Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

Κωδικός έργου

CC-0145/Y.Ender-/C285-44

Είδος έργου/ Τύπος τεκμηρίου

el Έργο ζωγραφικής

en Painting

Μουσείο

el Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

en Museum of Modern Art

Συλλογή

el Συλλογή Κωστάκη

en Costakis Collection

Θέμα: Ταξινόμηση αντικειμένου/ έργου (Ύφος/ Τάση/ Ομάδες/ Κινήματα)

el Ρωσική Πρωτοπορία

el Οργανική Παιδεία

el Μοντέρνα τέχνη

en Russian Avantgarde

en Organic art

en Modern art

Τίτλος έργου

el Χωρίς τίτλο

en Untitled

Δημιουργός

el Έντερ, Γιούρι (1898-1963)

en Ender, Yurii (1898-1963)

Χρονολογία/ Ημερομηνία δημιουργίας

el Δεκαετία 1920

en 1920s

Ύψος σε εκατοστά

16.9

Πλάτος σε εκατοστά

18.3

Υλικά

el Ακουαρέλα σε χαρτί

en Watercolor on paper

Τεχνικές

el Ζωγραφική

el Υδατογραφία

en Watercolor painting

Περιγραφή έργου

el Περισσότερο από τους άλλους μαθητές του Ματιούσιν, ο Γιούρι ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για το πρόβλημα του χρώματος του ήχου. Στα εργαστήρια πειραματίζονταν πάνω στη σχέση του χρώματος και του ήχου, πόσο το ένα επηρεάζει το άλλο και αν μπορεί ο καλλιτέχνης να πετύχει ένα καθαρό χρώμα, όπως είναι ο ήχος μιας νότας. Ο Γιούρι χρησιμοποίησε τα χρώματα για να φτιάξει τις ηχοχρωματικές εικόνες του. Παρατηρείται ότι το θέμα του είναι ανεικονικό και ότι
είναι αποτέλεσμα από διάφορες καμπύλες, οριζόντιες και κάθετες γραμμές οι οποίες μοιάζουν να αποτελούν συνέχεια η μία της άλλης χωρίς όμως να αναμειγνύονται οι χροιές τους.

el More than the other students of Matiushin, Yurii was particularly interested in the problem of the colour of sound. In the workshops he experimented on the relationship between color and sound, how one affects the other, and whether the artist can achieve a pure color, such as the sound of a note. Yurii used colours to make his timbral images. It is observed that his subject matter is anecdotal and that
it is the result of various curves, horizontal and vertical lines which seem to be a continuation of each other without their tones mixing.

Συνοπτικό βιογραφικό δημιουργού

el Ο Yurii Vladimirovich Enter γεννήθηκε το 1898 στην Πετρούπολη. Υπήρξε ο μικρότερος γιος της πολυτάλαντης οικογένειας Ender (αδερφός των Boris, Ksenia και Maria). Την περίοδο 1918-1922 παρακολουθούσε μαθήματα στα Ελεύθερα Κρατικά Καλλιτεχνικά Εργαστήρια της Πετρούπολης (ΣΒΟΜΑΣ) στο εργαστήριο του Mikhail Matiushin. Σπούδασε εφαρμοσμένη υδρομηχανική και μετά την αποφοίτησή του το 1925 εργάστηκε στο Κρατικό Μουσείο Σιδηροδρομικών Μεταφορών. Το 1923 συμμετείχε στην Έκθεση Ζωγραφικής Όλων των Τάσεων των Καλλιτεχνών της Πετρούπολης. Πέθανε στο Λένινγκραντ το 1963.

en Yurii Vladimirovich Enter was born in 1898 in Petersburg. He was the youngest son of the multi-talented Ender family (brother of Boris, Ksenia and Maria). In 1918-1922 he attended classes at the Free State Artistic Workshops of Petrograd (SBOMAS) in the workshop of Mikhail Matiushin. He studied hydro-engineering and after graduating in 1925 he worked at the State Museum of Railway Transport. In 1923 he participated in the Exhibition of Painting of All Trends of Artists in Petrograd. He died in Leningrad in 1963.

