (Ύφος/ Τάση/ Ομάδες/ Κινήματα)

el Ρωσική Πρωτοπορία

en Russian Avantgarde

el Μετά-Πρωτοπορία

en Post - Avantgarde

el Ζωγραφική

en Painting

Τίτλος έργου

el Εκφραστικός Ρυθμός

en Expressive Rhythm

Δημιουργός

el Ρότσενκο, Αλεξάντρ

en Rodchenko, Aleksandr (1891-1956)

Χρονολογία/ Ημερομηνία δημιουργίας

1943 - 1944

Πιο πρώιμη χρονολογία (από)

1943

Πιο πρόσφατη χρονολογία (έως)

1944

Ύψος σε εκατοστά

62.4

Πλάτος σε εκατοστά

172.5

Υλικά

el Ακουαρέλα, γκουάς και μελάνι σε χαρτί

en Watercolour, gouache and ink on paper

Περιγραφή έργου

el Το έργο "Εκφραστικός Ρυθμός" αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα έργα του Αλεξάντρ Ροτσένκο, το οποίο απομακρύνεται από την κυβιστική - κονστρουκτιβιστική δομή των προηγούμενων έργων του και παρουσιάζει ένα ανεικονικό θέμα με χρώματα και γραμμές. Το έργο θυμίζει έντονα έργα του Τζάκσον Πόλοκ, αν και είναι ζωγραφισμένο παραδοσιακά και όχι με την τεχνική του dripping και χωρίς φυσικά ο Ροτσένκο να έχει δει ζωγραφικά έργα του αφηρημένου εξπρεσιονισμού. Στιγμές, σπείρες, καμπύλες γραμμές και ελλείψεις συνθέτουν ένα μουσικό, ρυθμικό έργο το οποίο κάνει το θεατή να ενώνει τα σημεία και να σκιαγραφεί την πορεία του χορευτή, να αναπαράγει τις νότες του μουσικού.

en "Expressive Rhythm" is one of the most interesting works by Aleksandr Rochenko, which departs from the cubist - constructivist structure of his previous works and presents an aniconic theme with colours and lines. The work is strongly reminiscent of Jackson Pollock's works, although it is painted traditionally rather than using the dripping technique, and of course, Rochenko had not seen paintings of abstract expressionism. Moments, spirals, curved lines and ellipses make up a musical, rhythmic work that makes the viewer join the dots and outline the dancer's path, reproducing the musician's notes.

