Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

Κωδικός έργου

MMA.CC.450

Είδος έργου/ Τύπος τεκμηρίου

el Σχέδιο

en Drawing

Μουσείο

el Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

en Museum of Modern Art

Συλλογή

el Συλλογή Κωστάκη

en Costakis Collection

Θέμα: Ταξινόμηση αντικειμένου/ έργου (Ύφος/ Τάση/ Ομάδες/ Κινήματα)

el Ρωσική Πρωτοπορία

el Μετα-Πρωτοπορία

el Πορτραίτο

el Μοντέρνα τέχνη

en Russian Avantgarde

en Post - Avantgarde

en Portrait

en Modern art

Τίτλος έργου

el Ελλειψοειδής Σύνθεση. Αυτοπροσωπογραφία

en Oval Composition. Self-Portrait

Δημιουργός

el Νικρίτιν, Σολομών (1898-1965)

en Nikritin, Solomon (1898-1965)

Χρονολογία/ Ημερομηνία δημιουργίας

el Δεκαετία 1920

en 1920s

Ύψος σε εκατοστά

28.6

Πλάτος σε εκατοστά

20.2

Υλικά

el Κάρβουνο και κιμωλία σε χαρτί

en Charcoal and chalk on paper

Τεχνικές

el Κάρβουνο και κιμωλία

en Charcoal and chalk

Περιγραφή έργου

el Έγχρωμη σύνθεση που αποδίδει σχηματικά ανθρώπινη μορφή έως το ύψος των ώμων. Η σύνθεση δομείται με βάση καμπυλόγραμμα μοτίβα συχνά ελικοειδή (κάποια σε κόκκινο) καθώς και δύο μεγάλες ελλείψεις (περίγραμμα κεφαλιού και μεγάλη σκούρα σκιά πίσω του). Χρωματικά η σύνθεση κινείται σε σκούρους τόνους ενώ ιδιαίτερα φωτεινά παρουσιάζονται τμήματα του προσώπου και κυρίως η επιφάνεια που αποδίδει το μέτωπο. Πάνω από αυτήν διακρίνεται σχηματικά αποδοσμένη και σε μικρογραφική κλίμακα όρθια λευκή (ή γαλάζια) ανθρώπινη μορφή σε σκούρο φόντο. Διακρίνονται ακόμη ανατομικές λεπτομέρειες του προσώπου (μύτη, μάτια) καθώς και ενδυματολογικές αναφορές (γραβάτα).

en Colour composition that renders a schematically human form up to shoulder height. The composition is structured around curvilinear motifs often sinuous (some in red) as well as two major ellipses (head outline and large dark shadow behind it). In terms of colour, the composition moves towards dark tones while parts of the face are particularly bright, especially the surface rendering the forehead. Above it, an upright white (or light blue) human figure, schematically rendered and on a miniature scale, can be seen against a dark background. There are also anatomical details of the face (nose, eyes) and clothing references (tie).

Συνοπτικό βιογραφικό δημιουργού

el Ο Σολομόν Μπορίσοβιτς Nικρίτιν (Σαλμόν Σολομόν Λεβί) (Τσέρνιγκοφ, Ουκρανία, 23 Δεκεμβρίου 1898 - Μόσχα, 3 Δεκεμβρίου 1965) σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Κιέβου (1909-1914). Τα χρόνια 1914- 1917 υπήρξε μαθητής του Λεονίντ Παστερνάκ στη Μόσχα και του Αλεξάντρ Γιακοβλέφ στην Πετρούπολη. Από το 1918 ως το 1920 σπούδασε στο εργαστήριο της Αλεξάντρα Έξτερ στο Κίεβο, όπου συμμετείχε ενεργά στην οργάνωση του καλλιτεχνικού παραρτήματος της «Εβραϊκής Πολιτιστικής Λίγκας». Συμπλήρωσε την καλλιτεχνική του εκπαίδευση στα Ανώτερα Κρατικά Καλλιτεχνικά και Τεχνικά Εργαστήρια (ΒΧΟΥΤΕΜΑΣ) της Μόσχας (1920-1922). Το 1921, μαζί με τους Aλεξάντρ Λαμπάς, Σεργκέι Λουτσίσκιν, Κλιμέντ Ρέντκο, Μιχαήλ Πλαξίν και Aλεξάντρ Τίσλερ, ίδρυσε την ομάδα «Προβολισμός» και στη συνέχεια την ομάδα «Ηλεκτροοργανισμός», η οποία διοργάνωσε έκθεση στο Μουσείο Ζωγραφικής Παιδείας της Μόσχας (1922). Κατόπιν τα έργα του παρουσιάστηκαν στην Πρώτη έκθεση ρωσικής τέχνης στην «Γκαλερι βαν Ντίμεν» του Βερολίνου το 1922 και στο Άμστερνταμ το 1923. Το 1922 επίσης σχημάτισε την ομάδα των Προβολιστών με το όνομα «Μέθοδος». Συμμετείχε στην Πρώτη Διαλογική Έκθεση των Ενώσεων Δραστικής Επαναστατικής Τέχνης στη Μόσχα το 1924 και υπέγραψε τη διακήρυξη των Προβολιστών στον κατάλογό της. Το 1931 ήταν μέλος της ομάδας «IΖΟΜΠΡΙΓΚΑΝΤΑ» και από το 1922 εργάστηκε στο Μουσείο Ζωγραφικής Παιδείας, επικεφαλής του Τμήματος Ανάλυσης. Τα χρόνια 1922-1930 δίδαξε στη Σχολή Καλλιτεχνικής Παιδείας του Ριαζάν. Στις δεκαετίες 1930 και 1940 σχεδίασε εσωτερικούς χώρους μουσείων και εκθέσεων και παράλληλα συνέχισε να ζωγραφίζει στο πλαίσιο της θεωρίας του για το διαλεκτικό ρεαλισμό.

