Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

Κωδικός έργου

MMA.CC431

Είδος έργου/ Τύπος τεκμηρίου

el Έργο ζωγραφικής

Μουσείο

el Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

en Museum of Modern Art

Συλλογή

el Συλλογή Κωστάκη

en Costakis Collection

Θέμα: Ταξινόμηση αντικειμένου/ έργου (Ύφος/ Τάση/ Ομάδες/ Κινήματα)

el Ρωσική Πρωτοπορία

el Ημι-παραστατική τέχνη

el Μετα-Πρωτοπορία

el Ζωγραφική

en Painting

en Semi-figurative art

en Post - Avantgarde

Τίτλος έργου

el Άνθρωπος και Σύννεφο

en Man and Cloud

Δημιουργός

el Νικρίτιν, Σολομών

en Nikritin, Solomon (1898-1965)

Χρονολογία/ Ημερομηνία δημιουργίας

el Τέλη δεκαετίας 1920

en Late 1920s

Τόπος δημιουργίας

Μόσχα

Ύψος σε εκατοστά

142.3

Πλάτος σε εκατοστά

142.3

Υλικά

el Λάδι σε καμβά

en Oil on canvas

Τεχνικές

el Ελαιογραφία

en Oil painting

Περιγραφή έργου

el Σύνθεση που δομείται με βάση ένα κεντρικό θέμα, τον άνθρωπο, που τον αντιπροσωπεύει η όρθια, ντυμένη στα κόκκινα και αφαιρετικά αποδοσμένη μορφή του κάτω μέρους του πίνακα και μιας ανοδικής κυκλικής κίνησης που εκφράζει η αδιαφανής, λευκή στο μεγαλύτερο μέρος της και ποικιλόχρωμη στο υπόλοιπο, χρωματική μάζα - σαν σύννεφο - που την πλαισιώνει. Η μορφή προβάλλεται σε έντονα σκουρόχρωμο και με ποικιλία τονικών διαβαθμίσεων φόντο, στο σχήμα ενός αφαιρετικά αποδοσμένου ισοσκελούς τριγώνου σαν βουνό, που μοιάζει να αναπαριστά τη “σκιά” του σύννεφου πάνω στη γη. Η σύνθεση διακρίνεται για την εμφατική αντιπαράθεση της μικρής σε μέγεθος αλλά παραστατικά αποδοσμένης ανθρώπινης μορφής με την υπερμεγέθη, ογκώδη αλλά άμορφη έγχρωμη μάζα που την περιβάλλει αλλά και για τις έντονες χρωματικές αντιθέσεις που επιτείνει το γκρι «συννεφιασμένο» φόντο της σύνθεσης.

en A composition structured on the basis of a central theme, man, represented by the upright, red-clad and abstractly deconstructed form of the lower part of the painting and an upward circular movement expressed by the opaque, white in its largest part and variegated in the rest, colourful mass - like a cloud - that frames it. The figure is projected on a strongly dark background with a variety of tonal gradations, in the shape of an abstractly deconstructed isosceles triangle like a mountain, which seems to represent the "shadow" of the cloud on the earth. The composition is distinguished for the emphatic juxtaposition of the small in size but vividly rendered human figure with the oversized, massive but amorphous coloured mass that surrounds it, but also for the intense colour contrasts accentuated by the grey "cloudy" background of the composition.

Συνοπτικό βιογραφικό δημιουργού

el Ο Σολομόν Μπορίσοβιτς Nικρίτιν (Σαλμόν Σολομόν Λεβί) (Τσέρνιγκοφ, Ουκρανία, 23 Δεκεμβρίου 1898 - Μόσχα, 3 Δεκεμβρίου 1965) σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Κιέβου (1909-1914). Τα χρόνια 1914- 1917 υπήρξε μαθητής του Λεονίντ Παστερνάκ στη Μόσχα και του Αλεξάντρ Γιακοβλέφ στην Πετρούπολη. Από το 1918 ως το 1920 σπούδασε στο εργαστήριο της Αλεξάντρα Έξτερ στο Κίεβο, όπου συμμετείχε ενεργά στην οργάνωση του καλλιτεχνικού παραρτήματος της «Εβραϊκής Πολιτιστικής Λίγκας». Συμπλήρωσε την καλλιτεχνική του εκπαίδευση στα Ανώτερα Κρατικά Καλλιτεχνικά και Τεχνικά Εργαστήρια (ΒΧΟΥΤΕΜΑΣ) της Μόσχας (1920-1922). Το 1921, μαζί με τους Aλεξάντρ Λαμπάς, Σεργκέι Λουτσίσκιν, Κλιμέντ Ρέντκο, Μιχαήλ Πλαξίν και Aλεξάντρ Τίσλερ, ίδρυσε την ομάδα «Προβολισμός» και στη συνέχεια την ομάδα «Ηλεκτροοργανισμός», η οποία διοργάνωσε έκθεση στο Μουσείο Ζωγραφικής Παιδείας της Μόσχας (1922). Κατόπιν τα έργα του παρουσιάστηκαν στην Πρώτη έκθεση ρωσικής τέχνης στην «Γκαλερι βαν Ντίμεν» του Βερολίνου το 1922 και στο Άμστερνταμ το 1923. Το 1922 επίσης σχημάτισε την ομάδα των Προβολιστών με το όνομα «Μέθοδος». Συμμετείχε στην Πρώτη Διαλογική Έκθεση των Ενώσεων Δραστικής Επαναστατικής Τέχνης στη Μόσχα το 1924 και υπέγραψε τη διακήρυξη των Προβολιστών στον κατάλογό της. Το 1931 ήταν μέλος της ομάδας «IΖΟΜΠΡΙΓΚΑΝΤΑ» και από το 1922 εργάστηκε στο Μουσείο Ζωγραφικής Παιδείας, επικεφαλής του Τμήματος Ανάλυσης. Τα χρόνια 1922-1930 δίδαξε στη Σχολή Καλλιτεχνικής Παιδείας του Ριαζάν. Στις δεκαετίες 1930 και 1940 σχεδίασε εσωτερικούς χώρους μουσείων και εκθέσεων και παράλληλα συνέχισε να ζωγραφίζει στο πλαίσιο της θεωρίας του για το διαλεκτικό ρεαλισμό.

