-
Η γνωριμία του καλλιτέχνη με τη θεωρία του ιμπρεσιονισμού γίνεται φανερή όχι μόνο από την τεχνοτροπία του έργου, αλλά και από τη χρονική ένδειξη Μάρτιος 1907 (χαρακτηριστικό των καλλιτεχνών αυτής της τάσης να δίνουν ακριβείς χρονολογίες) - αν και πρόκειται για γνωριμία που δεν αναπτύχθηκε πλήρως. Για την εικαστική τεχνοτροπία του καλλιτέχνη ελάχιστα είναι γνωστά. Η σπουδή δεν είναι τελειωμένη, κι αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να ακολουθήσουμε τα διαδοχικά βήματα της ζωγραφικής εκτέλεσης. Αρχικά, η σύνθεση δουλεύτηκε στις λεπτομέρειές της με μολύβι και κατόπιν χρωματίστηκαν ορισμένα τμήματα. Κατά τη διαδικασία αυτή χρησιμοποίησε την ίδια την επιφάνεια του χαρτιού ως χρώμα, πράγμα που είναι χαρακτηριστικό για τη ρωσική υπαιθριστική ζωγραφική των αρχών του 20ού αιώνα.
-
Τα διαχρονικά επιτεύγματα του Ιμπρεσιονισμού στην κατανόηση της ζωγραφικής φύσης, που συνίστανται στην αποκάλυψη του χρώματος, στην ανάλυση των χρωμάτων και την οπτική τους μείξη, οδήγησαν σε μια ζωγραφική καθαρών χρωμάτων, γεγονός που υπήρξε η αφετηρία για ολόκληρη τη νεότερη τέχνη. Από την άλλη ο συμβολισμός υπονοούσε και εγκεφαλικά την εικόνα και επιδίωκε τη συνάντηση του θεατή με το έργο τέχνης. Ο Κλιουν φτιάχνει ένα λοφώδες τοπίο στην άκρη του οποίου στέκεται ένα χωριό. Με μικρές πινελιές φτιάχνει τις στέγες και τους τοίχους των σπιτιών, χωρίς να δίνει περισσότερα χαρακτηριστικά στα αντικείμενα του πίνακά του πετυχαίνει να δώσει την αίσθηση του συγκεκριμένου χώρου στο θεατή και να τον μεταφέρει μέσα στη ζωγραφισμένη εικόνα.
-
Γραμμική σύνθεση όπου κυριαρχεί δίκτυο αλληλοτεμνόμενων ευθειών, διαγώνιας κυρίως κατεύθυνσης, διαφορετικού πάχους και μαύρου χρώματος καθώς και λευκές σκιάσεις, που όλα προβάλλονται σε ανοιχτόχρωμο φόντο (ώχρα). Χαρακτηριστική είναι η αίσθηση του βάθους που δημιουργεί το διαφορετικό πάχος των γραμμών και η παρουσία σκιάσεων σε αυτή τη σύνθεση, την οποία επιτείνει η επιγραφή VERN 34, με κόκκινα γράμματα, που είναι ορατή κατά μήκος του άνω και στο κέντρο του κάτω μέρους της.
