Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

Κωδικός έργου

CC-0505/K.Medunetski-/C179-379

Είδος έργου/ Τύπος τεκμηρίου

el Σχέδιο

en Drawing

Μουσείο

el Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

en Museum of Modern Art

Συλλογή

el Συλλογή Κωστάκη

en Costakis Collection

Θέμα: Ταξινόμηση αντικειμένου/ έργου (Ύφος/ Τάση/ Ομάδες/ Κινήματα)

el Ρωσική Πρωτοπορία

el Κονστρουκτιβισμός

el Μοντέρνα τέχνη

en Russian Avantgarde

en Constructivism

en Modern art

Τίτλος έργου

el Σύνθεση

en Composition

Δημιουργός

el Μεντουνέτσκι, Κονσταντίν (1899-1934)

en Medunetski, Konstantin (1899-1934)

Χρονολογία/ Ημερομηνία δημιουργίας

1920

Πιο πρώιμη χρονολογία (από)

1920

Πιο πρόσφατη χρονολογία (έως)

1920

Ύψος σε εκατοστά

26.8

Πλάτος σε εκατοστά

23.4

Υλικά

el Μολύβι και κραγιόν σε χαρτί

en Pencil and crayon on paper

Περιγραφή έργου

el Ο Κονστρουκτιβισμός αναπτύχθηκε στη Ρωσία μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, γύρω στα 1919-20 ως μια γενικότερη φιλοσοφία, που υποστήριζε τον υλισμό έναντι του ιδεαλισμού, και αποζητούσε την ένωση της τέχνης με τη ζωή. Η στράτευση της τέχνης για τον άνθρωπο έγινε η βασική αρχή του κινήματος και η τρισδιάστατη κατασκευή έγινε η μοναδική μορφή έκφρασης, που θεωρήθηκε ικανή να ανταποκριθεί στα δεδομένα της νέας βιομηχανικής κοινωνίας και μαζικής πνευματικής καλλιέργειας. Φαίνεται λοιπόν ότι ο Κονστρουκτιβισμός στέκεται στην αντίπερα όχθη του Σουπρεματισμού, καθώς λειτουργεί και ως μια αντίδραση στη μη-αντικειμενική και απόλυτη ζωγραφική του Σουπρεματισμού. Οι Κονστρουκτιβιστές συνέδεσαν το έργο τους και το όραμα τους με τις πολιτικές επιδιώξεις της Οκτωβριανής Επανάστασης. Πολιτικοποίησαν το ρόλο του καλλιτέχνη, καθήκον του οποίου ήταν να φέρει την τέχνη κοντά στο λαό, μέσα στη ζωή και κατ’ επέκταση στην παραγωγή για την εξυπηρέτηση των συλλογικών αναγκών.

en Constructivism developed in Russia after the October Revolution, around 1919-20, as a more general philosophy that advocated materialism over idealism, and sought the union of art and life. Art's commitment to man became the basic principle of the movement, and three-dimensional construction became the only form of expression that was considered capable of responding to the demands of the new industrial society and mass intellectual culture. It would therefore seem that Constructivism stands on the opposite side of Suprematism, as it also functions as a reaction to the non-objective and absolute painting of Suprematism. The Constructivists linked their work and their vision to the political aspirations of the October Revolution. They politicized the role of the artist, whose task was to bring art close to the people, into life and, by extension, into production to serve collective needs.

Συνοπτικό βιογραφικό δημιουργού

el Medunetski Konstantin / Μεντουνέτσκι Κονσταντίν (Μόσχα 1899-1934)
Ο Medunetsky ξεκίνησε τις καλλιτεχνικές του σπουδές στο Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων Τεχνών Stroganov της Μόσχας. Μετά την ίδρυση των ΣΒΟΜΑΣ , ο Μεντουνέτσκι συνέχισε τις σπουδές του εκεί. Στα ΣΒΟΜΑΣ γνώρισε τους αδερφούς Georgi κσι Vladimir Stenberg με τους οποίους συνεργάστηκε για αρκετά χρόνια, σε έργα όπως η διακόσμηση για τον εορτασμό της Πρωτομαγιάς και της Οκτωβριανής Επανάστασης. Ο Μεντουνέτσκι υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος της OMBOKhU και συμμετείχε με έργα και στις τέσσερις εκθέσεις που διοργανώθηκαν από αυτό. Το 1920 έγινε επίσης μέλος του ΙΝΧΟΥΚ και ήταν από τα πρώτα μέλη της Πρώτης Ομάδας Εργασίας των Κονστρουκτιβιστών. Στις αρχές του 1922 ο Μεντουνέτσκι και οι αδερφοί Στένμπεργκ διοργάνωσαν μια έκθεση κατασκευών και δομικών συνθέσεων στο Καφέ Poetov. Παράλληλα, εξέδωσαν τους Κονστρουκτιβιστές, που περιείχε μια δήλωση που θεωρείται η πρώτη δημοσιευμένη διακήρυξη των αρχών του Κονστρουκτιβισμού. Μέσα στο 1922 ο Μεντουνέτσκι και οι αδερφοί Στένμπεργκ διατύπωσαν τις ιδέες αυτές σε μια μελέτη την οποία παρουσίασαν στο ΙΝΧΟΥΚ με τον τίτλο Κονστρουκτιβισμός. Ο Μεντουνέτσκι συμμετείχε επίσης με αρκετά έργα του στην Πρώτη Έκθεση Ρωσικής Τέχνης στο Βερολίνο το 1922. Από το 1922 ως το 1924 συνεργάστηκε με τους αδερφούς Στένμπεργκ για το θέατρο Καμέρνι του Αλεξάντρ Ταϊρόφ, που περιόδευσε και στη Δυτική Ευρώπη το 1923. Το 1925, ο Μεντουνέτσκι μαζί με τον Σεργκέι Κοστιν, εργάστηκε πάνω σε μοντέλα για εμπορικά περίπτερα για την Exposition Internationale des Arts Decoratifs et Industriels Modernes στο Παρίσι. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1920 μέχρι και το θάνατό του εργάστηκε κυρίως ως σκηνογράφος.