en Solomon Borisovich Nikritin (Salmon Solomon Levi) (Chernigov, Ukraine, December 23rd, 1898-Moscow, December 3rd, 1965) attended the School of Fine Arts in Kiev(1909-1914). During the years 1914 - 1917 he was a student of Leonid Pasternak in Moscow and later of Aleksandr Jakovlev in Petrograd. From 1918 till 1920 he studied at the studio of Aleksandra Ekster in Kiev, where he took an active part in the organization of the artistic branch of the “Jewish Cultural League”. He integrated his artistic education at the Higher State Art-Technical Studios (VKHUTEMAS) in Moscow (1920-1922). In 1921, together with Aleksandr Labas, Sergei Luchishkin, Kliment Redko, Mikhail Plaksin and Aleksandr Tyshler he founded the “Projection” group and later the “Electroorganism” group, which held an exhibition at the Museum of Painterly Culture in Moscow (1922). His works were presented at the First Russian Art Exhibition (Berlin, “Galerie van Diemen”, 1922; Amsterdam, 1923). In 1922 he formed the Projectionists group called “Method”. He participated in the First Discussional Exhibition of the Associations of Active Revolutionary Art in Moscow (1924) and signed the Projectionists group declaration in the catalogue. In 1931 he joined the “IZOBRIGADA” group and from 1922 onwards he worked at the Museum of Painterly Culture, head of the Department of Analysis. During the years 1922-1930 he taught at the School of Art Education in Riasan. In the 1930s and 1940s he designed museum and exhibition interiors and continued painting based on his theory of dialectical realism.

Όνομα χώρου αποθήκευσης/ Γεωγραφική θέση

el Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Εγνατίας 154, 54636 Θεσσαλονίκη

Παλιός κωδικός

Κωδικός ΥΠΠΟ: 3, Κωδικός Κωστάκη: 160.78, Κωδικός Pictura: C100

CC-0513/S.Nikritin-/160.78-3

Τρόπος απόκτησης

el Αγορά

Προέλευση online

Art Co Ltd

Λεπτομέρειες προέλευσης

6/10/1998, Αγοράστηκε από τη χήρα του καλλιτέχνη

Βιβλιογραφία

Καφέτση Ι: Ρωσική Πρωτοπορία 1910-1930 Η Συλλογή Γ. Κωστάκη, 6/12/1995-8/4/1996, Υπουργείο Πολιτισμού, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών.
Solomon Nikritin: Solomon Nikritin, Φωτεινές Σφαίρες Σκοτεινοί σταθμοί, η τέχνη του Solomon Nikritin (1898-1965), Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Ιανουάριος – Μάρτιος 2004, Κρατική Πινακοθήκη Τρετιακόφ, Απρίλιος – Μάιος 2004, Θεσσαλονίκη 2004.
Rudenstine: Russian Avant-Garde Art: The George Costakis Collection, εκδ. Abrams 1981.
The Montreal Museum of Fine Arts: The Russian and Soviet Avant-Garde, Works from the Collection of George Costakis, The Montreal Museum of Fine Arts, Canada 1989.
Licht und Farbe: Licht und Farbe in der Russischen Avant-Garde. Die Sammlung Costakis aus dem Staatlichen Museum fur Zeitgenossische Kunst Thessaloniki, Martin-Gropius-Bau Βερολίνο 2004-2005, Dumont 2004.