-
To 1922, ο Μαλέβιτς ολοκληρώνει το βιβλίο του "Σουπρεματισμός. Ο κόσμος χωρίς αντικείμενο" προωθώντας την ιδέα ότι η ύλη η ίδια γίνεται καθαρό αίσθημα, μια και δε γίνεται να συλλάβουμε μια καλλιτεχνική δραστηριότητα χωρίς αντικείμενο. Το αντικείμενο φορτίζεται με μια νέα σημασία, με μια παραστατική δύναμη, όχι πλέον αντικειμενική, αλλά πνευματική. Οι σουπρεματιστές γρήγορα πέρασαν στο σχεδιασμό όλων των γεωμετρικών σχημάτων και το χρωματισμό τους σε όλους τους συνδυασμούς. Με το χρώμα επιτυγχάνεται η εντύπωση τόσο της διαφορετικής απόστασης ανάμεσα στα γεωμετρικά μορφώματα όσο και της προσέγγισής τους στο θεατή ή της απομάκρυνσής τους. Δύο σχήματα στο ίδιο επίπεδο, αλλά με διαφορετική χρωματική ένταση, φαίνονται να απέχουν το ένα από το άλλο στο χώρο. Κόκκινα, κίτρινα και μαύρα ορθογώνια, τρίγωνα, κύκλοι και ρόμβοι οργανώνονται σε οριζόντιους, κάθετους ή διαγώνιους άξονες πάνω σε άσπρο φόντο, διαιρώντας έτσι το χώρο και δημιουργώντας ρυθμικές κινήσεις προς διάφορες κατευθύνσεις. O Κλιουν στις μελέτες του εφαρμόζει τις σουπρεματιστικές αρχές και φτιάχνει σειρές έργων με συνδυασμό γεωμετρικών σχημάτων και χρωμάτων, συμβάλλοντας με την έμπνευσή του στον μη- αντικειμενικό κόσμο του Καζιμίρ Μαλέβιτς. Βασικό στοιχείο του έργου η έλλειψη, χρωματισμένη σε έντονο κόκκινο χρώμα, που αιωρείται στο κέντρο του πίνακα και χωρίζει το έργο στα δύο, αν και υπάρχει η διαχωριστική κίτρινη ταινία, ο ρόλος της έλλειψης είναι πιο έντονος. Το έργο κλίνει, βαραίνει προς τη δεξιά πλευρά και όλα μοιάζουν να γλιστρούν προς αυτήν την κατεύθυνση. Σουπρεματισμός.
-
Ο Κλιουν έχει ζωγραφίσει μια Νεκρή φύση, της οποίας δεν αναγνωρίζουμε τα στοιχεία, αλλά μας δίνεται αφαιρετικά η εντύπωσή τους. Το κεντρικό σχέδιο μοιάζει με ψάρι και έχει τοποθετηθεί στο κέντρο του έργου. Δίνεται έντονα η εντύπωση της κίνησης και τα σχήματα έχουν "τοποθετηθεί" το ένα πάνω στο άλλο, θυμίζοντας τα κολάζ των Κυβιστών του Συνθετικού Κυβισμού.
-
Ελλειψοειδή σχήματα και φόρμες σε διάφορα χρώματα συνδυάζονται και δημιουργούν διαφορετικές εικόνες και έργα. Αυτήν την περίοδο ο Κλιουν παρουσιάζει διάφορους συνδυασμούς με γεωμετρικά σχήματα σε διαφορετικές χρωματικές κλίμακες, εκτείνοντας τα όρια του Σουπρεματισμού. Τέτοιου είδους ζωγραφικά έργα και σχέδια προκάλεσαν το σχόλιο της Γκραίη ότι "τα έργα του Κλιουν μας δείχνουν πως το ενδιαφέρον για τη διακόσμηση υποβαθμίστηκε γρήγορα μετά την Επανάσταση σε στερεότυπες φόρμουλες και πως ο Σουπρεματισμός έχασε τη ζωτικότητά του σαν δημιουργικό κίνημα στη ζωγραφική και εκτοπίστηκε από διάφορες μορφές κονστρουκτιβισμού".
-
To 1922, ο Μαλέβιτς ολοκληρώνει το βιβλίο του "Σουπρεματισμός. Ο κόσμος χωρίς αντικείμενο" προωθώντας την ιδέα ότι η ύλη η ίδια γίνεται καθαρό αίσθημα, μια και δε γίνεται να συλλάβουμε μια καλλιτεχνική δραστηριότητα χωρίς αντικείμενο. Το αντικείμενο φορτίζεται με μια νέα σημασία, με μια παραστατική δύναμη, όχι πλέον αντικειμενική, αλλά πνευματική. Οι σουπρεματιστές γρήγορα πέρασαν στο σχεδιασμό όλων των γεωμετρικών σχημάτων και το χρωματισμό τους σε όλους τους συνδυασμούς. Με το χρώμα επιτυγχάνεται η εντύπωση τόσο της διαφορετικής απόστασης ανάμεσα στα γεωμετρικά μορφώματα όσο και της προσέγγισής τους στο θεατή ή της απομάκρυνσής τους. Δύο σχήματα στο ίδιο επίπεδο, αλλά με διαφορετική χρωματική ένταση, φαίνονται να απέχουν το ένα από το άλλο στο χώρο. Κόκκινα, κίτρινα και μαύρα ορθογώνια, τρίγωνα, κύκλοι και ρόμβοι οργανώνονται σε οριζόντιους, κάθετους ή διαγώνιους άξονες πάνω σε άσπρο φόντο, διαιρώντας έτσι το χώρο και δημιουργώντας ρυθμικές κινήσεις προς διάφορες κατευθύνσεις. O Κλιουν στις μελέτες του εφαρμόζει τις σουπρεματιστικές αρχές και φτιάχνει σειρές έργων με συνδυασμό γεωμετρικών σχημάτων και χρωμάτων, συμβάλλοντας με την έμπνευσή του στον μη- αντικειμενικό κόσμο του Καζιμίρ Μαλέβιτς. Σ' αυτό το έργο υπερισχύσει η καμπύλη γραμμή και όχι η ευθεία, καθώς το βασικό σχήμα είναι ο κύκλος και μέσα σ'αυτόν εντάσσονται και τα υπόλοιπα σχήματα.
