Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

Κωδικός έργου

CC-0991/V.Tatlin-/300.80-246

Είδος έργου/ Τύπος τεκμηρίου

el Σχέδιο

en Drawing

Μουσείο

el Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης

en Museum of Modern Art

Συλλογή

el Συλλογή Κωστάκη

en Costakis Collection

Θέμα: Ταξινόμηση αντικειμένου/ έργου (Ύφος/ Τάση/ Ομάδες/ Κινήματα)

el Σχέδια και τυπώματα

el Ρωσική Πρωτοπορία

el Κονστρουκτιβισμός

en Russian Avantgarde

en Drawings and prints

en Constructivism

Τίτλος έργου

el Σχέδιο για αντιανάγλυφο

en Drawing for Counter-Relief

Δημιουργός

el Τάτλιν, Βλαντίμιρ (1885-1953)

en Tatlin, Vladimir (1885-1953)

Χρονολογία/ Ημερομηνία δημιουργίας

el Περίπου 1915

en ca. 1915

Ύψος σε εκατοστά

15.8

Πλάτος σε εκατοστά

23.5

Υλικά

el Μολύβι σε χαρτί

En Pencil on paper

Περιγραφή έργου

el Σύνθεση που δομείται με βάση τη συμπλοκή ευθειών διαγώνιας κατεύθυνσης, που εκτείνονται σε όλο σχεδόν το μήκος της ζωγραφικής επιφάνειας. Οι ευθείες φαίνεται ανά ομάδες να συγκλίνουν, ή να ξεκινούν από ένα σημείο, ενώ τέμνουν εγκάρσια κυκλικές και ορθογώνιες επιφάνειες. Δεύτερη και τρίτη, μικρότερης κλίμακας, συνθέσεις ανάλογης σύνταξης, με ευθύγραμμα και κυκλικά ή ημι-κυλινδρικά στοιχεία, διακρίνονται κάτω δεξιά.

en Composition structured on the basis of the interlocking of diagonal straight lines extending almost the entire length of the painting surface. The lines appear in groups to converge, or start from a single point, while crossing circular and rectangular surfaces. Second and third, smaller-scale, compositions of similar composition, with rectilinear and circular or semi-cylindrical elements, can be seen at the bottom right.