Αξία ασφάλισης

10.000

Μονάδα

el Στερλίνες

Όνομα χώρου αποθήκευσης/ Γεωγραφική θέση

el MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, Κολοκοτρώνη 21, 56430 Σταυρούπολη

Παλιός κωδικός

Κωδικός ΥΠΠΟ: 379, Κωδικός Κωστάκη: C179, Κωδικός Pictura: C488

Τρόπος απόκτησης

el Αγορά

Προέλευση online

el Αγορά του Ελληνικού Κράτους από τους κληρονόμους της οικογένειας Κωστάκη

Greek State purchase by the heirs of the Costakis’ family

Βιβλιογραφία

Κατασκευή. Ο Τάτλιν και ο κύκλος του, Μιλτιάδης Παπανικολάου (γενική επιμέλεια), Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη 2001.

Ρωσική Πρωτοπορία 1910-1930. Η Συλλογή Κωστάκη, Γενική Επιμέλεια Άννα Καφέτση, Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου, Αθήνα 1995.

Θεσσαλονίκη. Συλλογή Γιώργου Κωστάκη. Restart, [Κατάλογος ομώνυμης έκθεσης, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη 30.06.2018-16.09.2019], Θεσσαλονίκη 2018,

Παρατηρήσεις

Σημειώσεις - Παραπομπές Έργου: Τάτλιν, αρ. 51, σελ. 353.
Δημιουργία - Παραπομπές: Τάτλιν, 378.
Ύφος / Περίοδοι/ Ομάδες/ Κινήματα - Περιγραφή:O κονστρουκτιβισμός είναι μία από τις σημαντικότερες κατευθύνσεις στην πορεία της «ρωσικής πρωτοπορίας», χαρακτηρίζει τη δεκαετία του 1920 και αποτελεί το τελευταίο μεγάλο κίνημα της «ρωσικής πρωτοπορίας». Ο όρος προέρχεται από τη λατινική λέξη «constructio» (κατασκευή) και πρωτοεμφανίστηκε στις αρχές του 1920. Η κατασκευή ως εικαστική εγκατάσταση έχει την καταγωγή του σ’ έναν σημαντικό καλλιτέχνη της ρωσικής πρωτοπορίας, τον Βλαντιμίρ Τάτλιν ο οποίος στο διάστημα 1914 έως 1917 δημιούργησε τα λεγόμενα αντι-ανάγλυφα έργα του. Θεωρητικός του ρωσικού αυτού κινήματος ήταν ο Αλεξέι Γκαν που το 1922 εξέδωσε μια μπροσούρα με τον τίτλο «Κονστρουκτιβισμός». Τον Ιανουάριο 1922 πραγματοποιήθηκε στο «Καφέ των Ποιητών» στη Μόσχα η έκθεση «Κονστρουκτιβιστές» στην οποία οι Κονσταντίν Μεντουνέτσκι και αδελφοί Στένμπεργκ παρουσίασαν ελεύθερες κατασκευές βασισμένες στη φόρμα, όπου η χρήση βιομηχανικών υλικών και η προσήλωση στην καθαρή υφή (καθαρό υλικό) κυριαρχούσε στην δημιουργία έργων που έτειναν πλέον προς μια τέχνη με χρηστική αξία. Ο κονστρουκτιβισμός είναι σε μεγάλο βαθμό πολιτικοποιημένη τέχνη. Όπως και η μαρξιστική θεωρία, ο κονστρουκτιβισμός υποστηρίζει τον υλισμό έναντι στον ιδεαλισμό. Οι κονστρουκτιβιστές ανέλαβαν να υλοποιήσουν το σχέδιο της δημιουργίας νέων συνθηκών για τη ζωή των ανθρώπων με τη βοήθεια μιας νέας αισθητικής που βασίζεται στη δημιουργία απλών, λογικών και λειτουργικών μορφών και κατασκευών. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές του εικαστικού κονστρουκτιβισμού, από την ζωγραφική του εκδοχή (Ποπόβα, Σοφρόνοβα), την πλαστική (Μιτούριτς) ως την αρχιτεκτονική (Κλούτσις, Ρότσενκο).
Περιγραφή - Παραπομπές: Νταμπρόφσκι στον Κατάλογο Ρωσική Πρωτοπορία 1910-30, 308-311.
Lutz Becker, Lodder, Ο Τάτλιν και κύκλος του, 23, 43.
Τίτλοι συναφών έργων: Konstantin Medunetski, Κατασκευή (C178), 1920, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη.

