Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

Κωδικός έργου

CC-0083/K.Ender-/C448-966

Είδος έργου/ Τύπος τεκμηρίου

el Έργο ζωγραφικής

en Painting

Μουσείο

el Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

en Museum of Modern Art

Συλλογή

el Συλλογή Κωστάκη

en Costakis Collection

Θέμα: Ταξινόμηση αντικειμένου/ έργου (Ύφος/ Τάση/ Ομάδες/ Κινήματα)

el Ρωσική Πρωτοπορία

el Οργανική Παιδεία

el Μοντέρνα τέχνη

en Russian Avantgarde

en Organic art

en Modern art

Τίτλος έργου

el Untitled

en Untitled

Δημιουργός

el Έντερ, Ξένια (1895-1955)

en Ender, Ksenia (1895-1955)

Χρονολογία/ Ημερομηνία δημιουργίας

12/07/1924

Πιο πρώιμη χρονολογία (από)

1924

Πιο πρόσφατη χρονολογία (έως)

1924

Ύψος σε εκατοστά

17.8

Πλάτος σε εκατοστά

11.5

Υλικά

el Ακουαρέλα σε χαρτί

en Watercolor on paper

Τεχνικές

el Υδατογραφία

en Watercolor painting

Περιγραφή έργου

el Το σχέδιο μοιάζει σαν να είναι ένα μικρότερο κομμάτι από κολάζ της Ξένια Έντερ. Θυμίζει έντονα τη χρωματική και γεωμετρική μορφολογία του έργου MMA.CC22 που είχε δημιουργηθεί με σειρά άλλων για να αποτελέσει σχέδιο για την παραγωγή. Μοιάζει με ένα φυλλαράκι, με ένα κομμάτι από παζλ και τα χρώματά του είναι γήινα.

en The drawing looks like a smaller piece of a collage by Ksenia Ender. It strongly recalls the color and geometric morphology of MMA.CC22, which was created with a number of others to serve as a blueprint for the production. It resembles a leaf, a piece of a puzzle and its colours are earthy.

Συνοπτικό βιογραφικό δημιουργού

el Η Ksenia Vladimirovna Ender γεννήθηκε το 1895 στο Σλούτσκ. Οικογένεια καλλιτεχνών, αδερφή των Boris, Yurii και Maria Ender, ήταν όλοι ενεργά αναμεμιγμένοι με τα εικαστικά, την ποίηση, τη μουσική και το θέατρο. Σπούδασε στα Εργαστήρια Ρεαλισμού του Χώρου των Κρατικών Ελεύθερων Καλλιτεχνικών Εργαστηρίων (Svomas) της Πετρούπολης (1918-1922) με δάσκαλο τον Mikhail Matiushin. Την περίοδο 1920-1922 έλαβε μέρος σε εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν από φίλους και μαθητές του Matiushin προς τιμήν της Elena Guro. Από το 1923 έως το 1926 εργάστηκε στο Τμήμα Οργανικής Παιδείας του Κρατικού Ινστιτούτου Καλλιτεχνικής Παιδείας, πήρε ενεργό μέρος σε χωρικούς και χρωματικούς πειραματισμούς στον κύκλο του Mikhail Matiushin και στη συνέχεια εργάστηκε στο Ινστιτούτο Διακοσμήσεων (1925-1927). Το 1923 συμμετείχε στην Έκθεση ζωγραφικής όλων των τάσεων καλλιτεχνών της Πετρούπολης και το 1924 στην 14η Μπιενάλε της Βενετίας. Πέθανε στο Λένινγκραντ το 1955.

en Ksenia Vladimirovna Ender was born in 1895 in Slutsk. A family of artists, sister of Boris, Yurii and Maria Ender, they were all actively involved in visual arts, poetry, music and theatre. She studied at the Realism Workshops of the State Free Artistic Workshops (Svomas) in Petrograd (1918-1922) under Mikhail Matiushin. In 1920-1922 she took part in events held by Matiushin's friends and students in honour of Elena Guro. From 1923 to 1926 she worked in the Department of Organic Education of the State Institute of Artistic Education, took an active part in spatial and colour experiments in Mikhail Matiushin's circle and then worked at the Institute of Decorations (1925-1927). In 1923 she participated in the Exhibition of Paintings of All Trends of Artists in Petrograd and in 1924 in the 14th Venice Biennale. She died in Leningrad in 1955.

