Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

Κωδικός έργου

MMA.CC.710

Είδος έργου/ Τύπος τεκμηρίου

el Σχέδιο

en Drawing

Μουσείο

el Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

en Museum of Modern Art

Συλλογή

el Συλλογή Κωστάκη

en Costakis Collection

Θέμα: Ταξινόμηση αντικειμένου/ έργου (Ύφος/ Τάση/ Ομάδες/ Κινήματα)

el Ρωσική Πρωτοπορία

el Μετα-Πρωτοπορία

el Πορτραίτο

el Μοντέρνα τέχνη

en Russian Avantgarde

en Post - Avantgarde

en Portrait

en Modern art

Τίτλος έργου

el Πρόσωπο κοριτσιού. Μελέτη για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο"

en Woman's Face (study for the "Old and the New") (mounted together with No 82)

Δημιουργός

el Νικρίτιν, Σολομών (1898-1965)

en Nikritin, Solomon (1898-1965)

Χρονολογία/ Ημερομηνία δημιουργίας

el Αρχές δεκεαετίας 1930

en Early 1930s

Ύψος σε εκατοστά

9.5

Πλάτος σε εκατοστά

7.4

Υλικά

el Μελάνι σε χαρτί

en Ink on paper

Περιγραφή έργου

el Προσωπογραφία νεαρής γυναίκας που απεικονίζεται έως το ύψος του λαιμού. Η σύνθεση δομείται με βάση τη κυκλική ή σπειροειδή γραμμική κίνηση, η οποία δεν καλύπτει ωστόσο παρά ελάχιστα τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά του προσώπου. Η σύνθεση κινείται στις αποχρώσεις του καφέ.

en Portrait of a young woman shown up to the neck. The composition is structured on the basis of circular or spiral linear movement, which however covers only minimally the physiognomic features of the face. The composition moves in shades of brown.

Συνοπτικό βιογραφικό δημιουργού

el Ο Σολομόν Μπορίσοβιτς Nικρίτιν (Σαλμόν Σολομόν Λεβί) (Τσέρνιγκοφ, Ουκρανία, 23 Δεκεμβρίου 1898 - Μόσχα, 3 Δεκεμβρίου 1965) σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Κιέβου (1909-1914). Τα χρόνια 1914- 1917 υπήρξε μαθητής του Λεονίντ Παστερνάκ στη Μόσχα και του Αλεξάντρ Γιακοβλέφ στην Πετρούπολη. Από το 1918 ως το 1920 σπούδασε στο εργαστήριο της Αλεξάντρα Έξτερ στο Κίεβο, όπου συμμετείχε ενεργά στην οργάνωση του καλλιτεχνικού παραρτήματος της «Εβραϊκής Πολιτιστικής Λίγκας». Συμπλήρωσε την καλλιτεχνική του εκπαίδευση στα Ανώτερα Κρατικά Καλλιτεχνικά και Τεχνικά Εργαστήρια (ΒΧΟΥΤΕΜΑΣ) της Μόσχας (1920-1922). Το 1921, μαζί με τους Aλεξάντρ Λαμπάς, Σεργκέι Λουτσίσκιν, Κλιμέντ Ρέντκο, Μιχαήλ Πλαξίν και Aλεξάντρ Τίσλερ, ίδρυσε την ομάδα «Προβολισμός» και στη συνέχεια την ομάδα «Ηλεκτροοργανισμός», η οποία διοργάνωσε έκθεση στο Μουσείο Ζωγραφικής Παιδείας της Μόσχας (1922). Κατόπιν τα έργα του παρουσιάστηκαν στην Πρώτη έκθεση ρωσικής τέχνης στην «Γκαλερι βαν Ντίμεν» του Βερολίνου το 1922 και στο Άμστερνταμ το 1923. Το 1922 επίσης σχημάτισε την ομάδα των Προβολιστών με το όνομα «Μέθοδος». Συμμετείχε στην Πρώτη Διαλογική Έκθεση των Ενώσεων Δραστικής Επαναστατικής Τέχνης στη Μόσχα το 1924 και υπέγραψε τη διακήρυξη των Προβολιστών στον κατάλογό της. Το 1931 ήταν μέλος της ομάδας «IΖΟΜΠΡΙΓΚΑΝΤΑ» και από το 1922 εργάστηκε στο Μουσείο Ζωγραφικής Παιδείας, επικεφαλής του Τμήματος Ανάλυσης. Τα χρόνια 1922-1930 δίδαξε στη Σχολή Καλλιτεχνικής Παιδείας του Ριαζάν. Στις δεκαετίες 1930 και 1940 σχεδίασε εσωτερικούς χώρους μουσείων και εκθέσεων και παράλληλα συνέχισε να ζωγραφίζει στο πλαίσιο της θεωρίας του για το διαλεκτικό ρεαλισμό.