Αξία ασφάλισης

4.000

Μονάδα

el Στερλίνες

Όνομα χώρου αποθήκευσης/ Γεωγραφική θέση

el MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, Κολοκοτρώνη 21, 56430 Σταυρούπολη

Παλιός κωδικός

Κωδικός ΥΠΠΟ: 44, Κωδικός Κωστάκη: C285, Κωδικός Pictura: C313

Τρόπος απόκτησης

el Αγορά

Προέλευση online

el Αγορά του Ελληνικού Κράτους από τους κληρονόμους της οικογένειας Κωστάκη

en Greek State purchase by the heirs of the Costakis family

Λεπτομέρειες προέλευσης

Αγοράστηκε από το γιο του καλλιτέχνη Α. Έντερ, Αγ. Πετρούπολη

Βιβλιογραφία

Οργανική Τέχνη. Η Πρωτοπορία στο Πέτρογκραντ, επιμ. John E. Bowlt, Nicoletta Misier, Μαρία Τσαντσάνογλου, Θεσσαλονίκη 2022, σελ. 101 (κατάλογος έκθεσης)
Άννα Καφέτση (επιστημονική επιμέλεια), Ρωσική Πρωτοπορία 1910-1930. Η Συλλογή Γ. Κωστάκη, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου, Αθήνα 1995.
Margareta Tillberg, Coloured Universe and the Russian Avant–Garde, Stockholm 2003.
Jean – Claude Marcadé, L’ Avant – Garde Russe 1907-1927, Paris 1995.
Φως και Χρώμα στη Ρωσική Πρωτοπορία. Η Συλλογή Κωστάκη του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης, Μιλτιάδης Παπανικολάου (επιστημονική επιμέλεια), Κολωνία 2004.
Moshe Barasch, Theories of Art. From Impressionism to Kandinsky, τ. 3, Νέα Υόρκη 2000.
Φανή Τσατσάια, Mikhail Matiushin (1861-1934). Οι επιστημονικές και καλλιτεχνικές θεωρίες της εποχής του και η επίδρασή τους στο έργο του: από τη θεωρία της διευρυμένης όρασης στο εγχειρίδιο του χρώματος, Θεσσαλονίκη 2005. (μεταπτυχιακή εργασία)
Evgenii Kovtun, The Third Path to Non-Objectivity, στον κατάλογο The Great Utopia. The Russian and Soviet Avant – Garde 1915-1932, the Solomon Guggenheim Foundation, Guggenheim Museum, New York 1992, 320-328, 326.

Παρατηρήσεις

Σημειώσεις - Παραπομπές Έργου: Καφέτση αρ. 259, σελ. 297.
Φως και Χρώμα αρ. 156, σελ. 211.
Δημιουργία - Παραπομπές: Καφέτση, 672.
Tillberg, 79-80.

Ύφος / Περίοδοι/ Ομάδες/ Κινήματα - Περιγραφή:Ο Μιχαήλ Ματιούσιν, δάσκαλος του Γιούρι Έντερ, στα Ελεύθερα Καλλιτεχνικά Εργαστήρια (ΣΒΟΜΑΣ) και στη συνέχεια στο ΓΚΙΝΧΟΥΚ (Κρατικό Ινστιτούτο Καλλιτεχνικής Παιδείας), πειραματιζόταν πάνω στη θεωρία της διευρυμένης όρασης και τις εφαρμογές της. Οι καλλιτέχνες έκαναν πειράματα πάνω στον τρόπο όρασης και αντίληψης των πραγματικών και ζωγραφικών στοιχείων. Βασικά ζητήματα της έρευνας ήταν η επίδραση του χρώματος σε ουδέτερο περιβάλλον, οι αλλαγές που αυτό προκαλεί στη φόρμα των σχημάτων και η σχέση ήχου και χρώματος, με βασικό άξονα τη διέγερση του νευρικού συστήματος.
Ύφος / Περίοδοι/ Ομάδες/ Κινήματα - Παραπομπές: Marcade, L’ Avant-Garde Russe, 345, 349.
Επιγραφές/ Σημάνσεις - Παραπομπές: Καφέτση, 502.
Περιγραφή - Παραπομπές: Barasch, Theories of Art, 329-330.
Τσατσάια, Matiushin, 89-92.
Γενικό Πλαίσιο Έργου - Παραπομπές: Kovtun, Non-Objectivity, 326.
Κριτική Υποδοχή - Παρατηρήσεις: Τα έργα διευρυμένης όρασης, οι πειραματισμοί, τα θεωρητικά κείμενα και οι αναρίθμητες σπουδές χρώματος δημιούργησαν μια καινούρια σχολή στην επιστήμη του χρώματος η οποία από τη μια συνδύαζε την αντικειμενική όραση του θεατή και από την άλλη μέσα από το διαλογισμό "ζητούσε" από τον πειραματιζόμενο να "διευρύνει" τα όρια και τις δυνατότητές του, ώστε να πετύχει τη σύλληψη του διευρυμένου χώρου, του Νέου Ρεαλισμού του Χώρου όπως τον ονόμαζε ο Ματιούσιν. Τα έργα που προέκυψαν από την παραπάνω θεώρηση προκάλεσαν το ενδιαφέρον θεωρητικών και ζωγράφων μέχρι τις μέρες μας. Άλλωστε τα έργα διευρυμένης όρασης ζητούν από το θεατή να διευρύνει και ο ίδιος τα όριά του για να κατανοήσει το περιεχόμενό τους.
Τίτλοι συναφών έργων: Yuri Ender, Χωρίς τίτλο (53.78), αχρονολόγητο, υδατόχρωμα σε χαρτί, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη.
Yuri Ender, Χωρίς τίτλο (C437), 1920, υδατόχρωμα σε χαρτί, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη.
Yuri Ender, Χωρίς τίτλο (C438), αχρονολόγητο, υδατόχρωμα σε χαρτί, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη.
Ιδιοκτησία/ Ιστορία Συλλογής - Παραπομπές: Καφέτση, 502.

