Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

Κωδικός έργου

CC-0482/K.Malevich-/140.78-46

Είδος έργου/ Τύπος τεκμηρίου

el Έργο ζωγραφικής

en Painting

Μουσείο

el Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

en Museum of Modern Art

Συλλογή

el Συλλογή Κωστάκη

en Costakis Collection

Θέμα: Ταξινόμηση αντικειμένου/ έργου (Ύφος/ Τάση/ Ομάδες/ Κινήματα)

el Ρωσική Πρωτοπορία

el Συμβολισμός

el Μοντέρνα τέχνη

en Russian Avantgarde

en Symbolism

en Modern art

Τίτλος έργου

el Γυναικείο πορτραίτο

en Female portrait

Δημιουργός

el Μαλέβιτς, Καζιμίρ (1878-1935)

en Malevich, Kazimir (1878-1935)

Χρονολογία/ Ημερομηνία δημιουργίας

el περ. 1910-1911

en ca. 1910-1911

Πιο πρώιμη χρονολογία (από)

1910

Πιο πρόσφατη χρονολογία (έως)

1911

Ύψος σε εκατοστά

27.7

Πλάτος σε εκατοστά

27.8

Υλικά

el Λάδι και γκουάς σε χαρτί

en Oil and gouache on paper

Τεχνικές

el Ελαιογραφία

en Oil painting

Περιγραφή έργου

el Το έργο αυτό είναι μάλλον μεταγενέστερο της Αυτοπροσωπογραφίας. Ο καλλιτέχνης χρησιμοποιεί τολμηρά το χρώμα και τις τεχνικές της γενίκευσης της φύσης οξύνοντας τα μορφολογικά χαρακτηριστικά. Απεικονίζεται πιθανόν η δεύτερη γυναίκα του Μαλέβιτς, η Σοφία Μιχαήλοβνα Ραφαλόβιτς, με την οποία γνωρίστηκε και παντρεύτηκε το 1909. Την εποχή αυτή ο Μαλέβιτς εμφανίζεται ως δάσκαλος που αναζητεί και δημιουργεί το δικό του ύφος και τη δική του μέθοδο, με βάση την αντίληψη και ερμηνεία των νεότερων τάσεων στη ζωγραφική. Ο συμβολισμός υποχωρεί και στη θέση του πολλαπλασιάζονται τα γνωρίσματα φωβισμού. Στα δύο αυτά έργα ο φωβισμός του Μαλέβιτς περνά μέσα από την αντίληψη της φύσης, αφήνοντας εντελώς πραγματικά και χωρίς παραμορφώσεις τα περιγράμματα της κεφαλής και τη φιγούρα. Στο εσωτερικό αυτού του περιγράμματος ο καλλιτέχνης αντιπαραθέτει νησίδες φωτός και σκιάς, κατασκευάζοντας μια εκφραστικότατη αντίθεση, και μάλιστα το φως και η σκιά υποδηλώνονται με χρωματισμό. Η αφομοίωση του φωβισμού συνέβαλε στη μετάβαση του Μαλέβιτς στα στάδια του νεοπριμιτιβισμού.

en This work is probably later than the Self-Portrait. The artist boldly uses color and techniques of generalizing nature by sharpening the morphological features. It probably depicts Malevich's second wife, Sophia Mihailovna Rafalovic, whom he met and married in 1909. At this time Malevich appears as a teacher seeking and creating his own style and method, based on his perception and interpretation of the latest trends in painting. Symbolism recedes and in its place the traits of luminescence proliferate. In these two works Malevich's phobism passes through the perception of nature, leaving the contours of the head and the figure completely real and without distortion. Within this contour, the artist juxtaposes islands of light and shadow, constructing an expressive contrast, and even light and shadow are indicated by colouring. The assimilation of luminescence contributed to Malevich's transition to the stages of neoprivism.