en Solomon Borisovich Nikritin (Salmon Solomon Levi) (Chernigov, Ukraine, December 23rd, 1898-Moscow, December 3rd, 1965) attended the School of Fine Arts in Kiev(1909-1914). During the years 1914 - 1917 he was a student of Leonid Pasternak in Moscow and later of Aleksandr Jakovlev in Petrograd. From 1918 till 1920 he studied at the studio of Aleksandra Ekster in Kiev, where he took an active part in the organization of the artistic branch of the “Jewish Cultural League”. He integrated his artistic education at the Higher State Art-Technical Studios (VKHUTEMAS) in Moscow (1920-1922). In 1921, together with Aleksandr Labas, Sergei Luchishkin, Kliment Redko, Mikhail Plaksin and Aleksandr Tyshler he founded the “Projection” group and later the “Electroorganism” group, which held an exhibition at the Museum of Painterly Culture in Moscow (1922). His works were presented at the First Russian Art Exhibition (Berlin, “Galerie van Diemen”, 1922; Amsterdam, 1923). In 1922 he formed the Projectionists group called “Method”. He participated in the First Discussional Exhibition of the Associations of Active Revolutionary Art in Moscow (1924) and signed the Projectionists group declaration in the catalogue. In 1931 he joined the “IZOBRIGADA” group and from 1922 onwards he worked at the Museum of Painterly Culture, head of the Department of Analysis. During the years 1922-1930 he taught at the School of Art Education in Riasan. In the 1930s and 1940s he designed museum and exhibition interiors and continued painting based on his theory of dialectical realism.

Αξία ασφάλισης

6.000

Μονάδα

el Στερλίνες

Όνομα χώρου αποθήκευσης/ Γεωγραφική θέση

el MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, Κολοκοτρώνη 21, 56430 Σταυρούπολη

Παλιός κωδικός

CC-0550/S.Nikritin-/C29b-1166

Κωδικός ΥΠΠΟ: 1166, Κωδικός Κωστάκη: C29b, Κωδικός Pictura: C146

Τρόπος απόκτησης

el Αγορά

Προέλευση online

el Αγορά του Ελληνικού Κράτους από τους κληρονόμους της οικογένειας Κωστάκη

en Greek State purchase by the heirs of the Costakis’ family

Λεπτομέρειες προέλευσης

Αγοράστηκε από την χήρα του καλλιτέχνη

Βιβλιογραφία

Φωτεινές Σφαίρες Σκοτεινοί σταθμοί, η τέχνη του Solomon Nikritin (1898-1965), Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Ιανουάριος – Μάρτιος 2004, Κρατική Πινακοθήκη Τρετιακόφ, Απρίλιος – Μάιος 2004, Θεσσαλονίκη 2004.

Rudenstine: Russian Avant-Garde Art: The George Costakis Collection, εκδ. Abrams 1981.

Licht und Farbe in der Russischen Avant-Garde. Die Sammlung Costakis aus dem Staatlichen Museum fur Zeitgenossische Kunst Thessaloniki, Martin-Gropius-Bau Βερολίνο 2004-2005, Dumont 2004.

Θεσσαλονίκη. Συλλογή Γιώργου Κωστάκη. Restart, [Κατάλογος ομώνυμης έκθεσης, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη 30.06.2018-16.09.2019], Θεσσαλονίκη 2018

Καφέτση Ι: Ρωσική Πρωτοπορία 1910-1930 Η Συλλογή Γ. Κωστάκη, 6/12/1995-8/4/1996, Υπουργείο Πολιτισμού, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών.