Παρατηρήσεις

Τίτλος/ Σημειώσεις - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Solomon Nikritin, σ. 460, εικ. 206.
Καφέτση Ι, σ. 546, εικ. 495.
Rudenstine, σ. 336, εικ. 708

Δήλωση δημιουργού: Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 ο Nikritin σημειώνει την επιθυμία του να παρουσιάσει : «την αρχή των δικών μου αναζητήσεων, … που προέκυψαν από τη συνειδητοποίηση του σκοπού, …κάποιες φορές υποταγμένες στην αυστηρή πειθαρχία του πλάνου, κάποιες φορές οδηγούν σε αυθόρμητες απαιτήσεις της διαίσθησης, αλλά παράλληλα διαρκώς και αμετάβλητα περικλείονται από το ατσάλινο στεφάνι της ανάλυσης και του αυτοελέγχου, το ατσάλινο στεφάνι της διανόησης».
N. Adaskina, Solomon Nikritin, σ. 61.



Δημιουργία - Παρατηρήσεις: Κατά Καφέτση Ι και Rudenstine: 1930
Δημιουργία - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Solomon Nikritin, σ. 460, εικ. 206.
Καφέτση Ι, σ. 546, εικ. 495.
Rudenstine, σ. 336, εικ. 708

Ύφος / Περίοδοι/ Ομάδες/ Κινήματα - Παραπομπές: Καφέτση Ι, σ. 546, εικ. 495.
Μετρήσεις - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Solomon Nikritin, σ. 460, εικ. 206.
Καφέτση Ι, σ. 546, εικ. 495.
Rudenstine, σ. 336, εικ. 708

Υλικά και Τεχνικές Περιγραφή: Λάδι σε χαρτόνι, κολλημένο σε μουσαμά

Υλικά και Τεχνικές - Παρατηρήσεις: Ακολουθείται η εκδοχή της νεότερης βιβλιογραφίας του Solomon Nikritin (2004).
(Η εκδοχή του Licht und Farbe ακολουθεί ωστόσο προφανώς εκ παραδρομής την παλαιότερη βιβλιογραφία).

Υλικά και Τεχνικές - Παρατηρήσεις: Υλικά και Τεχνικές - Παρατηρήσεις: Ακολουθείται η εκδοχή της νεότερης βιβλιογραφίας του Solomon Nikritin (2004).
(Η εκδοχή του Licht und Farbe ακολουθεί ωστόσο προφανώς εκ παραδρομής την παλαιότερη βιβλιογραφία).

Υλικά και Τεχνικές - Παρατηρήσεις: Υλικά και Τεχνικές - Παρατηρήσεις: Ακολουθείται η εκδοχή της νεότερης βιβλιογραφίας του Solomon Nikritin (2004).
(Η εκδοχή του Licht und Farbe ακολουθεί ωστόσο προφανώς εκ παραδρομής την παλαιότερη βιβλιογραφία).

Υλικά και Τεχνικές - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Solomon Nikritin, σ. 460, εικ. 206.
Καφέτση Ι, σ. 546, εικ. 495.
Rudenstine, σ. 336, εικ. 708
Licht und Farbe, σ. 105, εικ. 54

Περιγραφή - Παραπομπές: N. Adaskina, Solomon Nikritin, σσ. 63-65.
J. Bowl, Solomon Nikritin, σ. 175.
Μ. Τσαντσάνογλου, Solomon Nikritin, σ. 151.
Γενικό Πλαίσιο Έργου - Παραπομπές: N. Adaskina, Solomon Nikritin, σσ. 61-62.

Τίτλοι συναφών έργων: Σύννεφο (C20, Συλλογή Κωστάκη)



Περιγραφή σχέσης με συναφή έργα: Εικονογραφικα συναφη
Kαι τα δύο έργα (σχέδιο και πίνακας) που εμπεριέχουν τη λέξη “Σύννεφο” στον τίτλο τους, χρονολογούνται στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και περιλαμβάνουν κοινές θεματικές αναφορές.
Ιδιοκτησία/ Ιστορία Συλλογής - Παραπομπές: Rudenstine, σ. 330.
Καφέτση Ι, σ. 546, εικ. 495.

Εκθέσεις/ Ιστορία Δανεισμών - Παραπομπές: Καφέτση Ι, σ. 546,εικ. 495.
The Montreal Museum of Fine Arts, σ. 129, εικ. 148.
Solomon Nikritin, σ. 460, εικ. 206.
Licht und Farbe, σ. 105, εικ. 54

Επιπρόσθετες πληροφορίες

Η περίοδος από το τέλος της δεκαετίας του 1920 ως τις αρχές του 1930 φαίνεται πως είναι ιδιαίτερα σημαντική και παραγωγικότατη στη δημιουργική πορεία του Nikritin. Κατά την N. Adaskina «την περίοδο αυτή συνεχίζει να ακολουθεί την κατεύθυνση της συναισθηματικής, εξπρεσιονιστικής ζωγραφικής. Η χρωματικότητά του γίνεται περισσότερο συγκρατημένη και μερικές φορές αγγίζει τα όρια της μονοχρωμίας, ωστόσο αποκτά πλουσιότερες αποχρώσεις, ενώ η ικανότητά του να μεταδίδει άμεσα με το ζωγραφικό του ύφος ζωηρές συγκινήσεις, όπως και η επιδεξιότητά του να προκαλεί στο θεατή, με την κίνηση του πινέλου, μια ευρεία γκάμα αισθημάτων, φθάνει στο απόγειο της τελειότητας».