Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

Κωδικός έργου

MMA.CC.449

Είδος έργου/ Τύπος τεκμηρίου

el Σχέδιο

en Drawing

Μουσείο

el Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

en Museum of Modern Art

Συλλογή

el Συλλογή Κωστάκη

en Costakis Collection

Θέμα: Ταξινόμηση αντικειμένου/ έργου (Ύφος/ Τάση/ Ομάδες/ Κινήματα)

el Ρωσική Πρωτοπορία

el Μετα-Πρωτοπορία

el Αφαίρεση

el Μοντέρνα τέχνη

en Russian Avantgarde

en Post - Avantgarde

en Abstraction

en Modern art

Τίτλος έργου

el Ελλειψοειδής Σύνθεση (μελέτη για αυτοπροσωπογραφία)

en Oval Composition (study for self-portrait)

Δημιουργός

el Νικρίτιν, Σολομών (1898-1965)

en Nikritin, Solomon (1898-1965)

Χρονολογία/ Ημερομηνία δημιουργίας

1920

Ύψος σε εκατοστά

29

Πλάτος σε εκατοστά

20.4

Υλικά

el Κάρβουνο σε χαρτί

en Charcoal on paper

Περιγραφή έργου

el Ασπρόμαυρη γεωμετρική σύνθεση σφαίρας, επιμηκισμένης στους πόλους, που αποδίδει σχηματικά ανθρώπινο κεφάλι, λαιμό και ώμους και δομείται με βάση δίκτυο από κατακόρυφες ελλείψεις με κοινούς τους πόλους τους, και οριζόντιες παράλληλες ελλείψεις κάθετες στις προηγούμενες καθώς και πυκνό δίκτυο γραμμικών, καμπυλόγραμμων βασικά σκιάσεων που εκτείνεται σε όλο το χώρο της σύνθεσης και γύρω από έναν υλοποιημένο κεντρικό κατακόρυφο άξονα. Διακρίνονται ανατομικές λεπτομέρειες του προσώπου (αυτί, μάτι).

en Black and white geometric composition of a sphere, elongated at the poles, which schematically depicts a human head, neck and shoulders and is structured on the basis of a network of vertical ellipses with their poles in common, and horizontal parallel ellipses perpendicular to the previous ones, as well as a dense network of linear, curvilinear shading extending throughout the space of the composition and around a materialized central vertical axis. Anatomical details of the face (ear, eye) are discernible.