Παρατηρήσεις

Σημειώσεις - Παρατηρήσεις Έργου: Πρόκειται για δύο ξεχωριστά έργα (29a και 29b) κολλημένα σε κοινό κάδρο (βλ. λίστα Smca 1165, 1166).
Τίτλος/ Σημειώσεις - Παρατηρήσεις: Αρχείο "Pictura": Πρόσωπο κοριτσιού (Μελέτη για το "Παλαιό και το Νέο")
Η μικρή παραλλαγή του προτιμούμενου τίτλου είναι της συντάκτριας.

Τίτλος/ Σημειώσεις - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Solomon Nikritin, σ. 469, εικ.287.
Δήλωση δημιουργού: «…Μετά από δεκάδες (εκατοντάδες) προσχέδια, σχέδια φυσικού μεγέθους, ανατ[ομικές] και προοπ[τικές] σημειώσεις, αναλυτικά σχέδια μελέτης των “κλασσικών”, νέα προσχέδια με μολύβι, με ακουαρέλα και πενάκι, πλήθος σημειωμάτων και μετά τον καθορισμό του τίτλου, στον έκτο μήνα της δουλειάς, βρίσκομαι πολύ κοντά…». (Solomon Nikritin, δήλωση για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" : Ν. Αdaskina, Solomon Nikritin, σ. 73).

Δημιουργία - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Solomon Nikritin, σ. 469, εικ.287.
Μετρήσεις - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Solomon Nikritin, σ. 469, εικ.287.
Υλικά και Τεχνικές Περιγραφή: Μελάνι, ακουαρέλα σε χαρτί.
Υλικά και Τεχνικές - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Solomon Nikritin, σ. 469, εικ.287.
Περιγραφή - Παραπομπές: J. Bowlt, Solomon Nikritin, σ. 161-177.
K. London, Solomon Nikritin, σ. 179.

Ιστορικό έργου: Ο Nikritin φιλοτέχνησε ένα μεγάλο αριθμό προκαταρκτικών σπουδών και σχεδίων για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" μεταξύ 1930 και 1935 περίπου.
Ο τελικός πίνακας "Το Παλαιό και το Νέο" κρίθηκε και απορρίφθηκε από το Συμβούλιο Τεχνών της Πανρωσικής Ένωσης Καλλιτεχνών, που πραγματοποιήθηκε στη Μόσχα στις 10 Απριλίου 1935. Το συμβούλιο αποτελούσαν ζωγράφοι, ένας ιστορικός της τέχνης και ο διευθυντής της Ένωσης, οι οποίοι, ξεπερνώντας το ρόλο τους, καταδίκασαν εκτός από το έργο και αποκήρυξαν την ίδια την ανθρώπινη και καλλιτεχνική προσωπικότητα του Solomon Nikritin αποκηρύσσοντάς τον εμφατικά (βλ. και Κριτική Υποδοχή). Ο πίνακας απειλήθηκε με καταστροφή και εξαφανίστηκε από τη δημόσια θέα ως το 1976, όταν ο Igor Savitsky διευθυντής του Μουσείου Εικαστικών Τεχνών του Nukus στο Uzbekistan (Ουζμπεκιστάν), τον προμηθεύτηκε για το μουσείο του.

Ιστορικό έργου - Παραπομπές: K. London, Solomon Nikritin, σ. 179-189.
J. Bowlt, Solomon Nikritin, σσ. 161-177.
Γενικό Πλαίσιο Έργου - Παραπομπές: J. Bowlt, Solomon Nikritin, σσ. 161-177.
Irina Leites, Solomon Nikritin, σ. 213.

Κριτική Υποδοχή - Παρατηρήσεις: Το Συμβούλιο Τεχνών της Πανρωσικής Ένωσης Καλλιτεχνών, που πραγματοποιήθηκε στη Μόσχα στις 10 Απριλίου 1935, χαρακτήρισε τον τελικό πίνακα "Το Παλαιό και το Νέο" «εκ βάθρων παθολογικό, ερωτικό», «απαίσιο», «απαράδεκτο», «συκοφαντία», «ταξική επίθεση εναντίον της σοβιετικής εξουσίας», εικόνα που αηδιάζει όποιον τη βλέπει, ενώ παράλληλα του απέδωσε υφολογική συνάφεια με τους «εκλεκτικούς ιταλούς φασίστες».
Κατά τον J. Bowlt, στην κριτική του για το έργο το 2004, ο πίνακας υπήρξε «το τελευταίο σημαντικό και πειραματικό έργο του Nikritin, προτού στρέψει την προσοχή του στα ακίνδυνα και γαλήνια τοπία της Μόσχας και αργότερα σε θέματα από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο».