Επιπρόσθετες πληροφορίες

Η ιστορία των καλλιτεχνικών κινημάτων της «ρωσικής πρωτοπορίας» οριοθετείται κατά προσέγγιση στα χρόνια ανάμεσα στο 1910 και το 1930. Στα χρόνια αυτά μεσολαβεί η επανάσταση του Οκτωβρίου 1917 και η αλλαγή του πολιτικού συστήματος στη Ρωσία. Από τις αρχές του 20ου αιώνα στη Ρωσία διαμορφώθηκαν ορισμένες προϋποθέσεις υλικές, κοινωνικές και αισθητικές που κατέστησαν εύφορο το έδαφος για τη δημιουργία και ανάπτυξη πειραματικών καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων. Οι υλικές προϋποθέσεις αφορούσαν τα νέα τεχνολογικά επιτεύγματα (τηλέφωνο, τηλέγραφος, κινηματογράφος, αεροπλάνο κ.α.), τον εξηλεκτρισμό, την εκβιομηχάνιση, τον νέο αστικό χωροταξικό σχεδιασμό. Οι κοινωνικές προϋποθέσεις αφορούσαν την δηλωμένη από το 1905 λαϊκή επιθυμία για κοινωνικές αλλαγές λόγω της ανυπαρξίας εργατικού δικαίου και της συνεχιζόμενης φεουδαρχικής κατάστασης στην αγροτική οικονομία. Η κοινωνική δυσαρέσκεια εξαπλώθηκε σε όλα τα κοινωνικά στρώματα μετά την ήττα της Ρωσίας στον ρωσο-ιαπωνικό πόλεμο του 1905 και κυρίως μετά την μεγάλη οικονομική και διοικητική κρίση που ξέσπασε λόγω του ανοιχτού μετώπου στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η παρακμή στην οποία είχε οδηγηθεί η παλαιότερη τέχνη σε συνδυασμό με την επαναστατική νοοτροπία που είχε καταλάβει τα ρωσικά κοινωνικά στρώματα οδήγησαν στην αναζήτηση νέων μορφών τέχνης, συχνά μέσα από τη λαϊκή παράδοση, την αγιογραφία, την παιδική ζωγραφιά. Η επικράτηση της μορφής έναντι του περιεχομένου έγινε βασική αρχή των νέων πειραματισμών, εκδηλώθηκε θεωρητικά με τον φορμαλισμό και οδήγησε στην άνθηση όλων των τεχνών. Εκτός από τις εικαστικές τέχνες, μιλούμε για πρωτοπορία στο θέατρο, τον κινηματογράφο, την λογοτεχνία, τη μουσική. Συναντούμε επίσης την εφαρμογή της κάθε μορφής ριζοσπαστικής καλλιτεχνικής έκφρασης στην καθημερινή ζωή. Οι καλλιτέχνες της πρωτοπορίας σχεδίαζαν θεατρικά κοστούμια και σκηνικά, εξέδρες για λαϊκές συγκεντρώσεις, υφάσματα και στολές εργασίας, οικιακά σκεύη, είδη καθημερινής χρήσης, με σκοπό να φέρουν την τέχνη στη ζωή, να καταργήσουν τις αστικές διακρίσεις. Μετά το 1917 ιδρύθηκαν νέοι θεσμοί και ιδρύματα που υποστήριζαν την τέχνη της πρωτοπορίας. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 άρχισε να σκληραίνει σταδιακά η στάση του καθεστώτος απέναντι στα κινήματα και τους εκπροσώπους της πρωτοπορίας, με αποτέλεσμα την ολοκληρωτική επιβολή το 1934 του δόγματος του «σοσιαλιστικού ρεαλισμού» και την καταδίκη της πρωτοποριακής τέχνης από το σταλινισμό, μία καταδίκη που συνδέθηκε στις περισσότερες περιπτώσεις με προσωπικές διώξεις εναντίον των καλλιτεχνών και με απαγόρευση έκθεσης των έργων τους.