-
Ο Κλιουν έφτιαξε σουπρεματιστικές σπουδές και έργα, πειραματίστηκε με τα γεωμετρικά και σχήματα και το χρωματισμό τους και έφτασε τις "οδηγίες" του Σουπρεματισμού στα όριά τους. Εδώ έχουμε ένα σουπρεματιστικό σχέδιο με δύο κύκλους, έναν πράσινο και ένα μικρότερο κόκκινο. Το πράσινο χρώμα είναι το συμπληρωματικό του κόκκινου και το μετείκασμά του, καθώς αν για πολλή ώρα κάποιος κοιτάξει τον κόκκινο κύκλο και στη συνέχεια στρέψει το βλέμμα του σε μια ουδέτερη επιφάνεια, το χρώμα που θα προκύψει θα είναι το πράσινο. Το συγκεκριμένο σχέδιο του Κλιούν θυμίζει επίσης τη σειρά Ιστορία δύο τετραγώνων, του Ελ Λισίτσκι.
-
"Το εργαστήριο του Αεροπόρου" του Μοργκούνοφ είναι ένα ακόμα δείγμα της γονιμότατης κυβιστικής χρονιάς του 1913, και παράλληλα, από θεματική άποψη, της πλούσιας φουτουριστικής εικονοποιίας γύρω από τα μοτίβα αεροπόρου/αεροπλάνου. Από τον ποιητή και πιλότο Καμένσκι που δίνει την ίδια χρονιά σχετική διάλεξη, έως τον Κρουτσόνιχ που εμφανίζει επί σκηνής αεροπόρο στην κυβοφουτουριστική όπερα "Νίκη επί του Ήλιου" και τον Μαλέβιτς που τιτλοφορεί το πρώτο φουτουριστικό του σχέδιο "Ταυτόχρονος θάνατος ενός άντρα σε αεροπλάνο και σιδηρόδρομο", ζωγράφοι και ποιητές όχι μόνο γοητεύονται από τις τεχνικές κατακτήσεις της εποχής τους, από την ταχύτητα και την κίνηση, αλλά αντλούν σύμβολα για να εκφράσουν μια ασυγκράτητη ορμή προς έναν καινούριο κόσμο. Ο Μοργκούνοφ στο έργο της Συλλογής Κωστάκη αιωρείται ακριβώς ανάμεσα στην έλξη από το ίδιο το θέμα και την εικαστική αποδέσμευση από αυτό. Από τη μια εγγράφει με φανερό -παραστατικό- τρόπο τους δείκτες του αντικειμένου αναφοράς (αεροπλάνο, φιγούρες πιλότου κ.ά.). Από την άλλη μεριά η "άλογη" παράθεση ετερογενών ή αμφίσημων αντικειμένων, χρωματικών επιπέδων και λέξεων κατά την τεχνική των επικαλύψεων του κυβιστικού κολάζ, αρνείται τη συμμόρφωση στα κελεύσματα της αληθοφανούς απεικόνισης. Αιτία της αιώρησης αυτής του έργου είναι η άτολμη ακόμη και επιφανειακή οπωσδήποτε οικειοποίηση των κυβιστικών αρχών.