en Solomon Borisovich Nikritin (Salmon Solomon Levi) (Chernigov, Ukraine, December 23rd, 1898-Moscow, December 3rd, 1965) attended the School of Fine Arts in Kiev(1909-1914). During the years 1914 - 1917 he was a student of Leonid Pasternak in Moscow and later of Aleksandr Jakovlev in Petrograd. From 1918 till 1920 he studied at the studio of Aleksandra Ekster in Kiev, where he took an active part in the organization of the artistic branch of the “Jewish Cultural League”. He integrated his artistic education at the Higher State Art-Technical Studios (VKHUTEMAS) in Moscow (1920-1922). In 1921, together with Aleksandr Labas, Sergei Luchishkin, Kliment Redko, Mikhail Plaksin and Aleksandr Tyshler he founded the “Projection” group and later the “Electroorganism” group, which held an exhibition at the Museum of Painterly Culture in Moscow (1922). His works were presented at the First Russian Art Exhibition (Berlin, “Galerie van Diemen”, 1922; Amsterdam, 1923). In 1922 he formed the Projectionists group called “Method”. He participated in the First Discussional Exhibition of the Associations of Active Revolutionary Art in Moscow (1924) and signed the Projectionists group declaration in the catalogue. In 1931 he joined the “IZOBRIGADA” group and from 1922 onwards he worked at the Museum of Painterly Culture, head of the Department of Analysis. During the years 1922-1930 he taught at the School of Art Education in Riasan. In the 1930s and 1940s he designed museum and exhibition interiors and continued painting based on his theory of dialectical realism.

Αξία ασφάλισης

8.000

Μονάδα

el Στερλίνες

Όνομα χώρου αποθήκευσης/ Γεωγραφική θέση

el MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, Κολοκοτρώνη 21, 56430 Σταυρούπολη

Παλιός κωδικός

Κωδικός ΥΠΠΟ: 1106, Κωδικός Κωστάκη: C211, Κωδικός Pictura: C013

Τρόπος απόκτησης

el Αγορά

Προέλευση online

el Αγορά του Ελληνικού Κράτους από τους κληρονόμους της οικογένειας Κωστάκη

en Greek State purchase by the heirs of the Costakis’ family

Λεπτομέρειες προέλευσης

Αγοράστηκε από την χήρα του καλλιτέχνη

Βιβλιογραφία

Licht und Farbe in der Russischen Avant-Garde. Die Sammlung Costakis aus dem Staatlichen Museum fur Zeitgenossische Kunst Thessaloniki, Martin-Gropius-Bau Βερολίνο 2004-2005, Dumont 2004.

Solomon Nikritin, Φωτεινές Σφαίρες Σκοτεινοί σταθμοί, η τέχνη του Solomon Nikritin (1898-1965), Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Ιανουάριος – Μάρτιος 2004, Κρατική Πινακοθήκη Τρετιακόφ, Απρίλιος – Μάιος 2004, Θεσσαλονίκη 2004.

Rudenstine: Russian Avant-Garde Art: The George Costakis Collection, εκδ. Abrams 1981.

Καφέτση Ι: Ρωσική Πρωτοπορία 1910-1930 Η Συλλογή Γ. Κωστάκη, 6/12/1995-8/4/1996, Υπουργείο Πολιτισμού, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών.