Αξία ασφάλισης

4.000

Μονάδα

el Στερλίνες

Όνομα χώρου αποθήκευσης/ Γεωγραφική θέση

el MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, Κολοκοτρώνη 21, 56430 Σταυρούπολη

Παλιός κωδικός

Κωδικός ΥΠΠΟ: 966, Κωδικός Κωστάκη: C448

Τρόπος απόκτησης

el Αγορά

Προέλευση online

el Αγορά του Ελληνικού Κράτους από τους κληρονόμους της οικογένειας Κωστάκη

en Greek State purchase by the heirs of the Costakis’ family

Βιβλιογραφία

• Οργανική Τέχνη. Η Πρωτοπορία στο Πέτρογκραντ, επιμ. John E. Bowlt, Nicoletta Misier, Μαρία Τσαντσάνογλου, Θεσσαλονίκη 2022, σελ. 94(κατάλογος έκθεσης)

Φως και Χρώμα στη Ρωσική Πρωτοπορία. Η Συλλογή Κωστάκη του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης, Μιλτιάδης Παπανικολάου (επιστημονική επιμέλεια), Κολωνία 2004.

ORGANICA. Organic. The Non-Objective World of Nature in the Russian Avant-Garde of the 20th Century, Alla V. Povelikhina (curator), galerie gmurzynska, Köln 1999.

John E. Bowlt – Nicoletta Misler, Twentieth Century Russian and East European Painting, The Thyssen-Bornemisza collection, Λονδίνο 1993.

Jean – Claude Marcadé, L’ Avant – Garde Russe 1907-1927, Paris 1995.

Φανή Τσατσάια, Mikhail Matiushin (1861-1934). Οι επιστημονικές και καλλιτεχνικές θεωρίες της εποχής του και η επίδρασή τους στο έργο του: από τη θεωρία της διευρυμένης όρασης στο εγχειρίδιο του χρώματος, Θεσσαλονίκη 2005.
(μεταπτυχιακή εργασία)

Matiushin, “The Laws governing the variability of color combinations. Color Manual”, στο Margareta Tillberg, Coloured Universe and the Russian Avant–Garde, Stockholm 2003.

Evgenii Kovtun, The Third Path to Non-Objectivity, στον κατάλογο The Great Utopia. The Russian and Soviet Avant – Garde 1915-1932, the Solomon Guggenheim Foundation, Guggenheim Museum, New York 1992, 320-328, 326.

Παρατηρήσεις

Σημειώσεις - Παρατηρήσεις Έργου: Στο Pictura (idkmt 1739) αναφέρεται ότι είναι σχέδιο της Μαρία Έντερ και η φωτογραφία του έργου αναφέρεται σε αυτό ως Μαρία Έντερ.
Δημιουργία - Παραπομπές: Φως και Χρώμα, 643.
Organica, 246.
Bowlt-Misler, 90-94.
Ύφος / Περίοδοι/ Ομάδες/ Κινήματα - Περιγραφή:Στο ΓΚΙΝΧΟΥΚ (Κρατικό Ινστιτούτο Καλλιτεχνικής Παιδείας), λειτουργούσε το Τμήμα Οργανικής Παιδείας με διευθυντή τον Μikhail Matiushin. Εκεί εξεταζόταν ο τρόπος όρασης και αντίληψης των πραγματικών και ζωγραφικών στοιχείων από τον άνθρωπο. Βασικά ζητήματα της έρευνας ήταν η επίδραση του χρώματος σε ουδέτερο περιβάλλον, οι αλλαγές που αυτό προκαλεί στη φόρμα των σχημάτων και η σχέση ήχου και χρώματος, με βασικό άξονα τη διέγερση του νευρικού συστήματος.
Ύφος / Περίοδοι/ Ομάδες/ Κινήματα - Παραπομπές: Marcade, L’ Avant-Garde Russe, 345, 349.
Περιγραφή - Παραπομπές: Για το εγχειρίδιο χρώματος βλ. Matiushin, “The Laws governing the variability of color combinations. Color Manual”, στο Tillberg, Coloured Universe, 345-376

