Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

Κωδικός έργου

MMA.CC.562

Είδος έργου/ Τύπος τεκμηρίου

el Ζωγραφική

en Painting

Μουσείο

el Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

en Museum of Modern Art

Συλλογή

el Συλλογή Κωστάκη

en Costakis Collection

Θέμα: Ταξινόμηση αντικειμένου/ έργου (Ύφος/ Τάση/ Ομάδες/ Κινήματα)

el Ρωσική Πρωτοπορία

el Μετα-Πρωτοπορία

el Ανθρώπινη φιγούρα

el Μοντέρνα τέχνη

en Russian Avantgarde

en Post - Avantgarde

en Modern art

en Human figure

Τίτλος έργου

el Μελέτη για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο"

en Study for the work ‘Old and the New'

Δημιουργός

el Νικρίτιν, Σολομών (1898-1965)

en Nikritin, Solomon (1898-1965)

Χρονολογία/ Ημερομηνία δημιουργίας

en Early 1930s

el Αρχές δεκαετίας 1930

Ύψος σε εκατοστά

39.2

Πλάτος σε εκατοστά

49

Υλικά

el Λάδι σε καμβά

en Oil on canvas

Περιγραφή έργου

el Στη σύνθεση εικονίζονται τέσσερις μορφές σε όρθια (πρώτη και τρίτη από αριστερά), καθιστή (τέταρτη από αριστερά) ή διαγώνια στάση. Οι μορφές αποδίδονται σχηματικά, μόνο σχεδόν με τα περιγράμματά τους και δύο από αυτές (οι δύο δεξιά) με – γενικευμένα – τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά του προσώπου τους. Η αριστερή γυναικεία μορφή απεικονίζεται με αχνότερο περίγραμμα και ελαφρώς αποκομμένη από τις άλλες τρεις. Έμφαση δίνεται στο περίγραμμα της δεύτερης από αριστερά μορφής, η οποία εμφανίζεται χαμηλότερα από τις άλλες και δομείται στη βάση ενός διαγώνιου άξονα με κατεύθυνση από κάτω αριστερά προς τα πάνω δεξιά. Η μορφή εμφανίζεται σε προφίλ να κοιτά προς μια σφαίρα που ίπταται πάνω από το προτεταμένο δεξί της χέρι και στο ύψος της δεξιάς λεκάνης της διπλανής μορφής. Η πιθανόν γυμνή αυτή γυναικεία μορφή εμφανίζεται να στέκεται με τα πόδια σε ελαφρά διάσταση, το αριστερό της χέρι εκτεινόμενο προς τα αριστερά και το κεφάλι ελαφρώς στραμμένο προς την αντίθετη κατεύθυνση. Τη σύνθεση συμπληρώνει δεξιά και σε μικρή απόσταση από την όρθια μορφή, άλλη καθιστή μορφή, πιθανόν επίσης γυμνή ή μισοντυμένη, με κομμένα τα πόδια στο ύψος των μηρών. Μπροστά της υπάρχει μικρό αντικείμενο με τη μορφή κυκλικού δίσκου. Η σύνθεση κινείται στις αποχρώσεις του καφέ.

en The composition depicts four figures in a standing (first and third from left), seated (fourth from left) or diagonal position. The figures are rendered schematically, only almost with their outlines and two of them (the two on the right) with – generalized – the physiognomic features of their faces. The left female figure is depicted with a lighter outline and slightly cut off from the other three. Emphasis is placed on the outline of the second form from the left, which appears lower than the others and is structured on the basis of a diagonal axis running from lower left to upper right. The figure appears in profile facing a globe hovering above her outstretched right arm and level with the right pelvis of the adjacent figure. This possibly nude female figure is shown standing with her feet slightly apart, her left arm extended to the left and her head slightly turned to the opposite direction. The composition is completed to the right and at a short distance from the standing figure, another seated figure, possibly also naked or half-clothed, with legs cut off at thigh level. In front of her is a small circular disc shaped object. The composition moves in shades of brown. Post Avant-Garde.