Συνοπτικό βιογραφικό δημιουργού

el O Aλεξάντρ Mιχαήλοβιτς Ρότσενκο (Πετρούπολη, 23 Νοεμβρίου 1891 - Μόσχα, 3 Δεκεμβρίου 1956) σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Καζάν (1910-1914), όπου γνώρισε και τη μέλλουσα γυναίκα του Βαρβάρα Στεπάνοβα. Μετά την αποφοίτησή του εγκαταστάθηκε στη Μόσχα, όπου παρακολούθησε μαθήματα στο Καλλιτεχνικό και Τεχνικό Ινστιτούτο Στρόγκανοφ. Η πρώτη μεγάλη έκθεση που συμμετείχε ήταν Το Μαγαζί (Μόσχα 1916), οργανωμένη από τον Τάτλιν. Η εξοικείωσή του με το σουπρεματισμό του Μαλέβιτς και της Ροζάνοβα, τα αντι-ανάγλυφα του Τάτλιν, όπως επίσης και οι θεωρίες του Καντίνσκι διαδραμάτισαν πρωταρχικό ρόλο στη διαμόρφωσή του ως καλλιτέχνη. Το 1918 πραγματοποίησε ατομική έκθεση στη Λέσχη της Αριστερής Ομοσπονδίας στη Μόσχα. Ξεκινώντας από το 1915 δημιούργησε σειρές ζωγραφικών έργων και σχεδίων εκφράζοντας τη θεωρία του για το λινεαρισμό, την οποία εφάρμοσε σε τρισδιάστατες αναδιπλωμένες και αιωρούμενες κινητές κατασκευές κατά το διάστημα 1920-1921. Από το 1918 εργάστηκε σε διάφορους τομείς του Τμήματος Εικαστικών Τεχνών του Λαϊκού Κομισαριάτου Διαφώτισης (IZO NΑΡΚΟΜΠΡΟΣ) και ανέπτυξε μεγάλη δραστηριότητα στην οργάνωση της καλλιτεχνικής ζωής της Μόσχας. Το διάστημα 1919-1920 ήταν μέλος της ομάδας «ΖΙΒΣΚΟΥΛΠΤΑΡΧ» («Ένωση Ζωγραφικών, Γλυπτικών και Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων») και συμμετείχε στις δύο εκθέσεις που οργάνωσε η ομάδα στη Μόσχα το 1920. Επίσης συμμετείχε στην Δέκατη Κρατική Έκθεση: Μη-Αντικειμενική Δημιουργία και Σουπρεματισμός (1919), στην οποία ήταν ο πρώτος που παρουσίασε κατασκευές χώρου, και στην Έκθεση των Τεσσάρων στη Μόσχα το 1920. Την ίδια χρονιά έγινε ιδρυτικό μέλος του Ινστιτούτου Καλλιτεχνικής Παιδείας (IΝΧΟΥΚ) και ένας από τους εμπνευστές (μαζί με τον Kαντίσκι κ.ά.) της δημιουργίας ενός δικτύου καλλιτεχνικών μουσείων σε ολόκληρη τη χώρα. Ήταν επίσης καθηγητής στα Ανώτερα Κρατικά Καλλιτεχνικά και Τεχνικά Εργαστήρια (ΒΧΟΥΤΕΜΑΣ) και στο Ανώτερο Κρατικό Καλλιτεχνικό και Τεχνικό Ινστιτούτο (ΒΧΟΥΤΕΪΝ), όπου δίδαξε για δέκα χρόνια (1920-1930). Ήταν μέλος της ομάδας των Παραγωγιστών. Συμμετείχε στη δεύτερη (1920) και στην τρίτη (1921) έκθεση της «Εταιρείας Νέων Καλλιτεχνών», στην έκθεση 5 x 5 = 25 (Mόσχα, 1921) και στην Πρώτη Έκθεση Ρωσικής Τέχνης στη «Γκαλερί βαν Ντίμεν» στο Βερολίνο (1922). Στην δεκαετία του 1920 συνεργάστηκε με το Βλαντιμίρ Μαγιακόφκσι στον τομέα της διαφήμισης, όπως επίσης και με τα περιοδικά ΛΕΦ (Αριστερό Μέτωπο των Τεχνών) και Νόβι ΛΕΦ (Νέο Αριστερό Μέτωπο των Τεχνών). Το 1925 σχεδίασε μια λέσχη εργατών, τα σχέδια της οποίας εξέθεσε στο σοβιετικό περίπτερο στη Διεθνή Έκθεση Σύγχρονων Διακοσμητικών και Βιομηχανικών Τεχνών στο Παρίσι. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη φωτογραφία, τη σκηνογραφία, την τυπογραφία και τις γραφικές τέχνες. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930 έφτιαξε πολλά σχέδια για το περιοδικό Η Οικοδόμηση της ΕΣΣΔ και άρχισε να ζωγραφίζει. Στις αρχές της δεκαετίας του 1940 ζωγράφισε πίνακες αφηρημένης τεχνοτροπίας.

