Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

Κωδικός έργου

CC-0075/K.Ender-/C274-425

Είδος έργου/ Τύπος τεκμηρίου

el Έργο ζωγραφικής

en Painting

Μουσείο

el Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

en Museum of Modern Art

Συλλογή

el Συλλογή Κωστάκη

en Costakis Collection

Θέμα: Ταξινόμηση αντικειμένου/ έργου (Ύφος/ Τάση/ Ομάδες/ Κινήματα)

el Ρωσική Πρωτοπορία

el Οργανική Παιδεία

el Μοντέρνα τέχνη

en Russian Avantgarde

en Organic art

en Modern art

Τίτλος έργου

el Χωρίς τίτλο

en Untitled

Δημιουργός

el Έντερ, Ξένια (1895-1955)

en Ender, Ksenia (1895-1955)

Χρονολογία/ Ημερομηνία δημιουργίας

1924

Πιο πρώιμη χρονολογία (από)

1924

Πιο πρόσφατη χρονολογία (έως)

1924

Ύψος σε εκατοστά

15.3

Πλάτος σε εκατοστά

22.4

Υλικά

el Ακουαρέλα σε χαρτί

en Watercolor on paper

Τεχνικές

el Υδατογραφία

en Watercolor painting

Περιγραφή έργου

el Στο ΓΚΙΝΧΟΥΚ ο Ματιούσιν και οι μαθητές του μέσα από την καθολική σύλληψη όγκων και σχημάτων, μέσα από τη διευρυμένη όραση, επιδιώκει την ένωση του αντικειμένου με το σύμπαν. Σχεδιάζουν σχήματα είτε οριζόντια είτε κάθετα, αποτυπώνοντας τη θέση τους πάνω στο χαρτί και ιχνογραφώντας την πορεία και τις συνισταμένες τους. Η Σχολή του Matiushin έδωσε τα καλύτερα αποτελέσματά της τη δεκαετία του 1920. Οι μη-αντικειμενικές αρχές και ιδιότητες της θεωρίας του, τόσο διαφορετικές από εκείνες του Σουπρεματισμού, πήραν μορφή μέσα από τα έργα των Enders και του ίδιου. Η καμπύλη γραμμή, και όχι η ευθεία, έγινε η βάση της εικαστικής δομής του έργου του, ενώ το χρώμα χρησιμοποιήθηκε σύμφωνα με τους οργανικούς νόμους της φύσης. Οι γραμμές αυτές αποτελούσαν το πρότυπο της δημιουργίας του, η οποία δεν αποσκοπούσε στο να αντιγράψει τη φύση, αλλά στο να αποδώσει με τη βοήθεια των εικαστικών μέσων τις «χειρονομίες» της φύσης πάνω στον καμβά. Για τον Matiushin η ζωγραφική επιφάνεια αποτελεί τμήμα της φύσης, και τα στοιχεία που τη συνθέτουν –υφή, χρώμα, σχέδιο- λειτουργούν σύμφωνα με τους κανόνες που τη διέπουν.
Μέσα στο γενικότερο κλίμα των κοινωνικών αλλαγών και πολιτικο-ιδεολογικών αντιθέσεων στη δεύτερη δεκαετία του 20ου αιώνα στη Ρωσία, λειτουργούσαν διάφορα καλλιτεχνικά και τεχνικά εργαστήρια, τα οποία προωθούσαν την ελεύθερη διακίνηση ιδεών και εικαστικών προτάσεων. Η διδασκαλία του Ματιούσιν, δασκάλου της Ξένια Έντερ έγκειται στην απόδοση των οργανισμών με χρώμα και φόρμες. Μαθητές και δάσκαλος πειραματίζονταν καθημερινά στην απόδοση της φύσης μέσα από τακτικά και αυστηρά χρονομετρημένα πειράματα, τα οποία εκτελούνταν με μεγάλη προσοχή και συνέπεια και τα αποτελέσματά τους παρουσιάζονταν προφορικά. Σε περίπτωση μεγάλων αποκλίσεων το πείραμα εκτελούνταν από την αρχή. Έτσι λοιπόν οι μαθητές εξασκούνταν καθημερινά στην παρατήρηση της φύσης και των στοιχείων που την απαρτίζουν.

en In GINHOOK, through the universal conception of volumes and shapes, through expanded vision, Matiushin and his students seek to unite the object with the universe. They draw shapes either horizontally or vertically, capturing their position on paper and tracing their path and components. Matiushin's School gave its best results in the 1920s. The non-objective principles and properties of his theory, so different from those of Suprematism, took shape through the works of Enders and himself. The curved line, rather than the straight line, became the basis of the visual structure of his work, and color was used in accordance with the organic laws of nature. These lines were the model for his creation, which was not intended to copy nature, but to convey by means of visual media the "gestures" of nature on canvas. For Matiushin, the painted surface is part of nature, and the elements that compose it - texture, colour, pattern - function according to the rules that govern it.