Θεσσαλονίκη. Συλλογή Γιώργου Κωστάκη. Restart, [Κατάλογος ομώνυμης έκθεσης, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη 30.06.2018-16.09.2019], Θεσσαλονίκη 2018

Παρατηρήσεις

Σημειώσεις - Παραπομπές Έργου: Αρχείο "Pictura"
Τίτλος/ Σημειώσεις - Παρατηρήσεις: Σύμφωνα με το Αρχείο "Pictura": Ελιψοειδής (sic) σύνθεση (Μελέτη για αυτοπροσωπογραφία)
Εδώ ακολουθείται η εκδοχή του Solomon Nikritin.

Τίτλος/ Σημειώσεις - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Solomon Nikritin, σ. 438, εικ. 20.

Δημιουργία - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Solomon Nikritin, σ. 438, εικ. 20.

Μετρήσεις - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Solomon Nikritin, σ. 438, εικ. 20.

Υλικά και Τεχνικές Περιγραφή: Κάρβουνο και κιμωλία σε χαρτί.
Υλικά και Τεχνικές - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Solomon Nikritin, σ. 438, εικ. 20.

Επιγραφές/ Σημάνσεις - Σημειώσεις: Η επισήμανση της επιγραφής είναι της συντάκτριας από παρατήρηση της δημοσιευμένης φωτογραφίας του έργου.
Επιγραφές/ Σημάνσεις - Παραπομπές: Solomon Nikritin, εικ. 20.
Τίτλοι συναφών έργων: Τα έργα με τίτλο “Ελλειψοειδής σύνθεση” ή “Ελλειψοειδής σύνθεση. Μελέτη για αυτοπροσωπογραφία”

Περιγραφή σχέσης με συναφή έργα: Κοινή ομάδα / Προσχέδια ίδιου έργου ή προσχέδια και τελικό έργο
Σε όλα τα έργα αυτής της ομάδας (έξι συνολικά) η σύνθεση βασίζεται αποκλειστικά στο σχήμα μίας ή περισσότερων μεγάλων ελλείψεων που καταλαμβάνουν το σύνολο σχεδόν της ζωγραφικής επιφάνειας (βλ. και Ερμηνεία). Ανάλογα σχέδια υπάρχουν και με το σχήμα της σπείρας (C316-C318, Συλλογή Κωστάκη). Επίσης υπάρχει μια μεγάλη σειρά πρώιμων σχεδίων και προσχεδίων του Nikritin που διακρίνονται επίσης για την εμφανή ευρύτερη τάση τους προς το γεωμετρισμό (όπως τα έργα “Τεκτονική. Η σύνδεση της ζωγραφικής με την αρχιτεκτονική” και “Γεωμετρική σύνθεση” καθώς και οι σειρές με τίτλο “Μαύρο τετράγωνο”, “Σύνθεση με σφαίρα”).

Συναφή έργα - Παραπομπές: Solomon Nikritin, σσ. 227-228, εικ. 15-20.
Ιδιοκτησία/ Ιστορία Συλλογής - Παραπομπές: Rudenstine, σ. 330.

Εκθέσεις/ Ιστορία Δανεισμών - Παραπομπές: Solomon Nikritin, εικ. 20.

QR Code

https://dam.momus.gr/files/qr/qr-13116.png

Επιπρόσθετες πληροφορίες

Το 1920 ο Nikritin γράφεται στη σχολή των Vkhutemas. (I. Leites, Solomon Nikritin, σ. 205). Το 1921 ο Nikritin διατυπώνει τη θεωρία του με τίτλο “Σταθμοί Ζωγραφικής Τελειότητας Satio”. Μεταξύ 1923-1924 ο Nikritin επεξεργάζεται τη θεωρία του Προβολισμού στα χειρόγραφα κείμενά του (Ι. Lebedeva, Solomon Nikritin, σ. 85), θεωρία που κατά την Μ. Τσαντσάνογλου διατυπώνεται από τον καλλιτέχνη ήδη από το 1922 (Μ. Τσαντσάνογλου, Solomon Nikritin, σ. 145). To 1924 στην “Πρώτη Διαλογική Έκθεση” της Μόσχας ο Nikritin παρουσιάζει έργα του μαζί με άλλους προβολιστές. Μέσα από συνθήματα της ομάδας του εκεί, ο Nikritin διακηρύσσει τα πιστεύω του ως προς την τέχνη ως συστήματος ή μεθόδου «δια μέσου του οποίου είναι δυνατή η οργάνωση των υλικών». (Ch. Douglas, Solomon Nikritin, σ. 45, σημ. 22).