Συνοπτικό βιογραφικό δημιουργού

el Ο Σολομόν Μπορίσοβιτς Nικρίτιν (Σαλμόν Σολομόν Λεβί) (Τσέρνιγκοφ, Ουκρανία, 23 Δεκεμβρίου 1898 - Μόσχα, 3 Δεκεμβρίου 1965) σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Κιέβου (1909-1914). Τα χρόνια 1914- 1917 υπήρξε μαθητής του Λεονίντ Παστερνάκ στη Μόσχα και του Αλεξάντρ Γιακοβλέφ στην Πετρούπολη. Από το 1918 ως το 1920 σπούδασε στο εργαστήριο της Αλεξάντρα Έξτερ στο Κίεβο, όπου συμμετείχε ενεργά στην οργάνωση του καλλιτεχνικού παραρτήματος της «Εβραϊκής Πολιτιστικής Λίγκας». Συμπλήρωσε την καλλιτεχνική του εκπαίδευση στα Ανώτερα Κρατικά Καλλιτεχνικά και Τεχνικά Εργαστήρια (ΒΧΟΥΤΕΜΑΣ) της Μόσχας (1920-1922). Το 1921, μαζί με τους Aλεξάντρ Λαμπάς, Σεργκέι Λουτσίσκιν, Κλιμέντ Ρέντκο, Μιχαήλ Πλαξίν και Aλεξάντρ Τίσλερ, ίδρυσε την ομάδα «Προβολισμός» και στη συνέχεια την ομάδα «Ηλεκτροοργανισμός», η οποία διοργάνωσε έκθεση στο Μουσείο Ζωγραφικής Παιδείας της Μόσχας (1922). Κατόπιν τα έργα του παρουσιάστηκαν στην Πρώτη έκθεση ρωσικής τέχνης στην «Γκαλερι βαν Ντίμεν» του Βερολίνου το 1922 και στο Άμστερνταμ το 1923. Το 1922 επίσης σχημάτισε την ομάδα των Προβολιστών με το όνομα «Μέθοδος». Συμμετείχε στην Πρώτη Διαλογική Έκθεση των Ενώσεων Δραστικής Επαναστατικής Τέχνης στη Μόσχα το 1924 και υπέγραψε τη διακήρυξη των Προβολιστών στον κατάλογό της. Το 1931 ήταν μέλος της ομάδας «IΖΟΜΠΡΙΓΚΑΝΤΑ» και από το 1922 εργάστηκε στο Μουσείο Ζωγραφικής Παιδείας, επικεφαλής του Τμήματος Ανάλυσης. Τα χρόνια 1922-1930 δίδαξε στη Σχολή Καλλιτεχνικής Παιδείας του Ριαζάν. Στις δεκαετίες 1930 και 1940 σχεδίασε εσωτερικούς χώρους μουσείων και εκθέσεων και παράλληλα συνέχισε να ζωγραφίζει στο πλαίσιο της θεωρίας του για το διαλεκτικό ρεαλισμό.

en Solomon Borisovich Nikritin (Salmon Solomon Levi) (Chernigov, Ukraine, December 23rd, 1898-Moscow, December 3rd, 1965) attended the School of Fine Arts in Kiev(1909-1914). During the years 1914 - 1917 he was a student of Leonid Pasternak in Moscow and later of Aleksandr Jakovlev in Petrograd. From 1918 till 1920 he studied at the studio of Aleksandra Ekster in Kiev, where he took an active part in the organization of the artistic branch of the “Jewish Cultural League”. He integrated his artistic education at the Higher State Art-Technical Studios (VKHUTEMAS) in Moscow (1920-1922). In 1921, together with Aleksandr Labas, Sergei Luchishkin, Kliment Redko, Mikhail Plaksin and Aleksandr Tyshler he founded the “Projection” group and later the “Electroorganism” group, which held an exhibition at the Museum of Painterly Culture in Moscow (1922). His works were presented at the First Russian Art Exhibition (Berlin, “Galerie van Diemen”, 1922; Amsterdam, 1923). In 1922 he formed the Projectionists group called “Method”. He participated in the First Discussional Exhibition of the Associations of Active Revolutionary Art in Moscow (1924) and signed the Projectionists group declaration in the catalogue. In 1931 he joined the “IZOBRIGADA” group and from 1922 onwards he worked at the Museum of Painterly Culture, head of the Department of Analysis. During the years 1922-1930 he taught at the School of Art Education in Riasan. In the 1930s and 1940s he designed museum and exhibition interiors and continued painting based on his theory of dialectical realism.

Παλιός κωδικός

Κωδικός ΥΠΠΟ: 1042, Κωδικός Κωστάκη: C151, Κωδικός Pictura: C012

CC-0604/S.Nikritin-/C151-1042

Τρόπος απόκτησης

el Αγορά

Προέλευση online

el Αγορά του Ελληνικού Κράτους από τους κληρονόμους της οικογένειας Κωστάκη

en Greek State purchase by the heirs of the Costakis’ family

Λεπτομέρειες προέλευσης

Αγοράστηκε από την χήρα του καλλιτέχνη

Βιβλιογραφία

Φωτεινές Σφαίρες-Σκοτεινοί Σταθμοί. Η τέχνη του Solomon Nikritin, συλλογικός τόμος, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη 2004

Rudenstine: Russian Avant-Garde Art: The George Costakis Collection, εκδ. Abrams 1981.