In the general climate of social changes and political-ideological contradictions in the second decade of the 20th century in Russia, various artistic and technical workshops were operating, which promoted the free circulation of ideas and artistic proposals. The teaching of Matiushin, Ksenia Ender's teacher, lay in the rendering of bodies in colour and forms. Students and teacher experimented daily in the rendering of nature through regular and strictly timed experiments, which were performed with great care and consistency, and the results were presented orally. In case of major deviations the experiment was performed from the beginning. In this way, the pupils practised daily the observation of nature and its constituent elements.

Συνοπτικό βιογραφικό δημιουργού

el Η Ksenia Vladimirovna Ender γεννήθηκε το 1895 στο Σλούτσκ. Οικογένεια καλλιτεχνών, αδερφή των Boris, Yurii και Maria Ender, ήταν όλοι ενεργά αναμεμιγμένοι με τα εικαστικά, την ποίηση, τη μουσική και το θέατρο. Σπούδασε στα Εργαστήρια Ρεαλισμού του Χώρου των Κρατικών Ελεύθερων Καλλιτεχνικών Εργαστηρίων (Svomas) της Πετρούπολης (1918-1922) με δάσκαλο τον Mikhail Matiushin. Την περίοδο 1920-1922 έλαβε μέρος σε εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν από φίλους και μαθητές του Matiushin προς τιμήν της Elena Guro. Από το 1923 έως το 1926 εργάστηκε στο Τμήμα Οργανικής Παιδείας του Κρατικού Ινστιτούτου Καλλιτεχνικής Παιδείας, πήρε ενεργό μέρος σε χωρικούς και χρωματικούς πειραματισμούς στον κύκλο του Mikhail Matiushin και στη συνέχεια εργάστηκε στο Ινστιτούτο Διακοσμήσεων (1925-1927). Το 1923 συμμετείχε στην Έκθεση ζωγραφικής όλων των τάσεων καλλιτεχνών της Πετρούπολης και το 1924 στην 14η Μπιενάλε της Βενετίας. Πέθανε στο Λένινγκραντ το 1955.

en Ksenia Vladimirovna Ender was born in 1895 in Slutsk. A family of artists, sister of Boris, Yurii and Maria Ender, they were all actively involved in visual arts, poetry, music and theatre. She studied at the Realism Workshops of the State Free Artistic Workshops (Svomas) in Petrograd (1918-1922) under Mikhail Matiushin. In 1920-1922 she took part in events held by Matiushin's friends and students in honour of Elena Guro. From 1923 to 1926 she worked in the Department of Organic Education of the State Institute of Artistic Education, took an active part in spatial and colour experiments in Mikhail Matiushin's circle and then worked at the Institute of Decorations (1925-1927). In 1923 she participated in the Exhibition of Paintings of All Trends of Artists in Petrograd and in 1924 in the 14th Venice Biennale. She died in Leningrad in 1955.

Αξία ασφάλισης

8.000

Μονάδα

el Στερλίνες

Όνομα χώρου αποθήκευσης/ Γεωγραφική θέση

el MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, Κολοκοτρώνη 21, 56430 Σταυρούπολη

Παλιός κωδικός

Κωδικός ΥΠΠΟ: 425, Κωδικός Κωστάκη: C274, Κωδικός Pictura: C694

Τρόπος απόκτησης

el Αγορά

Προέλευση online

el Αγορά του Ελληνικού Κράτους από τους κληρονόμους της οικογένειας Κωστάκη

en Greek State purchase by the heirs of the Costakis’ family

Βιβλιογραφία

• Οργανική Τέχνη. Η Πρωτοπορία στο Πέτρογκραντ, επιμ. John E. Bowlt, Nicoletta Misier, Μαρία Τσαντσάνογλου, Θεσσαλονίκη 2022, σελ. 80 (κατάλογος έκθεσης)

Φως και Χρώμα στη Ρωσική Πρωτοπορία. Η Συλλογή Κωστάκη του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης, Μιλτιάδης Παπανικολάου (επιστημονική επιμέλεια), Κολωνία 2004.