Συνοπτικό βιογραφικό δημιουργού

el Ο Σολομόν Μπορίσοβιτς Nικρίτιν (Σαλμόν Σολομόν Λεβί) (Τσέρνιγκοφ, Ουκρανία, 23 Δεκεμβρίου 1898 - Μόσχα, 3 Δεκεμβρίου 1965) σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Κιέβου (1909-1914). Τα χρόνια 1914- 1917 υπήρξε μαθητής του Λεονίντ Παστερνάκ στη Μόσχα και του Αλεξάντρ Γιακοβλέφ στην Πετρούπολη. Από το 1918 ως το 1920 σπούδασε στο εργαστήριο της Αλεξάντρα Έξτερ στο Κίεβο, όπου συμμετείχε ενεργά στην οργάνωση του καλλιτεχνικού παραρτήματος της «Εβραϊκής Πολιτιστικής Λίγκας». Συμπλήρωσε την καλλιτεχνική του εκπαίδευση στα Ανώτερα Κρατικά Καλλιτεχνικά και Τεχνικά Εργαστήρια (ΒΧΟΥΤΕΜΑΣ) της Μόσχας (1920-1922). Το 1921, μαζί με τους Aλεξάντρ Λαμπάς, Σεργκέι Λουτσίσκιν, Κλιμέντ Ρέντκο, Μιχαήλ Πλαξίν και Aλεξάντρ Τίσλερ, ίδρυσε την ομάδα «Προβολισμός» και στη συνέχεια την ομάδα «Ηλεκτροοργανισμός», η οποία διοργάνωσε έκθεση στο Μουσείο Ζωγραφικής Παιδείας της Μόσχας (1922). Κατόπιν τα έργα του παρουσιάστηκαν στην Πρώτη έκθεση ρωσικής τέχνης στην «Γκαλερι βαν Ντίμεν» του Βερολίνου το 1922 και στο Άμστερνταμ το 1923. Το 1922 επίσης σχημάτισε την ομάδα των Προβολιστών με το όνομα «Μέθοδος». Συμμετείχε στην Πρώτη Διαλογική Έκθεση των Ενώσεων Δραστικής Επαναστατικής Τέχνης στη Μόσχα το 1924 και υπέγραψε τη διακήρυξη των Προβολιστών στον κατάλογό της. Το 1931 ήταν μέλος της ομάδας «IΖΟΜΠΡΙΓΚΑΝΤΑ» και από το 1922 εργάστηκε στο Μουσείο Ζωγραφικής Παιδείας, επικεφαλής του Τμήματος Ανάλυσης. Τα χρόνια 1922-1930 δίδαξε στη Σχολή Καλλιτεχνικής Παιδείας του Ριαζάν. Στις δεκαετίες 1930 και 1940 σχεδίασε εσωτερικούς χώρους μουσείων και εκθέσεων και παράλληλα συνέχισε να ζωγραφίζει στο πλαίσιο της θεωρίας του για το διαλεκτικό ρεαλισμό.

en Solomon Borisovich Nikritin (Salmon Solomon Levi) (Chernigov, Ukraine, December 23rd, 1898-Moscow, December 3rd, 1965) attended the School of Fine Arts in Kiev(1909-1914). During the years 1914 - 1917 he was a student of Leonid Pasternak in Moscow and later of Aleksandr Jakovlev in Petrograd. From 1918 till 1920 he studied at the studio of Aleksandra Ekster in Kiev, where he took an active part in the organization of the artistic branch of the “Jewish Cultural League”. He integrated his artistic education at the Higher State Art-Technical Studios (VKHUTEMAS) in Moscow (1920-1922). In 1921, together with Aleksandr Labas, Sergei Luchishkin, Kliment Redko, Mikhail Plaksin and Aleksandr Tyshler he founded the “Projection” group and later the “Electroorganism” group, which held an exhibition at the Museum of Painterly Culture in Moscow (1922). His works were presented at the First Russian Art Exhibition (Berlin, “Galerie van Diemen”, 1922; Amsterdam, 1923). In 1922 he formed the Projectionists group called “Method”. He participated in the First Discussional Exhibition of the Associations of Active Revolutionary Art in Moscow (1924) and signed the Projectionists group declaration in the catalogue. In 1931 he joined the “IZOBRIGADA” group and from 1922 onwards he worked at the Museum of Painterly Culture, head of the Department of Analysis. During the years 1922-1930 he taught at the School of Art Education in Riasan. In the 1930s and 1940s he designed museum and exhibition interiors and continued painting based on his theory of dialectical realism.

Αξία ασφάλισης

40.000

Μονάδα

el Στερλίνες

Όνομα χώρου αποθήκευσης/ Γεωγραφική θέση

el MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, Κολοκοτρώνη 21, 56430 Σταυρούπολη

Παλιός κωδικός

CC-0525/S.Nikritin-/172.78b-1189

Κωδικός ΥΠΠΟ: 1189, Κωδικός Κωστάκη: 172.78b, Κωδικός Pictura: C147

Τρόπος απόκτησης

el Αγορά

Προέλευση online

el Αγορά του Ελληνικού Κράτους από τους κληρονόμους της οικογένειας Κωστάκη

en Greek State purchase by the heirs of the Costakis’ family

Λεπτομέρειες προέλευσης

Αγοράστηκε από την χήρα του καλλιτέχνη

Βιβλιογραφία

Solomon Nikritin: Solomon Nikritin, Φωτεινές Σφαίρες Σκοτεινοί σταθμοί, η τέχνη του Solomon Nikritin (1898-1965), Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Ιανουάριος – Μάρτιος 2004, Κρατική Πινακοθήκη Τρετιακόφ, Απρίλιος – Μάιος 2004, Θεσσαλονίκη 2004.