Τσατσάια, Matiushin, 75-85.
Γενικό Πλαίσιο Έργου - Παραπομπές: Kovtun, Non-Objectivity, 326.
Κριτική Υποδοχή - Παρατηρήσεις: Τα έργα διευρυμένης όρασης, οι πειραματισμοί, τα θεωρητικά κείμενα και οι αναρίθμητες σπουδές χρώματος δημιούργησαν μια καινούρια σχολή στην επιστήμη του χρώματος η οποία από τη μια συνδύαζε την αντικειμενική όραση του θεατή και από την άλλη μέσα από το διαλογισμό "ζητούσε" από τον πειραματιζόμενο να "διευρύνει" τα όρια και τις δυνατότητές του, ώστε να πετύχει τη σύλληψη του διευρυμένου χώρου, του Νέου Ρεαλισμού του Χώρου όπως τον ονόμαζε ο Ματιούσιν. Τα έργα που προέκυψαν από την παραπάνω θεώρηση προκάλεσαν το ενδιαφέρον θεωρητικών και ζωγράφων μέχρι τις μέρες μας. Άλλωστε τα έργα διευρυμένης όρασης ζητούν από το θεατή να διευρύνει και ο ίδιος τα όριά του για να κατανοήσει το περιεχόμενό τους.
Τίτλοι συναφών έργων: Ksenia Ender, Χωρίς τίτλο (C123), περ. 1294-26, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη.http://kmst.myvnc.com:8080/kmst/admin/content/objects/edit.html?id=660&q=660#page13
13

Επιπρόσθετες πληροφορίες

Το 1932 τυπώθηκε η χρωματική θεωρία του Matiushin «Οι νόμοι που κυβερνούν την ποικιλία των χρωματικών συνδυασμών: Εγχειρίδιο χρώματος». (Spravochnik po tsvety). Το εγχειρίδιο χρώματος δημιουργήθηκε για να χρησιμοποιηθεί στην παραγωγή και ειδικότερα στην αρχιτεκτονική, στην κλωστοϋφαντουργία, στις πορσελάνες, στις ταπετσαρίες, στον πολύγραφο και αλλού. Οι μαθητές του Ματιούσιν υπό την καθοδήγηση του δασκάλου τους έφτιαχναν διάφορες σπουδές συνδυάζοντας τα βασικά με τα συμπληρωματικά χρώματα και τα μετεικάσματά τους, επιδιώκοντας αρμονικούς συνδυασμούς. Τα χρώματα επηρέαζαν τα αντικείμενα και διαφορετικά αντιδρούσαν σε κίνηση από ότι σε ηρεμία. Τα κολάζ της Έντερ αποτελούν μέρος αυτών των προσπαθειών, καθώς τα σχέδια αυτά προορίζονταν για την παραγωγή, πιθανότατα για την κλωστοϋφαντουργία, καθώς σαφής στόχος της τέχνης την εποχή αυτή ήταν να μπει στην υπηρεσία του σοβιετικού πολίτη.
Η Σχολή του Matiushin έδωσε τα καλύτερα αποτελέσματά της τη δεκαετία του 1920. Οι μη-αντικειμενικές αρχές και ιδιότητες της θεωρίας του, τόσο διαφορετικές από εκείνες του Σουπρεματισμού, πήραν μορφή μέσα από τα έργα των Enders και του ίδιου. Η καμπύλη γραμμή, και όχι η ευθεία, έγινε η βάση της εικαστικής δομής του έργου του, ενώ το χρώμα χρησιμοποιήθηκε σύμφωνα με τους οργανικούς νόμους της φύσης. Οι γραμμές αυτές αποτελούσαν το πρότυπο της δημιουργίας του, η οποία δεν αποσκοπούσε στο να αντιγράψει τη φύση, αλλά στο να αποδώσει με τη βοήθεια των εικαστικών μέσων τις «χειρονομίες» της φύσης πάνω στον καμβά. Για τον Matiushin η ζωγραφική επιφάνεια αποτελεί τμήμα της φύσης, και τα στοιχεία που τη συνθέτουν –υφή, χρώμα, σχέδιο- λειτουργούν σύμφωνα με τους κανόνες που τη διέπουν.