Συνοπτικό βιογραφικό δημιουργού

el Ο Βλαντίμιρ Eβγκράφοβιτς Tάτλιν (Μόσχα, 16 Δεκεμβρίου 1885 - Μόσχα, 31 Μαΐου 1953) παρακολούθησε μαθήματα στo Ινστιτούτο Ζωγραφικής, Γλυπτικής και Αρχιτεκτονικής της Μόσχας(1902-1903) και σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Πένζα (1905-1910). Από το 1911 ως το 1914 εξέθεσε σε διάφορες εκθέσεις (στις εκθέσεις που διοργάνωσε ο Βλαντίμιρ Iζντέμπσκι, Οδησσός, 1910-1911⋅ εκθέσεις της «Ένωσης Νεολαίας», Πετρούπολη, 1911-14⋅ Ουρά γαϊδάρου, Μόσχα, 1912⋅ Βαλές-Καρό, Μόσχα, Πετρούπολη, 1913⋅ Σύγχρονη Ζωγραφική, Μόσχα, 1912-1913, 1914). Το 1911 οργάνωσε εργαστήριο στη Μόσχα, με το όνομα «Ο Πύργος», και φιλοτέχνησε τα σκηνικά για το έργο του Μ.Μ.Τομασέφσκι Ο Αυτοκράτορας Μαξιμιλιανός και ο ανυπάκουος γιος του Αδόλφος⋅ οι τεχνικοί εκτέλεσαν όμως τα σχέδια του τόσο απρόσεκτα που ο Τάτλιν αρνήθηκε την πατρότητα. Το 1912-1913 επεξεργάστηκε μια σειρά σχεδίων για τα σκηνικά και τα κοστούμια της όπερας του Mιχαήλ Γκλίνκα Μια ζωή για τον Τσάρο και το 1915-1918 για την όπερα του Ρίτσαρντ Βάγκνερ Ο Ιπτάμενος Ολλανδός. Το 1914 ταξίδεψε στο Βερολίνο και μετά στο Παρίσι, όπου επισκέφθηκε το εργαστήριο του Πικάσο και είναι σχεδόν σίγουρο ότι είδε τις κυβιστικές του κατασκευές. Μετά την επιστροφή του στη Ρωσία άρχισε να εργάζεται πάνω στα δικά του αντι-ανάγλυφα. Στις 10 Μαΐου 1914 στο εργαστήριο του παρουσίασε τα πρώτα του ανάγλυφα και αντι-ανάγλυφα, «συνθετικές-στατικές συνθέσεις». Μοίραζε το χρόνο του ανάμεσα στη Μόσχα και την Πετρούπολη, και ένας κύκλος από νεαρούς καλλιτέχνες σχηματίστηκε γύρω του. Το 1915 συμμετείχε σε όλες τις μεγάλες εκθέσεις της πρωτοπορίας, ανάμεσα στις οποίες στην Πρώτη Φουτουριστική Έκθεση Ζωγραφικής: Τραμ V, στην Τελευταία Φουτουριστική Έκθεση Ζωγραφικής:0.10 στην Πετρούπολη και στην Έκθεση Ζωγραφικής: 1915 στη Μόσχα. Το 1916 οργάνωσε την έκθεση Το Μαγαζί στη Μόσχα. Το 1918 συνεργάστηκε με το Τμήμα Εικαστικών Τεχνών του Λαϊκού Κομισαριάτου Διαφώτισης (IZO NΑΡΚΟΜΠΡΟΣ), το 1919 πήγε στην Πετρούπολη και έγινε καθηγητής στα Ελεύθερα Κρατικά Καλλιτεχνικά Εργαστήρια (ΣΒΟΜΑΣ). Το εργαστήριο του ονομαζόταν Εργαστήριο για Όγκους, Υλικά και Κατασκευές. Παράλληλα άρχισε να εργάζεται για το Μνημείο της Τρίτης Διεθνούς. Το Νοέμβριο του 1920 το μοντέλο του μνημείου παρουσιάστηκε στην Πετρούπολη και στη συνέχεια στη Μόσχα. Το 1923 συμμετείχε στην Έκθεση ζωγραφικής όλων των τάσεων των καλλιτεχνών της Πετρούπολης, δραστηριοποιήθηκε στο Ινστιτούτο Καλλιτεχνικής Παιδείας (ΙΝΧΟΥΚ) και οργάνωσε την παραγωγή του έργου του Βελιμίρ Χλέμπνικοφ Ζανγκέζι. Στα μέσα της δεκαετίας του 1920 ενδιαφέρθηκε για το εφαρμοσμένο σχέδιο. Το 1925 συμμετείχε στη Διεθνή Έκθεση Σύγχρονων Διακοσμητικών και Βιομηχανικών Τεχνών στο Παρίσι. Το 1925-1927 δίδαξε φορμαλιστικές αρχές του θεάτρου και του κινηματογράφου στο Καλλιτεχνικό Ινστιτούτο του Κιέβου και από το 1927 ως το 1930 θεωρία των υλικών στο Τμήμα Ξύλου και Μετάλλων στη Σχολή Κεραμικής του Ανώτερου Κρατικού Καλλιτεχνικού-Τεχνικού Ινστιτούτου (ΒΧΟΥΤΕΪΝ). Aπό το 1929 άρχισε τη μελέτη σχεδιασμού μιας ιπτάμενης μηχανής που τη βάφτισε με το όνομα Λετάτλιν. Στις δεκαετίες 1930-1940 συνέχισε να εργάζεται ως σκηνογράφος και επέστρεψε στην αναπαραστατική ζωγραφική.