Rudenstine: Russian Avant-Garde Art: The George Costakis Collection, εκδ. Abrams 1981.

Καφέτση Ι: Ρωσική Πρωτοπορία 1910-1930 Η Συλλογή Γ. Κωστάκη, 6/12/1995-8/4/1996, Υπουργείο Πολιτισμού, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών.

Παρατηρήσεις

Σημειώσεις - Παρατηρήσεις Έργου: Δεν υπάρχει καμιά δήλωση σε αρχείο, λίστα ή βιβλιογραφία, που να μας επιβεβαιώνει κάποια σχέση μεταξύ των έργων 172.78a και 172.78b, αν και ο παλαιός κωδικός ταξινόμησης (λεγόμενος και κωδικός “Κωστάκη”) φαίνεται πως υπονοούσε εμφανώς κάτι τέτοιο. Κατά συνέπεια τα έργα καταγράφονται ως δύο ανεξάρτητα, μη συνδεόμενα έργα.
Τίτλος/ Σημειώσεις - Παρατηρήσεις: Αρχείο "Pictura": Μελέτη για το "Παλαιό και το Νέο"
Solomon Nikritin: Μελέτη για "το Παλαιό και το Νέο"
Rudenstine: Χωρίς τίτλο
Η μικρή παραλλαγή του προτιμούμενου τίτλου είναι της συντάκτριας για λόγους ομοιογένειας (βλ. και Συναφή έργα).

Τίτλος/ Σημειώσεις - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Rudenstine, σ. 335, εικ. 704.
Solomon Nikritin, σ. 469, εικ.288.

Δήλωση δημιουργού: «…Μετά από δεκάδες (εκατοντάδες) προσχέδια, σχέδια φυσικού μεγέθους, ανατ[ομικές] και προοπ[τικές] σημειώσεις, αναλυτικά σχέδια μελέτης των “ κλασσικών”, νέα προσχέδια με μολύβι, με ακουαρέλα και πενάκι, πλήθος σημειωμάτων και μετά τον καθορισμό του τίτλου, στον έκτο μήνα της δουλειάς, βρίσκομαι πολύ κοντά…». Solomon Nikritin, δήλωση για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (Ν. Αdaskina, Solomon Nikritin, σ. 73.
Δημιουργία - Παρατηρήσεις: Παλαιότερη χρονολόγηση: Δεκαετία 1920 (Rudenstine)

Δημιουργία - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Rudenstine, σ. 335, εικ. 704.
Solomon Nikritin, σ. 469, εικ.288.

Μετρήσεις - Παρατηρήσεις: Ελαφρώς τροποποιημένες οι διαστάσεις του έργου στη Rudenstine: 39,3 x 49,2.
Μετρήσεις - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Rudenstine, σ. 335, εικ. 704.
Solomon Nikritin, σ. 469, εικ.288.

Υλικά και Τεχνικές Περιγραφή: Λάδι σε καμβά
Υλικά και Τεχνικές - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Rudenstine, σ. 335, εικ. 704.
Solomon Nikritin, σ. 469, εικ.288.

Ιστορικό έργου: Ο Nikritin φιλοτέχνησε ένα μεγάλο αριθμό προκαταρκτικών σπουδών και σχεδίων για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" μεταξύ 1930 και 1935 περίπου.
Το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" κρίθηκε και απορρίφθηκε από το Συμβούλιο Τεχνών της Πανρωσικής Ένωσης Καλλιτεχνών, που πραγματοποιήθηκε στη Μόσχα στις 10 Απριλίου 1935. Το συμβούλιο αποτελούσαν ζωγράφοι, ένας ιστορικός της τέχνης και ο διευθυντής της Ένωσης, οι οποίοι, ξεπερνώντας το ρόλο τους, καταδίκασαν εκτός από το έργο και αποκήρυξαν την ίδια την ανθρώπινη και καλλιτεχνική προσωπικότητα του Solomon Nikritin αποκηρύσσοντάς τον εμφατικά (βλ. και Κριτική Υποδοχή). Ο πίνακας απειλήθηκε με καταστροφή και εξαφανίστηκε από τη δημόσια θέα ως το 1976, όταν ο Igor Savitsky διευθυντής του Μουσείου Εικαστικών Τεχνών του Nukus στο Uzbekistan (Ουζμπεκιστάν), τον προμηθεύτηκε για το μουσείο του.