Επιπρόσθετες πληροφορίες

Η σύγκριση της ζωγραφικής με τη μουσική κατέχει σημαντική θέση στη θεωρητική σκέψη του 20ου αιώνα. Το γεγονός ότι η εικόνα αποτελείται από μεμονωμένα χρώματα, όπως και η μουσική σύνθεση από μεμονωμένους ήχους και ότι ο ισορροπημένος και άλλοτε δυσαρμονικός συνδυασμός χρωμάτων και ήχων, πάνω στον καμβά και το πεντάγραμμο αντίστοιχα, κυβερνάται από το νόμο της αρμονίας και της δυσαρμονίας, προκάλεσαν την πεποίθηση ότι είναι παράλληλες επιστήμες και υπόκεινται στους ίδιους νόμους. Η διευρυμένη όραση της οργανικής ομάδας καλούνταν τώρα να εξυπηρετήσει την ανάγκη για συγχρονισμό των αισθήσεων της όρασης και της ακοής. Στο εργαστήριο του Ματιούσιν υπήρχαν πολυάριθμες σπουδές πάνω στο χρώμα και τον ήχο και οι μαθητές του καλούνταν να οξύνουν τις αισθήσεις τους και να διευρύνουν την ικανότητά τους να αντιλαμβάνονται όχι μόνο τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του χρώματος αλλά και του ήχου, καθώς και το πώς αυτός επιδρούσε πάνω στις τονικές αξίες των χρωμάτων.
Η Σχολή του Matiushin έδωσε τα καλύτερα αποτελέσματά της τη δεκαετία του 1920. Οι μη-αντικειμενικές αρχές και ιδιότητες της θεωρίας του, τόσο διαφορετικές από εκείνες του Σουπρεματισμού, πήραν μορφή μέσα από τα έργα των Enders και του ίδιου. Η καμπύλη γραμμή, και όχι η ευθεία, έγινε η βάση της εικαστικής δομής του έργου του, ενώ το χρώμα χρησιμοποιήθηκε σύμφωνα με τους οργανικούς νόμους της φύσης. Οι γραμμές αυτές αποτελούσαν το πρότυπο της δημιουργίας του, η οποία δεν αποσκοπούσε στο να αντιγράψει τη φύση, αλλά στο να αποδώσει με τη βοήθεια των εικαστικών μέσων τις «χειρονομίες» της φύσης πάνω στον καμβά. Για το Matiushin η ζωγραφική επιφάνεια αποτελεί τμήμα της φύσης, και τα στοιχεία που τη συνθέτουν –υφή, χρώμα, σχέδιο- λειτουργούν σύμφωνα με τους κανόνες που τη διέπουν.