en Vladimir Evgrafovich Tatlin (Moscow, December 16th, 1885; Moscow, May 31st, 1953)
attended the Institute of Painting, Sculpture and Architecture in Moscow (1902-1903) and studied at the School of Fine Arts in Penza (1905-1910). From 1911 till 1914 he exhibited at various exhibitions (Izdebsky Salons, Odessa, 1910-1911; “Union of Youth’s” exhibitions, St. Petersburg, 1911-1914; Donkey’s Tail, Moscow, 1912; Jack of Diamonds, Moscow, St.Petersburg, 1913; Contemporary Painting, Moscow, 1912-1913, 1914). In 1911 he organized a studio in Moscow called “The Tower” and designed the stage set for The Emperor Maximilian and his Disobedient Son Adolph by M.M. Tomashevsky; however, the scenery painters executed the designs so carelessly that Tatlin denied authorship. In 1912-1913 he worked on a series of sketches for the scenery and the costumes of Mikhail Glinka’s opera A life for the Tsar and in 1915-1918 for Richard Wagner’s opera The Flying Dutchman. In 1914 he traveled to Berlin and then to Paris, where he visited Picasso’s studio, and probably saw Picasso’s cubist constructions. He returned back to Russia and started working on his own counter-reliefs. On the 10th of May 1914, in his studio in Moscow, he held an exhibition of his first reliefs and counter-reliefs, “synthetic-static compositions”. He lived in Moscow, but spent long periods in Petrograd, where a circle of young artists was formed around him. In 1915 he participated in all the major avant-garde shows, including First Futurist Exhibition of Paintings: Tramway V and The Last Futurist Exhibition of Pictures: 0.10 in Petrograd and in the Painting Exhibition. The Year 1915 in Moscow. In 1916 he organized The Store exhibition in Moscow. In 1918 he collaborated with The Visual Arts Department of the People’s Commissariat for Enlightenment (IZO NARKOMPROS). He moved to Petrograd in 1919 and worked as an instructor at the Free State Art Studios (SVOMAS) in Petrograd. His workshop there was called Studio for Volumes, Materials and Constructions. At the same time he started working on the Monument for the Third International. In November 1920 the model was shown in Petrograd and then in Moscow. In 1923 he participated in the Exhibition of Paintings of Petrograd Artists of All Trends, he took an active part in the Institute of Artistic Culture (Inkhuk) and organized the production of Velimir Khlebnikov’s Zangezi. In the mid-1920s he started showing interest in applied art. In 1925 he took part in the Exposition Internationale des Arts Décoratifs et Industriels Modernes in Paris. From 1925 to 1927 he taught formal disciplines in the theatre and cinema department of the Art Institute in Kiev and from 1927 to 1930 he taught “culture of materials” in the Department of wood and metalwork at the Faculty of ceramics at the Higher State Art-Technical Studios (VKHUTEIN). From 1929 onwards he started working upon a flying machine, called Letatlin. In the 1930s-1940s he continued working as a stage designer and returned to figurative painting.

Αξία ασφάλισης

6.000

Μονάδα

el Στερλίνες

Όνομα χώρου αποθήκευσης/ Γεωγραφική θέση

el MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, Κολοκοτρώνη 21, 56430 Σταυρούπολη

Παλιός κωδικός

Κωδικός ΥΠΠΟ: 246, Κωδικός Κωστάκη: 300.80, Κωδικός Pictura: C608

Τρόπος απόκτησης

el Αγορά

Προέλευση online

el Αγορά του Ελληνικού Κράτους από τους κληρονόμους της οικογένειας Κωστάκη

en Greek State purchase by the heirs of the Costakis’ family

Λεπτομέρειες προέλευσης

Το έργο αγοράστηκε γύρω στα 1960 από τον I. Sanovich, που το είχε αγοράσει από τον K. Zelinsky, μαθητή και φίλο του Tatlin

Βιβλιογραφία

Rudenstine: Russian Avant-Garde Art: The George Costakis Collection, εκδ. Abrams 1981.

Καφέτση Ι: Ρωσική Πρωτοπορία 1910-1930 Η Συλλογή Γ. Κωστάκη, 6/12/1995-8/4/1996, Υπουργείο Πολιτισμού, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών.

Κατασκευή, Ο Τάτλιν και ο κύκλος του, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη 2001.