Ιστορικό έργου - Παραπομπές: K. London, Solomon Nikritin, σσ. 179-189.
J. Bowlt, Solomon Nikritin, σσ. 161-177.

Γενικό Πλαίσιο Έργου - Παραπομπές: I. Leites, Solomon Nikritin, σ. 213.
J. Bowlt, Solomon Nikritin, σσ. 161-177.

Κριτική Υποδοχή - Παρατηρήσεις: Κατά τον J. Bowlt, στην κριτική του για το έργο το 2004, ο πίνακας υπήρξε «το τελευταίο σημαντικό και πειραματικό έργο του Nikritin, προτού στρέψει την προσοχή του στα ακίνδυνα και γαλήνια τοπία της Μόσχας και αργότερα σε θέματα από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο».

Κριτική Υποδοχή - Παραπομπές: J. Bowlt, Solomon Nikritin, σσ. 161-177.
K. London, Solomon Nikritin, σσ. 179-189.

Τίτλοι συναφών έργων: “To Παλαιό και το Νέο” (Savitsky Museum of Fine Arts, Nukus (Uzbekistan)
Προσχέδιο για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (172.78a, Συλλογή Κωστάκη)
Προσχέδιο για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (C605, Συλλογή Κωστάκη)
Προσχέδιο για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (C340, Συλλογή Κωστάκη)
Ζητιάνος. Μελέτη για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (C315, Συλλογή Κωστάκη)
Ζητιάνος. Μελέτη για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (C142, Συλλογή Κωστάκη)
Χέρι ζητιάνου. Μελέτη για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (C302, Συλλογή Κωστάκη)
Προσχέδιο για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (C127, Συλλογή Κωστάκη)
Προσχέδιο για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (C224, Συλλογή Κωστάκη)
Μορφή (Σύννεφο). (C237, Συλλογή Κωστάκη)
Προσχέδιο για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (C299, Συλλογή Κωστάκη)
Καθιστός άνδρας με υδρόγειο σφαίρα. Μελέτη για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (C162, Συλλογή Κωστάκη)
Πρόσωπο κοριτσιού. Μελέτη για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (29ab, Συλλογή Κωστάκη)

Περιγραφή σχέσης με συναφή έργα: Τελικό έργο και προσχέδια / Κοινή ομάδα προσχεδίων
Το πρώτο έργο και τα υπόλοιπα (μαζί με το παρόν δεκατέσσερα συνολικά στη Συλλογή Κωστάκη ΚΜΣΤ) μαζί με πολυάριθμα άλλα της Πινακοθήκης Tretiakov (δωρεάς Κωστάκη) αποτελούν την τελική εκδοχή και τη σειρά προσχεδίων και μελετών του Nikritin για τον πίνακα “To Παλαιό και το Νέο” του 1935.
Συναφή έργα - Παραπομπές: Solomon Nikritin, σσ. 312-319.
Ιδιοκτησία/ Ιστορία Συλλογής - Παραπομπές: Rudenstine, σ. 330.

Εκθέσεις/ Ιστορία Δανεισμών - Παραπομπές: Solomon Nikritin, σ. 469, εικ.288.

QR Code

https://dam.momus.gr/files/qr/qr-13325.png

Επιπρόσθετες πληροφορίες

Το 1932 ο Nikritin παρουσιάζει τη θεωρητική τεκμηρίωση των αρχών της τέχνης του Πολυρεαλισμού ως την «έκφραση του συγκεκριμένου σταδίου ανάπτυξης της προλεταριακής τέχνης».
Τον Αύγουστο του 1934 πραγματοποιείται το «Πρώτο Συνέδριο Σοβιετικών Συγγραφέων» που επικυρώνει τη νομιμότητα του Σοσιαλιστικού Ρεαλισμού και κωδικοποιεί τις αρχές του, αποκηρύσσοντας εμφατικά όποιο αισθητικό σύστημα παρεκκλίνει από τους κανόνες του. Στο πλαίσιο αυτό η σύγχρονη δυτική τέχνη απορρίπτεται ως αποτύπωση «σαδιστικών, διεστραμμένων μορφών» και οι υπέρμαχοι του Σοσιαλιστικού Ρεαλισμού όπως ο Gerasimov προβάλλονται ως ισότιμοι των Velasquez και Ingres.
Ένα χρόνο αργότερα, το 1935, το έργο του μετρό της Μόσχας εγκαινιάζεται και τόσο ο τύπος όσο και η κοινή γνώμη της εποχής ασχολείται εντατικά με τους «γεμάτους ζωντάνια και δύναμη ήρωες του μετρό και τις “ομάδες κρούσης” που άνοιγαν τις σήραγγες και τοποθετούσαν τις σιδηροτροχιές». (J. Bowlt, Solomon Nikritin, σ. 173).