Συνοπτικό βιογραφικό δημιουργού

el Ο Καζιμίρ Σεβερίνοβιτς Μαλέβιτς γεννήθηκε στο Κίεβο το 1878. Για σύντομο χρονικό διάστημα παρακολούθησε μαθήματα στη Σχολή Σχεδίου του Κιέβου, ενώ το 1896 μετακόμισε με την οικογένειά του στο Κουρσκ, όπου έζησε μέχρι το 1904. Το 1904 εγκαταστάθηκε στη Μόσχα και σπούδασε στο εργαστήριο του Fedor Rerberg (1906-1910), ενώ παράλληλα συμμετείχε στις εκθέσεις της «Ενώσης Καλλιτεχνών της Μόσχας», οι οποίες είναι και οι πρώτες καταγεγραμμένες συμμετοχές του. Τη δεκαετία του 1910 συμμετείχε σε μια σειρά εκθέσεων, ανάμεσά τους: «Βαλές-Καρό» (1910), Εκθέσεις της «Ένωσης Νεολαίας» (1911-1914), «Ουρά Γαϊδάρου» (1912) κ.ά. Το 1915 στην «Τελευταία Φουτουριστική Έκθεση Ζωγραφικής: 0.10» στην Πετρούπολη παρουσίασε για πρώτη φορά τις σουπρεματιστικές του συνθέσεις, ανάμεσά τους και το «Μαύρο Τετράγωνο», ενώ την επόμενη χρονιά δημοσίευσε ένα από τα κυριότερα θεωρητικά του δοκίμια με τίτλο: «Από τον Κυβισμό και τον Φουτουρισμό στο Σουπρεματισμό: Ο Νέος Χρωματικός Ρεαλισμός» και ίδρυσε παράλληλα την ομάδα “Supremus” στη Μόσχα. Το 1918 δίδαξε στα Κρατικά Ελεύθερα Καλλιτεχνικά Εργαστήρια (ΣΒΟΜΑΣ), ενώ από το 1919 έως το 1922 δίδαξε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βιτέμπσκ και οργάνωσε την ομάδα Ουνόβις με σκοπό την προώθηση του Σουπρεματισμού σε θεωρία και πρακτική. Το 1922 εγκαταστάθηκε στην Αγία Πετρούπολη, εντάχθηκε στο παράρτημα του Ινστιτούτου Καλλιτεχνικής Παιδείας (INKXOYK) που είχε δημιουργηθεί από τον Τάτλιν, και έγινε διευθυντής του Φορμαλιστικού-Τεχνικού Τμήματός του. Εξέθεσε τη ζωγραφική του, η οποία τις δεκαετίες 1920 και 1930 στρέφεται σε ρεαλιστική κατεύθυνση και χαρακτηρίζεται μετα-σουπρεματιστική, σε ατομικές εκθέσεις στην Βαρσοβία (1927), στη Μόσχα (1929) και στο Κίεβο (1930).
Πέθανε το 1935 στο Λένινγκραντ.

en Kazimir Severinovich Malevich was born in 1878 in Kyiv. For a brief period, he attended the Kyiv School of Drawing and in 1896, he moved with his family to Kursk, where he lived until 1904. In 1904, he settled in Moscow and studied at Fedor Rerberg's workshop (1906-1910). He simultaneously participated in exhibitions by the "Union of Moscow Artists," which marked his initial documented contributions. In the 1910s he participated in a number of exhibitions, among them: "Valet de Carreau" (1910), exhibitions of the "Union of Youth" (1911-1914) and "Donkey's Tail" (1912), among others.
In 1915, at the "Last Futurist Exhibition of Paintings: 0.10" in Petrograd, he presented his Suprematist compositions for the first time, including the "Black Square." The following year, he published one of his most important theoretical essays titled "From Cubism and Futurism to Suprematism: The New Painterly Realism" and founded the "Supremus" group in Moscow.
In 1918, he taught at the State Free Art Workshops (SVOMAS) and from 1919 to 1922, he taught at the Vitebsk School of Art and organized the "UNOVIS" group with the aim of promoting Suprematism in theory and practice. In 1922, he settled in Saint Petersburg, joined the annex of the Institute of Artistic Culture (INKΗUK) created by Tatlin and became the director of the Formalist-Technical Department. His painting, which shifted towards a more realist direction during the 1920s and 1930s, characterized as post-Suprematist, was exhibited in solo exhibitions in Warsaw (1927), Moscow (1929) and Kyiv (1930).
He passed away in 1935 in Leningrad.

Αξία ασφάλισης

600.000

Μονάδα

el Στερλίνες

Όνομα χώρου αποθήκευσης/ Γεωγραφική θέση

el MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, Κολοκοτρώνη 21, 56430 Σταυρούπολη

Παλιός κωδικός

Κωδικός ΥΠΠΟ: 46, Κωδικός Κωστάκη: 140.78, Κωδικός Pictura: C200

Τρόπος απόκτησης

el Αγορά

Προέλευση online

el Αγορά του Ελληνικού Κράτους από τους κληρονόμους της οικογένειας Κωστάκη

en Greek State purchase by the heirs of the Costakis’ family

Λεπτομέρειες προέλευσης

Αγοράστηκε από τον αδελφό του καλλιτέχνη, Μ. Σ. Μαλέβιτς

Βιβλιογραφία

Ρωσική Πρωτοπορία 1910-1930. Η Συλλογή Γ. Κωστάκη, Άννα Καφέτση (επιστημονική επιμέλεια) Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου, Αθήνα 1995.

Φως και Χρώμα στη Ρωσική Πρωτοπορία. Η Συλλογή Κωστάκη του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης, Μιλτιάδης Παπανικολάου (επιστημονική επιμέλεια), Κολωνία 2004.