-
Έγχρωμη γεωμετρική σύνθεση που δομείται από αλληλοτεμνόμενες ή εν μέρει αλληλοκαλυπτόμενες καμπυλόγραμμες και τριγωνικές κυρίως φόρμες που καταλαμβάνουν το σύνολο της ζωγραφικής επιφάνειας εν είδει μωσαϊκού ή υαλογραφήματος. Ανάμεσά τους αναδύονται σχηματικά τα κεφάλια καθώς και τμήματα του σώματος (χέρια και τριγωνικά ή καμπύλα περιγράμματα) τριών αντρικών πιθανότατα μορφών που εμφανίζονται να φυσούν (δεξιά) ή να κρούουν (αριστερά και κέντρο) μουσικά όργανα. Χρωματικά επικρατούν οι θερμοί τόνοι του καφέ, του κόκκινου και του κίτρινου και λιγότερο του πράσινου, του γαλάζιου και του μπλε-μοβ.
Το έργο του Volkov μεταξύ 1917 και 1924-1925, ιδιαίτερο και προσωπικό, θεωρείται ότι συνδυάζει την παράδοση της αγιογραφίας και της ανατολικής τέχνης, το έργο του Vrubel και τη γεωμετρία της υαλογραφίας, με ίχνη τόσο του κυβισμού όσο και του σουπρεματισμού. Ο καλλιτέχνης, σε πλήρη δράση αυτή την εποχή, παρουσιάζει τα έργα του σε εκθέσεις στην Τασκένδη, στην Πρώτη έκθεση ρωσικής τέχνης στο Βερολίνο (1922) και στο Άμστερνταμ (1923), ενώ το 1923 κάνει την πρώτη του ατομική έκθεση στη Μόσχα.
-
Χωρίς τίτλο. Χωρίς χρονολογία. Γκουάς σε χαρτί. 12.4 x 35.5. Μεταπρωτοπορία.
-
Χωρίς τίτλο. Χωρίς χρονολογία. Γκουάς σε χαρτί. 29.5 x 27.9. Μεταπρωτοπορία.
-
Χωρίς τίτλο. Χωρίς χρονολογία. Γκουάς σε χαρτί. 14.9 x 14.9. Μεταπρωτοπορία.
-
Χωρίς τίτλο. Χωρίς χρονολογία. Κραγιόν σε χαρτί. 17.5 x 14.2.
-
Σύνθεση που βασίζεται σε γραμμικά, ευθύγραμμα και κυκλικά μοτίβα, τα οποία οργανώνονται σε σπειροειδή διάταξη ή συνθέτουν γωνίες και επιφάνειες.
-
Η σύνθεση του σχεδίου στηρίζεται σε μια καθαρά γεωμετρική θεματολογία που διακρίνεται για την έμφαση στη γραμμική κατασκευή και σε αυτή διερευνάται η σχέση μεταξύ τμημάτων κύκλου (σε κόκκινο) και παράλληλων ή αλληλοτεμνόμενων ευθειών (σε γκρι ή μαύρο). Κονστρουκτιβισμός.
-
Χωρίς τίτλο. 1930. Μελάνι και χρωματιστό μολύβι σε χαρτί. 17.7 x 15. Μεταπρωτοπορία.
-
Ο Κλιούν τέμνει δύο διαγώνιες στο χώρο χρησιμοποιώντας δύο χρώματα, το πορτοκαλί και το μαύρο πάνω σε ένα ουδέτερο φόντο. Ο καλλιτέχνης μας σώζει δεκάδες τέτοια έργα και σπουδές στα οποία συνδυάζει ευθείες γραμμές και γεωμετρικά σχήματα, σε διάφορα χρώματα. Ο σουπρεματιστής Κλιούν απεικόνισε τη φύση και τα αντικείμενα με όλους τους δυνατούς ανεικονικούς τρόπους και προσπάθησε να φτάσει στο ανώτερο σημείο της δημιουργικότητάς του μέσα από τον εξαντλητικό συνδυασμό των στοιχείων της τέχνης του.