en Aleksandr Mikhailovich Rodchenko (St.Petersburg, November 23rd, 1891; Moscow, December 3rd, 1956) attended the School Fine Arts in Kazan (1910-1914), where he met his future wife Varvara Stepanova. After his graduation he moved to Moscow and attended the Stroganov Art and Industry Institute. The first major exhibition in which he participated was The Store (Moscow, 1916), organized by Vladimir Tatlin. His familiarity with the Suprematism of Malevich and Rozanova, as well as with Tatlin’s counter-reliefs and Kandinsky’s theories, played an important role in his evolution and integration as an artist. In 1918 he had a one-man show at the “Club of the Leftish Federation” in Moscow. From 1915 onwards, he executed a series of compass-and-ruler paintings and drawings, on the basis of his theory of Linearism, which he applied upon three-dimensional folding and hanging mobile constructions during the years 1920-1921. From 1918 onwards he worked on various sections of The Visual Arts Department of the People’s Commissariat for Enlightenment (IZO NARKOMPROS) and played an important role in the artistic life of Moscow. He was also member (1919-1920) of a group called “Zhivskulparkh” (“Commission of Painterly-Sculptural-Architectural Synthesis”) and participated in two exhibitions in Moscow in 1920. He also exhibited at the Tenth State Exhibition: Non-objective Creation and Suprematism (Moscow, 1919), where he was the first to show spatial constructions as well as in the Exhibition of Four (with Kandinsky, Stepanova and Sinezubov) in Moscow (1920). He was a founding member of the Institute of Artistic Culture (INKHUK) in 1920 and at the same year was one of the instigators (with Kandinsky and others) of a network of art museums throughout the country. He became professor at the Higher State Art-Technical Studios (VKHUTEMAS) and at the Higher State Art-Technical Institute (VKHUTEIN), where he taught for ten years (1920-1930). He was a member of the Productivist group. He participated in the second (1920) and the third (1921) exhibition of the “Society of Young Artists”, in the exhibition 5 x 5 =25 in Moscow (1921) and in the First Russian Art Exhibition at the “Galerie van Diemen” in Berlin (1922). In the 1920s he worked with Vladimir Maiakovskii in the field of advertising and in close association with the magazines LEF (Left Front of the Arts) and Novyi LEF (New Left Front of the Arts). In 1925 he made the designs for a worker’s club, which were exhibited at the Soviet Pavilion at the Exposition Internationale des Arts Décoratifs et Industriels Modernes in Paris. In the late 1920s he laid stress on photography, stage design, typography and graphic design. During the 1930s he executed numerous designs for the magazine USSR in Construction and started painting. In the early 1940s he produced paintings in an abstract style.

Όνομα χώρου αποθήκευσης/ Γεωγραφική θέση

el MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, Κολοκοτρώνη 21, 56430 Σταυρούπολη

Παλιός κωδικός

CC-0916/A.Rodchenko-/241.78-119

Κωδικός ΥΠΠΟ: 119, Κωδικός Κωστάκη: 241.78, Κωδικός Pictura: C250

Τρόπος απόκτησης

el Αγορά

Προέλευση online

el Αγορά του Ελληνικού Κράτους από τους κληρονόμους της οικογένειας Κωστάκη

en Greek State purchase by the heirs of the Costakis family

Λεπτομέρειες προέλευσης

Αρχικά αγοράστηκε από τον ίδιο τον καλλιτέχνη ή από μέλη της οικογενείας του

Βιβλιογραφία

Ρωσική Πρωτοπορία 1910-1930. Η Συλλογή Κωστάκη, Γενική Επιμέλεια Άννα Καφέτση, Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου, Αθήνα 1995.

Russian Avant-Garde. The George Costakis Collection. Angelica Zander Rudenstine (general editor), New York 1981, αρ. 1027, σελ. 452.

Against Kandinsky, Villa Stuck, Munchen, catalogue of the exhibition (23.11.2006-18.2.2007), curator - editor Margarita Tupitsyn

Παρατηρήσεις

Σημειώσεις - Παραπομπές Έργου: Καφέτση εικ. 509, σελ. 439.
Δημιουργία - Παραπομπές: Καφέτση, 685.
Ιδιοκτησία/ Ιστορία Συλλογής - Παραπομπές: Καφέτση, 548.