Καφέτση Ι: Ρωσική Πρωτοπορία 1910-1930 Η Συλλογή Γ. Κωστάκη, 6/12/1995-8/4/1996, Υπουργείο Πολιτισμού, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών.

Παρατηρήσεις

Τίτλος/ Σημειώσεις - Παρατηρήσεις: Η μικρή παραλλαγή του τίτλου (χωρίς παρένθεση) είναι της συντάκτριας, για λόγους ομοιογένειας.
Τίτλος/ Σημειώσεις - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Solomon Nikritin, σ. 438, εικ. 19.

Δημιουργία - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Solomon Nikritin, σ. 438, εικ. 19.

Μετρήσεις - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Solomon Nikritin, σ. 438, εικ. 19.

Υλικά και Τεχνικές Περιγραφή: Κάρβουνο σε χαρτί.
Υλικά και Τεχνικές - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Solomon Nikritin, σ. 438, εικ. 19.

Τίτλοι συναφών έργων: Τα έργα με τίτλο “Ελλειψοειδής σύνθεση” ή “Ελλειψοειδής σύνθεση. Μελέτη για αυτοπροσωπογραφία”
Περιγραφή σχέσης με συναφή έργα: Κοινή ομάδα / Προσχέδια ίδιου έργου ή προσχέδια και τελικό έργο
Σε όλα τα έργα αυτής της ομάδας (έξι συνολικά) η σύνθεση βασίζεται αποκλειστικά στο σχήμα μίας ή περισσότερων μεγάλων ελλείψεων που καταλαμβάνουν το σύνολο σχεδόν της ζωγραφικής επιφάνειας (βλ. και Ερμηνεία). Ανάλογα σχέδια υπάρχουν και με το σχήμα της σπείρας (C316-C318, Συλλογή Κωστάκη). Επίσης υπάρχει μια μεγάλη σειρά πρώιμων σχεδίων και προσχεδίων του Nikritin που διακρίνονται επίσης για την εμφανή ευρύτερη τάση τους προς το γεωμετρισμό (όπως τα έργα “Τεκτονική. Η σύνδεση της ζωγραφικής με την αρχιτεκτονική” και “Γεωμετρική σύνθεση” καθώς και οι σειρές με τίτλο “Μαύρο τετράγωνο”, “Σύνθεση με σφαίρα”).

Ιδιοκτησία/ Ιστορία Συλλογής - Παραπομπές: Rudenstine, σ. 330.

Εκθέσεις/ Ιστορία Δανεισμών - Παραπομπές: Solomon Nikritin, εικ. 19.

QR Code

https://dam.momus.gr/files/qr/qr-13114.png

Επιπρόσθετες πληροφορίες

Το 1920 ο Nikritin γράφεται στη σχολή των Vkhutemas. (I. Leites, Solomon Nikritin, σ. 205). Το 1921 ο Nikritin διατυπώνει τη θεωρία του με τίτλο “Σταθμοί Ζωγραφικής Τελειότητας Satio”. Μεταξύ 1923-1924 ο Nikritin επεξεργάζεται τη θεωρία του Προβολισμού στα χειρόγραφα κείμενά του (Ι. Lebedeva, Solomon Nikritin, σ. 85), θεωρία που κατά την Μ. Τσαντσάνογλου διατυπώνεται από τον καλλιτέχνη ήδη από το 1922 (Μ. Τσαντσάνογλου, Solomon Nikritin, σ. 145). To 1924 στην “Πρώτη Διαλογική Έκθεση” της Μόσχας ο Nikritin παρουσιάζει έργα του μαζί με άλλους προβολιστές. Μέσα από συνθήματα της ομάδας του εκεί, ο Nikritin διακηρύσσει τα πιστεύω του ως προς την τέχνη ως συστήματος ή μεθόδου «δια μέσου του οποίου είναι δυνατή η οργάνωση των υλικών». (Ch. Douglas, Solomon Nikritin, σ. 45, σημ. 22).