ORGANICA. Organic. The Non-Objective World of Nature in the Russian Avant-Garde of the 20th Century, Alla V. Povelikhina (curator), galerie gmurzynska, Köln 1999.

John E. Bowlt – Nicoletta Misler, Twentieth Century Russian and East European Painting, The Thyssen-Bornemisza collection, Λονδίνο 1993.

Jean – Claude Marcadé, L’ Avant – Garde Russe 1907-1927, Paris 1995.

Evgenii Kovtun, The Third Path to Non-Objectivity, στον κατάλογο The Great Utopia. The Russian and Soviet Avant – Garde 1915-1932, the Solomon Guggenheim Foundation, Guggenheim Museum, New York 1992, 320-328, 326.

Alla Povelikhina, “Matyushin’s Spatial System”,Saskatoon, Καναδάς 1975/1976, 64-71.
Φανή Τσατσάια, Mikhail Matiushin (1861-1934). Οι επιστημονικές και καλλιτεχνικές θεωρίες της εποχής του και η επίδρασή τους στο έργο του: από τη θεωρία της διευρυμένης όρασης στο εγχειρίδιο του χρώματος, Θεσσαλονίκη 2005. (μεταπτυχιακή εργασία)

Larissa Zhadova, MALEVICH. Suprematism and Revolution in Russian Art 1910-1930, London 1982.

Margareta Tillberg, Coloured Universe and the Russian Avant–Garde, Stockholm 2003.

Παρατηρήσεις

Δημιουργία - Παρατηρήσεις: Υπάρχει σημείωση στο πίσω μέρος "Κ. Έντερ / Ιούλιος 23, 1924".
Δημιουργία - Παραπομπές: Φως και Χρώμα, 643.
Organica, 246.
Bowlt-Misler, 90-94.
Ύφος / Περίοδοι/ Ομάδες/ Κινήματα - Περιγραφή:Στο ΓΚΙΝΧΟΥΚ (Κρατικό Ινστιτούτο Καλλιτεχνικής Παιδείας), λειτουργούσε το Τμήμα Οργανικής Παιδείας με διευθυντή τον Μikhail Matiushin. Εκεί εξεταζόταν ο τρόπος όρασης και αντίληψης των πραγματικών και ζωγραφικών στοιχείων από τον άνθρωπο. Βασικά ζητήματα της έρευνας ήταν η επίδραση του χρώματος σε ουδέτερο περιβάλλον, οι αλλαγές που αυτό προκαλεί στη φόρμα των σχημάτων και η σχέση ήχου και χρώματος, με βασικό άξονα τη διέγερση του νευρικού συστήματος.
Ύφος / Περίοδοι/ Ομάδες/ Κινήματα - Παραπομπές: Marcade, L’ Avant-Garde Russe, 345, 349.
Περιγραφή - Παραπομπές: Kovtun, Non-Objectivity, 326.
Alla Povelikhina, “Matyushin’s Spatial System, 64-71.
Τσατσάια, Matiushin, 56-59.

Γενικό Πλαίσιο Έργου - Παραπομπές: Zhadova, Malevich, 318
Tillberg, Coloured Universe, 73, 75.
Κριτική Υποδοχή - Παρατηρήσεις: Τα έργα διευρυμένης όρασης, οι πειραματισμοί, τα θεωρητικά κείμενα και οι αναρίθμητες σπουδές χρώματος δημιούργησαν μια καινούρια σχολή στην επιστήμη του χρώματος η οποία από τη μια συνδύαζε την αντικειμενική όραση του θεατή και από την άλλη μέσα από το διαλογισμό "ζητούσε" από τον πειραματιζόμενο να "διευρύνει" τα όρια και τις δυνατότητές του, ώστε να πετύχει τη σύλληψη του διευρυμένου χώρου, του Νέου Ρεαλισμού του Χώρου όπως τον ονόμαζε ο Ματιούσιν. Τα έργα που προέκυψαν από την παραπάνω θεώρηση προκάλεσαν το ενδιαφέρον θεωρητικών και ζωγράφων μέχρι τις μέρες μας. Άλλωστε τα έργα διευρυμένης όρασης ζητούν από το θεατή να διευρύνει και ο ίδιος τα όριά του για να κατανοήσει το περιεχόμενό τους.
Τίτλοι συναφών έργων: Ksenia Ender, Χωρίς τίτλο (C270), 1924, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη.
Ksenia Ender, Χωρίς τίτλο (C271), 1924, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη.