Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

Κωδικός έργου

MMA.CC.712

Είδος έργου/ Τύπος τεκμηρίου

el Έργο χαρακτικής

en Engraving

Μουσείο

el Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

en Museum of Modern Art

Συλλογή

el Συλλογή Κωστάκη

en Costakis Collection

Θέμα: Ταξινόμηση αντικειμένου/ έργου (Ύφος/ Τάση/ Ομάδες/ Κινήματα)

el Ρωσική Πρωτοπορία

el Σύνθεση

el Μοντέρνα τέχνη

en Russian Avantgarde

en Composition

en Modern art

Τίτλος έργου

el Χωρίς τίτλο

en Untitled

Δημιουργός

el Ροζάνοβα, Όλγα (1886-1918)

en Rozanova, Olga (1886-1918)

Χρονολογία/ Ημερομηνία δημιουργίας

el Αχρονολόγητο

en Undated

Ύψος σε εκατοστά

17.7

Πλάτος σε εκατοστά

13.6

Υλικά

el Λινοτυπία

en Linocut

Περιγραφή έργου

el Το εν λόγω σχέδιο πιθανότατα ανήκει στα κυβοφουτουριστικά σχέδια της Ροζάνοβα για κάποια από τις εκδόσεις των φουτουριστών φίλων της. Το σχέδιο αποδόθηκε στη Ροζάνοβα από το Βασίλι Ρακίτιν. Ο «ρωσικός φουτουρισμός» ή «κυβοφουτουρισμός» δεν αναφέρεται μόνο στη ζωγραφική αλλά και στην ποίηση. Οι ποιητές Μπουρλιούκ, Μαγιακόφσκι, Χλέμπνικοφ και Κρουτσόνιχ εξέδωσαν το 1912 το μανιφέστο τους «Χαστούκι στο γούστο του κοινού» και μ’ αυτό τον τρόπο δηλώνουν την πλήρη ρήξη τους με τον παραδοσιακό τρόπο σκέψης και την παραδοσιακή αισθητική. Το 1912 δημιουργούνται η πρωτοποριακή ομάδα «Ένωση Νεολαίας» και η φουτουριστική ομάδα «Υλαία» που διοργανώνουν εκθέσεις και συζητήσεις μέσα σε μία ατμόσφαιρα πρόκλησης και ανατροπής των συμβάσεων, θεατρικές παραστάσεις και ποιητικές βραδιές στις οποίες απαγγέλλουν στίχους με ζωγραφισμένα τα πρόσωπά τους. Τα φουτουριστικά βιβλία, ένα μεγάλο κεφάλαιο της «ρωσικής πρωτοπορίας» εκδίδονται με κυβιστική και πριμιτιβιστική εικονογράφηση, με τυπογραφικούς πειραματισμούς και χρήση «υπέρλογης» ποιητικής γλώσσας, γεγονός που αποτελεί ένα ακόμη δείγμα των προθέσεων των καλλιτεχνών της πρωτοπορίας για σύνθεση των τεχνών και ριζική αναμόρφωση των κωδίκων αναπαράστασης και επικοινωνίας με το κοινό τους.

en The design in question probably belongs to Rozanova's cubofuturistic designs for some of her futuristic friends' publications. The design was attributed to Rozanova by Vasily Rakitin. "Russian Futurism" or "CubοFuturism" refers not only to painting but also to poetry. In 1912, the poets Burliuk, Mayakovsky, Khlebnikov and Krutsonich published their manifesto "A Slap in the Mouth of the Public" and in this way declared their complete break with the traditional way of thinking and traditional aesthetics. In 1912, the pioneering group "Youth Union" and the futuristic group "Yliaia" were created, organizing exhibitions and debates in an atmosphere of challenge and overturning conventions, theatrical performances and poetry evenings in which they recited verses with their faces painted. Futuristic books, a large chapter of the "Russian avant-garde" are published with cubist and primitivist illustrations, with typographical experimentation and the use of "superfluous" poetic language, which is another example of the intentions of the artists of the avant-garde to synthesize the arts and radically reform the codes of representation and communication with their audience.

Συνοπτικό βιογραφικό δημιουργού

el Η Όλγα Βλαντίμιροβνα Ροζάνοβα (Μαλένσκι, περιοχή Βλαντίμιρ, 21 Ιουνίου 1886 - Μόσχα, 7 Νοεμβρίου 1918) την περίοδο 1904-1910 παρακολούθησε μαθήματα στην ιδιωτική σχολή ζωγραφικής και γλυπτικής του A. Μπολσακόφ, στο Καλλιτεχνικό και Τεχνικό Ινστιτούτο Στρόγκανοφ (βραδινές τάξεις) και στο εργαστήριο του Iβάν Ντούντιν και του Κονσταντίν Γιουόν. Το 1911 εγκαταστάθηκε στην Πετρούπολη και για σύντομο διάστημα φοίτησε στη Σχολή Καλών Τεχνών Ζβάντσεβα (1911-1912). Ήταν ένα από τα πιο δραστήρια μέλη στο κίνημα της τέχνης της πρωτοπορίας στην Πετρούπολη και έγινε μέλος της «Ένωσης Νεολαίας» συμμετέχοντας τόσο στις εκθέσεις της (1910-1914) όσο και στο περιοδικό της. Εικονογράφησε εκδόσεις φουτουριστών ποιητών, όπως για παράδειγμα του Βελιμίρ Χλέμπνικοφ και του Αλεξέι Κρουτσόνιχ, τον οποίο παντρεύτηκε το 1916, αλλά και άλλων μεταξύ των οποίων: Ένα παιχνίδι στην κόλαση, μια συνεργασία των Χλέμπνικοφ και Κρουτσόνιχ, το οποίο επανεκδόθηκε το 1914 με εικονογραφήσεις δικές της και του Mαλέβιτς⋅ Φωλιά μικρής πάπιας με κακές λέξεις (1913) και Ας γκρινιάξουμε (1914) του Κρουτσόνιχ την ανθολογία Φουτουριστές: Βρυχώμενος Παρνασσός (1914)⋅ Το Υπέρλογο Βιβλίο του Κρουτσόνιχ και του Aλιάγκροφ (Ρομάν Γιάκομπσον) (1916)⋅ Πόλεμος και Οικουμενικός Πόλεμος, δύο συνεργασίες (1916) της Ροζάνοβα με τον Κρουτσόνιχ, εικονογραφημένες με μη παραστατικά κολάζ.
Πήρε μέρος σε πολλές εκθέσεις της πρωτοπορίας στην περίοδο 1915-1916 (Πρώτη Έκθεση Φουτουριστικής Ζωγραφικής: Τραμ V, Πετρούπολη 1915, Τελευταία Έκθεση Φουτουριστικής Ζωγραφικής: 0.10, Πετρούπολη, 1915, Το Μαγαζί και Βαλές-Καρό το 1916 στη Μόσχα). Από το 1916 ως το 1917 ήταν μέλος της ομάδας «Σουπρέμους» και το 1918 του Τμήματος Εικαστικών Τεχνών του Λαϊκού Κομισαριάτου Διαφώτισης (IZO NΑΡΚΟΜΠΡΟΣ). Μαζί με τον Ρότσενκο ήταν υπεύθυνοι στον Tομέα των Εφαρμοσμένων Τεχνών του IZO ΝΑΡΚΟΜΠΡΟΣ και βοήθησε να οργανωθούν τα Ελεύθερα Κρατικά Καλλιτεχνικά Εργαστήρια (ΣΒΟΜΑΣ) σε πολλές επαρχιακές πόλεις. Ειδικεύτηκε στις εφαρμοσμένες τέχνες και σχεδίασε υφάσματα και εργόχειρα. Το 1919 πραγματοποιήθηκε μεταθανάτια έκθεση των έργων της στη Μόσχα στο πλαίσιο της Δέκατης Κρατικής Έκθεσης: Μη Αντικειμενική Δημιουργία και Σουπρεματισμός (Μόσχα, 1919). Έργα της παρουσιάστηκαν επίσης στην Πρώτη Έκθεση Ρωσικής Τέχνης στη «Γκαλερί βαν Ντίμεν» στο Βερολίνο το 1922.

en Olga Vladimirovna Rozanova (Melenski, Vladimir Province, June 21st, 1886; Moscow, November 8th, 1918) studied in Moscow from 1904 to 1910, at the private school of painting and sculpture of A.Bolshakov, at the Stroganov Art and Industry Institute as well as at the studios of Ivan Dudin and Konstantin Yuon. In 1911 she moved to St.Petersburg and briefly studied at the Zwantseewa School of Art. She was one of the most active members of the avant-garde in St.Petersburg and joined the “Union of Youth”, participating in its exhibitions and its magazine (1910-1914). She illustrated publications of the Futurist poets Velimir Khlebnikov and Aleksei Kruchenykh, who became her husband in 1916, and others, including A Game in Hell, a collaboration between Khlebnikov and Kruchenykh, which was reissued in 1914 with illustrations mad by Malevich and herself; A Little Duck’s Nest of Bad Words by Kruchenykh (1913); Let’s Grumble by Kruchenykh (1914); the miscellany Futurists: Roaring Parnassus (1914); Transrational Book by Kruchenykh and Aliagrov (Roman Jakobson) (1916). In 1916 Rozanova collaborated with Kruchenykh for two books, War and Universal War, which she illustrated with non-representational cut-paper collages.
She exhibited in most of the major avant-garde shows of 1915-1916, including First Futurist Exhibition of Paintings: Tramway V and The Last Futurist Exhibition of Pictures: O.10 in 1915 in Petrograd and The Store and Jack of Diamonds in 1916 in Moscow. From 1916 to 1917 she was a member of the “Supremus” group and in 1918 joined the People’s Commissariat for Enlightenment (IZO-NARCOMPROS), where, together with Rodchenko, she was in charge of the subsection for Applied Art and contributed to the development of the Free State Art Studios (SVOMAS) in several provincial towns. She also worked in the field of textile design and embroidery. A posthumous exhibition of her work was held in Moscow in 1919 which was shown within the framework of the Tenth State Exhibition: Non-objective Creation and Suprematism. Her work was included in the First Russian Art Exhibition, at the “Galerie van Diemen” in Berlin (1922).

Αξία ασφάλισης

6.000

Μονάδα

el Στερλίνες

Όνομα χώρου αποθήκευσης/ Γεωγραφική θέση

el MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, Κολοκοτρώνη 21, 56430 Σταυρούπολη

Παλιός κωδικός

CC-0941/O.Rozanova-/C632-708

Κωδικός ΥΠΠΟ: 708, Κωδικός Κωστάκη: C632, Κωδικός Pictura: C932

Τρόπος απόκτησης

el Αγορά

Προέλευση online

el Αγορά του Ελληνικού Κράτους από τους κληρονόμους της οικογένειας Κωστάκη

en Greek State purchase by the heirs of the Costakis’ family

Βιβλιογραφία

Russian Avant-Garde. The George Costakis Collection. Angelica Zander Rudenstine (general editor), New York 1981, αρ. 1033, σελ. 454.

Ρωσική Πρωτοπορία 1910-1930. Η Συλλογή Κωστάκη, Γενική Επιμέλεια Άννα Καφέτση, Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου, Αθήνα 1995.

Licht und Farbe in der Russischen Avant-Garde. Die Sammlung Costakis aus dem Staatlichen Museum fur Zeitgenossische Kunst Thessaloniki, Martin-Gropius-Bau Βερολίνο 2004-2005, Dumont 2004.

Θεσσαλονίκη. Συλλογή Γιώργου Κωστάκη. Restart, [Κατάλογος ομώνυμης έκθεσης, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη 30.06.2018-16.09.2019], Θεσσαλονίκη 2018

Παρατηρήσεις

Συστατικά / Μέρη Έργου: Abrams εικ. 1033, σελ. 454.
Ύφος / Περίοδοι/ Ομάδες/ Κινήματα - Περιγραφή:Περισσότερο από το συγκερασμό στοιχείων του γαλλικού κυβισμού και του ιταλικού φουτουρισμού, ο ρωσικός κυβοφουτουρισμός αποτελεί μία ιδιότυπη γηγενή εξέλιξη. Οι ρώσοι καλλιτέχνες Ποπόβα, Μοργκουνόφ, Λεντούλοφ, Κλιουν, Ουνταλτσόβα, Έξτερ, Ροζάνοβα κ.α. κατά την περίοδο 1912 –1916 αντλούν στοιχεία από το γαλλικό κυβισμό (κατατεμαχισμός της μορφής, ταυτόχρονη θέαση του αντικειμένου από διαφορετικές οπτικές γωνίες, γεωμετρικοποίηση και στατικότητα της φόρμας) και προσδίδουν στις ζωγραφικές συνθέσεις τους μια έντονη κίνηση απεικονίζοντας ταυτόχρονα διαδοχικές στιγμές, χαρακτηριστικό του ιταλικού φουτουρισμού.