Τίτλοι συναφών έργων: “To Παλαιό και το Νέο” (Savitsky Museum of Fine Arts, Nukus (Uzbekistan)
Προσχέδιο για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (172.78a, Συλλογή Κωστάκη)
Προσχέδιο για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (172.78b, Συλλογή Κωστάκη)
Προσχέδιο για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (C605, Συλλογή Κωστάκη)
Προσχέδιο για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (C340, Συλλογή Κωστάκη)
Ζητιάνος. Μελέτη για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (C315, Συλλογή Κωστάκη)
Ζητιάνος. Μελέτη για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (C142, Συλλογή Κωστάκη)
Χέρι ζητιάνου. Μελέτη για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (C302, Συλλογή Κωστάκη)
Προσχέδιο για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (C127, Συλλογή Κωστάκη)
Προσχέδιο για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (C224, Συλλογή Κωστάκη)
Μορφή (Σύννεφο). (C237, Συλλογή Κωστάκη)
Προσχέδιο για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (C299, Συλλογή Κωστάκη)
Καθιστός άνδρας με υδρόγειο σφαίρα. Μελέτη για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (C162, Συλλογή Κωστάκη)
Πρόσωπο κοριτσιού. Μελέτη για το έργο "Το Παλαιό και το Νέο" (29a, Συλλογή Κωστάκη)

Περιγραφή σχέσης με συναφή έργα: Έργο και προσχέδια / Προσχέδια ίδιου έργου
Το πρώτο έργο και τα υπόλοιπα (μαζί με το παρόν δεκατέσσερα συνολικά στη Συλλογή Κωστάκη ΚΜΣΤ) μαζί με πολυάριθμα άλλα της Πινακοθήκης Tretiakov (δωρεάς Κωστάκη) αποτελούν την τελική εκδοχή και τη σειρά προσχεδίων και μελετών του Nikritin για τον πίνακα “To Παλαιό και το Νέο” του 1935.
Συναφή έργα - Παραπομπές: Solomon Nikritin, σσ. 312-319.
Ιδιοκτησία/ Ιστορία Συλλογής - Παραπομπές: Rudenstine, σ. 330.

QR Code

https://dam.momus.gr/files/qr/qr-13624.png

Επιπρόσθετες πληροφορίες

Τον Αύγουστο του 1934 πραγματοποιείται το «Πρώτο Συνέδριο Σοβιετικών Συγγραφέων» που επικυρώνει τη νομιμότητα του Σοσιαλιστικού Ρεαλισμού και κωδικοποιεί τις αρχές του, αποκηρύσσοντας εμφατικά όποιο αισθητικό σύστημα παρεκκλίνει από τους κανόνες του. Στο πλαίσιο αυτό η σύγχρονη δυτική τέχνη απορρίπτεται ως αποτύπωση «σαδιστικών, διεστραμμένων μορφών» και οι υπέρμαχοι του Σοσιαλιστικού Ρεαλισμού όπως ο Gerasimov προβάλλονται ως ισότιμοι των Velasquez και Ingres.
Ένα χρόνο αργότερα, το 1935, το έργο του μετρό της Μόσχας εγκαινιάζεται και τόσο ο τύπος όσο και η κοινή γνώμη της εποχής ασχολείται εντατικά με τους «γεμάτους ζωντάνια και δύναμη ήρωες του μετρό και τις “ομάδες κρούσης” που άνοιγαν τις σήραγγες και τοποθετούσαν τις σιδηροτροχιές». (J. Bowlt, Solomon Nikritin, σ. 173).
Το 1932 ο Nikritin παρουσιάζει τη θεωρητική τεκμηρίωση των αρχών της τέχνης του Πολυρεαλισμού ως την «έκφραση του συγκεκριμένου σταδίου ανάπτυξης της προλεταριακής τέχνης».