Licht und Farbe: Licht und Farbe in der Russischen Avant-Garde. Die Sammlung Costakis aus dem Staatlichen Museum fur Zeitgenossische Kunst Thessaloniki, Martin-Gropius-Bau Βερολίνο 2004-2005, Dumont 2004.

Θεσσαλονίκη. Συλλογή Γιώργου Κωστάκη. Restart, [Κατάλογος ομώνυμης έκθεσης, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη 30.06.2018-16.09.2019], Θεσσαλονίκη 2018

Παρατηρήσεις

Σημειώσεις - Παραπομπές Έργου: Αρχείο "Pictura"
Τίτλος/ Σημειώσεις - Παρατηρήσεις: Rudenstine, Καφέτση Ι: Σχέδιο για αντιανάγλυφο)

Για τον τίτλο βλ. και Συναφή έργα, Περιγραφή σχέσης.
Τίτλος/ Σημειώσεις - Παραπομπές: Αρχείο "Pictura"
Rudenstine, σ. 479, εικ. 1109.
Καφέτση Ι, σ. 504, εικ. 267.
Κατασκευή, σ. 394, εικ. 100.

Δημιουργία - Παρατηρήσεις: Είναι ανυπόγραφο και αχρονολόγητο.
Δημιουργία - Παραπομπές: Λίστα SMCA07
Rudenstine, σ. 479, εικ. 1109.
Καφέτση Ι, σ. 504, εικ. 267.
Για τα βιογραφικά βλ. Rudestine, σ. 474 και V. Rakitin, Καφέτση I, σ. 688.
Ύφος / Περίοδοι/ Ομάδες/ Κινήματα - Παραπομπές: Καφέτση Ι, εικ. 267.
Μετρήσεις - Παραπομπές: Λίστα SMCA07
Υλικά και Τεχνικές Περιγραφή: Γραφίτης σε χαρτί
Αρχείο "Pictura" : Μολύβι σε μπλε χαρτί.

Υλικά και Τεχνικές - Παραπομπές: Λίστα SMCA07
Αρχείο "Pictura"
Επιγραφές/ Σημάνσεις - Παραπομπές: Λίστα SMCA07
Ιστορικό έργου: Πρόκειται ίσως για προσχέδιο χαμένου σήμερα γωνιακού αντιανάγλυφου, κατά την M. Dabrowski, αφού το τέντωμα των ευθύγραμμων στοιχείων που είναι ενδεχομένως τα στηρίγματα του αναγλύφου πάνω στους τοίχους και ο τρόπος με τον οποίο διαπερνούν την κύρια κεντρική δομή υποδηλώνει γωνιακή και όχι μετωπική τοποθέτηση. Ίσως, κατά την ίδια, να σχετίζεται με το ανάγλυφο που υπήρχε σε φωτογραφία στο φυλλάδιο του Tatlin για τα ανάγλυφά του, το οποίο συνόδευε την έκθεση 0.10 Η τελευταία έκθεση πινάκων (Πετρούπολη 1915). Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να έγινε γύρω στο 1915. Κατά τον Martyn Chalk ωστόσο τέτοια σχέδια του Tatlin, της περιόδου πριν την Οκτωβριανή Επανάσταση, μοιάζουν περισσότερο «να είναι μέρος μιας γενικής ερευνητικής διαδικασίας, παρά σχέδια για συγκεκριμένα έργα».
Γενικότερα για τα έργα βλ. και Συναφή έργα.
Ιστορικό έργου - Παραπομπές: Rudenstine, σ. 479, εικ. 1110-1111.
Μ. Dabrowski, Καφέτση Ι, σ. 504, εικ. 266-268.
M. Chalk, Κατασκευή, σ. 170.

Γενικό Πλαίσιο Έργου - Παραπομπές:
V. Rakitin, Καφέτση Ι, σ. 688.
Rudenstine, σ. 474.

Κριτική Υποδοχή - Παραπομπές:Μ. Παπανικολάου, Κατασκευή, σ. 18.