QR Code

https://dam.momus.gr/files/qr/qr-13628.png

Επιπρόσθετες πληροφορίες

Η ιστορία των καλλιτεχνικών κινημάτων της «ρωσικής πρωτοπορίας» οριοθετείται κατά προσέγγιση στα χρόνια ανάμεσα στο 1910 και το 1930. Στα χρόνια αυτά μεσολαβεί η επανάσταση του Οκτωβρίου 1917 και η αλλαγή του πολιτικού συστήματος στη Ρωσία. Από τις αρχές του 20ου αιώνα στη Ρωσία διαμορφώθηκαν ορισμένες προϋποθέσεις υλικές, κοινωνικές και αισθητικές που κατέστησαν εύφορο το έδαφος για τη δημιουργία και ανάπτυξη πειραματικών καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων. Οι υλικές προϋποθέσεις αφορούσαν τα νέα τεχνολογικά επιτεύγματα (τηλέφωνο, τηλέγραφος, κινηματογράφος, αεροπλάνο κ.α.), τον εξηλεκτρισμό, την εκβιομηχάνιση, τον νέο αστικό χωροταξικό σχεδιασμό. Οι κοινωνικές προϋποθέσεις αφορούσαν την δηλωμένη από το 1905 λαϊκή επιθυμία για κοινωνικές αλλαγές λόγω της ανυπαρξίας εργατικού δικαίου και της συνεχιζόμενης φεουδαρχικής κατάστασης στην αγροτική οικονομία. Η κοινωνική δυσαρέσκεια εξαπλώθηκε σε όλα τα κοινωνικά στρώματα μετά την ήττα της Ρωσίας στον ρωσο-ιαπωνικό πόλεμο του 1905 και κυρίως μετά την μεγάλη οικονομική και διοικητική κρίση που ξέσπασε λόγω του ανοιχτού μετώπου στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η παρακμή στην οποία είχε οδηγηθεί η παλαιότερη τέχνη σε συνδυασμό με την επαναστατική νοοτροπία που είχε καταλάβει τα ρωσικά κοινωνικά στρώματα οδήγησαν στην αναζήτηση νέων μορφών τέχνης, συχνά μέσα από τη λαϊκή παράδοση, την αγιογραφία, την παιδική ζωγραφιά. Η επικράτηση της μορφής έναντι του περιεχομένου έγινε βασική αρχή των νέων πειραματισμών, εκδηλώθηκε θεωρητικά με τον φορμαλισμό και οδήγησε στην άνθηση όλων των τεχνών. Εκτός από τις εικαστικές τέχνες, μιλούμε για πρωτοπορία στο θέατρο, τον κινηματογράφο, την λογοτεχνία, τη μουσική. Συναντούμε επίσης την εφαρμογή της κάθε μορφής ριζοσπαστικής καλλιτεχνικής έκφρασης στην καθημερινή ζωή. Οι καλλιτέχνες της πρωτοπορίας σχεδίαζαν θεατρικά κοστούμια και σκηνικά, εξέδρες για λαϊκές συγκεντρώσεις, υφάσματα και στολές εργασίας, οικιακά σκεύη, είδη καθημερινής χρήσης, με σκοπό να φέρουν την τέχνη στη ζωή, να καταργήσουν τις αστικές διακρίσεις. Μετά το 1917 ιδρύθηκαν νέοι θεσμοί και ιδρύματα που υποστήριζαν την τέχνη της πρωτοπορίας. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 άρχισε να σκληραίνει σταδιακά η στάση του καθεστώτος απέναντι στα κινήματα και τους εκπροσώπους της πρωτοπορίας, με αποτέλεσμα την ολοκληρωτική επιβολή το 1934 του δόγματος του «σοσιαλιστικού ρεαλισμού» και την καταδίκη της πρωτοποριακής τέχνης από το σταλινισμό, μία καταδίκη που συνδέθηκε στις περισσότερες περιπτώσεις με προσωπικές διώξεις εναντίον των καλλιτεχνών και με απαγόρευση έκθεσης των έργων τους.