Russian Avant-Garde. The George Costakis Collection, Angelica Zander Rudenstine (general editor), New York 1981, εικ.481, σελ.254.

Malevich, Artist and Theoritician, Paris 1990.

Larissa Zhadova, MALEVICH. Suprematism and Revolution in Russian Art 1910-1930, London 1982.

Θεσσαλονίκη. Συλλογή Γιώργου Κωστάκη. Restart, [Κατάλογος ομώνυμης έκθεσης, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη 30.06.2018-16.09.2019], Θεσσαλονίκη 2018

Παρατηρήσεις

Σημειώσεις - Παραπομπές Έργου: Καφέτση εικ.13, σελ. 119.
Δημιουργία - Παραπομπές: Καφέτση, 678.
Περιγραφή - Παραπομπές: Καφέτση, 446.
Ιδιοκτησία/ Ιστορία Συλλογής - Παραπομπές: Καφέτση, 444.

Επιπρόσθετες πληροφορίες

Η ιστορία των καλλιτεχνικών κινημάτων της «ρωσικής πρωτοπορίας» οριοθετείται κατά προσέγγιση στα χρόνια ανάμεσα στο 1910 και το 1930. Στα χρόνια αυτά μεσολαβεί η επανάσταση του Οκτωβρίου 1917 και η αλλαγή του πολιτικού συστήματος στη Ρωσία. Από τις αρχές του 20ου αιώνα στη Ρωσία διαμορφώθηκαν ορισμένες προϋποθέσεις υλικές, κοινωνικές και αισθητικές που κατέστησαν εύφορο το έδαφος για τη δημιουργία και ανάπτυξη πειραματικών καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων. Οι υλικές προϋποθέσεις αφορούσαν τα νέα τεχνολογικά επιτεύγματα (τηλέφωνο, τηλέγραφος, κινηματογράφος, αεροπλάνο κ.α.), τον εξηλεκτρισμό, την εκβιομηχάνιση, τον νέο αστικό χωροταξικό σχεδιασμό. Οι κοινωνικές προϋποθέσεις αφορούσαν την δηλωμένη από το 1905 λαϊκή επιθυμία για κοινωνικές αλλαγές λόγω της ανυπαρξίας εργατικού δικαίου και της συνεχιζόμενης φεουδαρχικής κατάστασης στην αγροτική οικονομία. Η κοινωνική δυσαρέσκεια εξαπλώθηκε σε όλα τα κοινωνικά στρώματα μετά την ήττα της Ρωσίας στον ρωσο-ιαπωνικό πόλεμο του 1905 και κυρίως μετά την μεγάλη οικονομική και διοικητική κρίση που ξέσπασε λόγω του ανοιχτού μετώπου στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η παρακμή στην οποία είχε οδηγηθεί η παλαιότερη τέχνη σε συνδυασμό με την επαναστατική νοοτροπία που είχε καταλάβει τα ρωσικά κοινωνικά στρώματα οδήγησαν στην αναζήτηση νέων μορφών τέχνης, συχνά μέσα από τη λαϊκή παράδοση, την αγιογραφία, την παιδική ζωγραφιά. Η επικράτηση της μορφής έναντι του περιεχομένου έγινε βασική αρχή των νέων πειραματισμών, εκδηλώθηκε θεωρητικά με τον φορμαλισμό και οδήγησε στην άνθηση όλων των τεχνών. Εκτός από τις εικαστικές τέχνες, μιλούμε για πρωτοπορία στο θέατρο, τον κινηματογράφο, την λογοτεχνία, τη μουσική. Συναντούμε επίσης την εφαρμογή της κάθε μορφής ριζοσπαστικής καλλιτεχνικής έκφρασης στην καθημερινή ζωή. Οι καλλιτέχνες της πρωτοπορίας σχεδίαζαν θεατρικά κοστούμια και σκηνικά, εξέδρες για λαϊκές συγκεντρώσεις, υφάσματα και στολές εργασίας, οικιακά σκεύη, είδη καθημερινής χρήσης, με σκοπό να φέρουν την τέχνη στη ζωή, να καταργήσουν τις αστικές διακρίσεις. Μετά το 1917 ιδρύθηκαν νέοι θεσμοί και ιδρύματα που υποστήριζαν την τέχνη της πρωτοπορίας. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 άρχισε να σκληραίνει σταδιακά η στάση του καθεστώτος απέναντι στα κινήματα και τους εκπροσώπους της πρωτοπορίας, με αποτέλεσμα την ολοκληρωτική επιβολή το 1934 του δόγματος του «σοσιαλιστικού ρεαλισμού» και την καταδίκη της πρωτοποριακής τέχνης από το σταλινισμό, μία καταδίκη που συνδέθηκε στις περισσότερες περιπτώσεις με προσωπικές διώξεις εναντίον των καλλιτεχνών και με απαγόρευση έκθεσης των έργων τους.