Τίτλοι συναφών έργων: Ανάγλυφο (Δωρεά Κωστάκη, Πινακοθήκη Τretιakov)
Σχέδιο για ανάγλυφο (299.80, Συλλογή Κωστάκη)

Περιγραφή σχέσης με συναφή έργα: Οι τρισδιάστατες κατασκευές του καλλιτέχνη της περιόδου 1914-1917, στις οποίες αναφέρονται και τα σωζόμενα σχέδια της Συλλογής Κωστάκη, και οι οποίες αποτέλεσαν εφαλτήριο για την ανάπτυξη των κονστρουκτιβιστικών ιδεών, ονομάστηκαν αρχικά από τον καλλιτέχνη «ανθολογία υλικών» ή «ζωγραφικά ανάγλυφα», μετά το 1914 «αντιανάγλυφα» και μετά το 1915 «γωνιακά αντιανάγλυφα». Το όνομά τους «αντιανάγλυφα» παραπέμπει μάλλον στην αρχή κατασκευής των έργων εντός του χώρου του θεατή, κάτι που αντιπαραβάλλεται εμφατικά στην παραδοσιακή τεχνική του ανάγλυφου. Τα έργα αυτά ήταν «συμπλέγματα επίπεδων στοιχείων τοποθετημένα μπροστά σε έναν τοίχο ή στερεωμένα με χοντρά τεντωμένα σκοινιά ή μεταλλικές ράβδους ανάμεσα σε δύο τοίχους» και αποτελούνταν από κοινά και τυχαία βιομηχανικά υλικά. Οι εγγενείς ιδιότητες των τελευταίων καθόριζαν τη μορφή των σύνθετων στοιχείων με βάση την αρχή της «παιδείας των υλικών», και κατά τον καλλιτέχνη, έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στην «επίτευξη νεωτερικής μορφής και εκφραστικής δύναμης».


Συναφή έργα - Παραπομπές: Rudenstine, σ. 479, εικ. 1110-1111.
Μ. Dabrowski, Καφέτση Ι, σ. 504, εικ. 266-268.

Ιδιοκτησία/ Ιστορία Συλλογής - Παραπομπές: Καφέτση Ι, σ. 504, εικ. 267.
Εκθέσεις/ Ιστορία Δανεισμών - Παραπομπές: Καφέτση Ι, σ. 504, εικ. 268.
Μ. Παπανικολάου, Κατασκευή, σσ. 1718.
Licht und Farbe, σ. 317, εικ. 260.

Επιπρόσθετες πληροφορίες

Το Φεβρουάριο – Μάρτιο του 1914 ο Tatlin ταξιδεύει στο Βερολίνο (το 1913 κατά τη Rudenstine μαζί με μια ρωσική χορευτική ομάδα) και μετά στο Παρίσι, όπου επισκέπτεται το ατελιέ του Picasso και βλέπει τις κυβιστικές του κατασκευές. Στις 10-14 Μαΐου 1914 ο Tatlin παρουσιάζει στο εργαστήριό του στη Μόσχα τα πρώτα του ανάγλυφα, γνωστά και ως “συνθετικο-στατικές κατασκευές”, στην Πρώτη Έκθεση Ζωγραφικών Αναγλύφων. Ο καλλιτέχνης αυτή την εποχή ζει στη Μόσχα αλλά περνά μεγάλες περιόδους στην Πετρούπολη όπου σχηματίζεται γύρω του ένας κύκλος νέων καλλιτεχνών, μεταξύ τους οι Lev Bruni, Petr Miturich και ο κριτικός Nikolai Punin. Το 1915 συμμετέχει παράλληλα σε όλες τις μεγάλες πρωτοποριακές εκθέσεις όπως Τραμ Β και 0,10 στην Πετρούπολη (όπου διανέμει το φυλλάδιό του για τα ανάγλυφα, ενώ ο Malevich μοιράζει το δικό του για το σουπρεματισμό), Έκθεση Ζωγραφικής: 1915 στη Μόσχα και άλλες. Το 1916 διοργανώνει την έκθεση Το Μαγαζί στη Μόσχα.