QR Code

https://dam.momus.gr/files/qr/qr-13089.png

Επιπρόσθετες πληροφορίες

Η ιστορία των καλλιτεχνικών κινημάτων της «ρωσικής πρωτοπορίας» οριοθετείται κατά προσέγγιση στα χρόνια ανάμεσα στο 1910 και το 1930. Στα χρόνια αυτά μεσολαβεί η επανάσταση του Οκτωβρίου 1917 και η αλλαγή του πολιτικού συστήματος στη Ρωσία. Από τις αρχές του 20ου αιώνα στη Ρωσία διαμορφώθηκαν ορισμένες προϋποθέσεις υλικές, κοινωνικές και αισθητικές που κατέστησαν εύφορο το έδαφος για τη δημιουργία και ανάπτυξη πειραματικών καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων. Οι υλικές προϋποθέσεις αφορούσαν τα νέα τεχνολογικά επιτεύγματα (τηλέφωνο, τηλέγραφος, κινηματογράφος, αεροπλάνο κ.α.), τον εξηλεκτρισμό, την εκβιομηχάνιση, τον νέο αστικό χωροταξικό σχεδιασμό. Οι κοινωνικές προϋποθέσεις αφορούσαν την δηλωμένη από το 1905 λαϊκή επιθυμία για κοινωνικές αλλαγές λόγω της ανυπαρξίας εργατικού δικαίου και της συνεχιζόμενης φεουδαρχικής κατάστασης στην αγροτική οικονομία. Η κοινωνική δυσαρέσκεια εξαπλώθηκε σε όλα τα κοινωνικά στρώματα μετά την ήττα της Ρωσίας στον ρωσο-ιαπωνικό πόλεμο του 1905 και κυρίως μετά την μεγάλη οικονομική και διοικητική κρίση που ξέσπασε λόγω του ανοιχτού μετώπου στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η παρακμή στην οποία είχε οδηγηθεί η παλαιότερη τέχνη σε συνδυασμό με την επαναστατική νοοτροπία που είχε καταλάβει τα ρωσικά κοινωνικά στρώματα οδήγησαν στην αναζήτηση νέων μορφών τέχνης, συχνά μέσα από τη λαϊκή παράδοση, την αγιογραφία, την παιδική ζωγραφιά. Η επικράτηση της μορφής έναντι του περιεχομένου έγινε βασική αρχή των νέων πειραματισμών, εκδηλώθηκε θεωρητικά με τον φορμαλισμό και οδήγησε στην άνθηση όλων των τεχνών. Εκτός από τις εικαστικές τέχνες, μιλούμε για πρωτοπορία στο θέατρο, τον κινηματογράφο, την λογοτεχνία, τη μουσική. Συναντούμε επίσης την εφαρμογή της κάθε μορφής ριζοσπαστικής καλλιτεχνικής έκφρασης στην καθημερινή ζωή. Οι καλλιτέχνες της πρωτοπορίας σχεδίαζαν θεατρικά κοστούμια και σκηνικά, εξέδρες για λαϊκές συγκεντρώσεις, υφάσματα και στολές εργασίας, οικιακά σκεύη, είδη καθημερινής χρήσης, με σκοπό να φέρουν την τέχνη στη ζωή, να καταργήσουν τις αστικές διακρίσεις. Μετά το 1917 ιδρύθηκαν νέοι θεσμοί και ιδρύματα που υποστήριζαν την τέχνη της πρωτοπορίας. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 άρχισε να σκληραίνει σταδιακά η στάση του καθεστώτος απέναντι στα κινήματα και τους εκπροσώπους της πρωτοπορίας, με αποτέλεσμα την ολοκληρωτική επιβολή το 1934 του δόγματος του «σοσιαλιστικού ρεαλισμού» και την καταδίκη της πρωτοποριακής τέχνης από το σταλινισμό, μία καταδίκη που συνδέθηκε στις περισσότερες περιπτώσεις με προσωπικές διώξεις εναντίον των καλλιτεχνών και με απαγόρευση έκθεσης των έργων τους.