-
Πρόκειται για μια plein air τοπιογραφία στην οποία ο Κλιούν παρουσιάζει ένα χωράφι, πιθανότατα με στάχυα. Ο ζωγράφος προτίμησε να μας δώσει την αίσθηση του τοπίου, του αέρα και του φωτός και δεν έχει μείνει σε λεπτομέρειες. Ο Κλιούν μας έχει δώσει ανάλογες τοπιογραφίες και από την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα. Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι έχει μεσολαβήσει η σουπρεματιστική, ανεικονική εποχή του.
-
Ο Κλιούν μας παρουσιάζει μια άποψη του χωριού Γκόρκι κατά τη διάρκεια της πρωινής ομίχλης, στην προσπάθειά του να αιχμαλωτίσει το τοπίο μέσα στις συγκεκριμένες φυσικές συνθήκες. Στην παραστατική τέχνη είναι έντονη η ανάγκη των ζωγράφων να αποδώσουν την αίσθηση που προκαλούν τα αντικείμενα που αναπαριστούν, κάτι που λείπει τελείως από την ανεικονική τέχνη. Ο Κλιούν πετυχαίνει να συλλάβει την πρωινή υγρασία μέσα από τα παστέλ χρώματα που χρησιμοποιεί και τις απαλές γραμμές με τις οποίες δούλεψε το έργο. Ο πίνακας μοιάζει σαν να έχει μπροστά του ένα τούλι, μέσα από το οποίο ο θεατής προσπαθεί να διακρίνει την εικόνα. Αριστερά διακρίνονται οι λόφοι της πεδιάδας και δεξιά ένα σπίτι, ενώ πιο πίσω αχνοφαίνονται και τα υπόλοιπα σπίτια του χωριού.
-
Γεωμετρικά σχήματα και φόρμες σε διάφορα χρώματα συνδυάζονται και δημιουργούν διαφορετικές εικόνες και έργα. Αυτήν την περίοδο ο Κλιούν παρουσιάζει διάφορους συνδυασμούς με γεωμετρικά σχήματα σε διαφορετικές χρωματικές κλίμακες, εκτείνοντας τα όρια του Σουπρεματισμού. Τέτοιου είδους ζωγραφικά έργα και σχέδια προκάλεσαν το σχόλιο της Γκραίη ότι "τα έργα του Κλιούν μας δείχνουν πως το ενδιαφέρον για τη διακόσμηση υποβαθμίστηκε γρήγορα μετά την Επανάσταση σε στερεότυπες φόρμουλες και πως ο Σουπρεματισμός έχασε τη ζωτικότητά του σαν δημιουργικό κίνημα στη ζωγραφική και εκτοπίστηκε από διάφορες μορφές κονστρουκτιβισμού".
-
To 1922, ο Μαλέβιτς ολοκληρώνει το βιβλίο του "Σουπρεματισμός. Ο κόσμος χωρίς αντικείμενο" προωθώντας την ιδέα ότι η ύλη η ίδια γίνεται καθαρό αίσθημα, μια και δε γίνεται να συλλάβουμε μια καλλιτεχνική δραστηριότητα χωρίς αντικείμενο. Το αντικείμενο φορτίζεται με μια νέα σημασία, με μια παραστατική δύναμη, όχι πλέον αντικειμενική, αλλά πνευματική. Οι σουπρεματιστές γρήγορα πέρασαν στο σχεδιασμό όλων των γεωμετρικών σχημάτων και το χρωματισμό τους σε όλους τους συνδυασμούς. Με το χρώμα επιτυγχάνεται η εντύπωση τόσο της διαφορετικής απόστασης ανάμεσα στα γεωμετρικά μορφώματα όσο και της προσέγγισής τους στο θεατή ή της απομάκρυνσής τους. Δύο σχήματα στο ίδιο επίπεδο, αλλά με διαφορετική χρωματική ένταση, φαίνονται να απέχουν το ένα από το άλλο στο χώρο. Κόκκινα, κίτρινα και μαύρα ορθογώνια, τρίγωνα, κύκλοι και ρόμβοι οργανώνονται σε οριζόντιους, κάθετους ή διαγώνιους άξονες πάνω σε άσπρο φόντο, διαιρώντας έτσι το χώρο και δημιουργώντας ρυθμικές κινήσεις προς διάφορες κατευθύνσεις. O Κλιουν στις μελέτες του εφαρμόζει τις σουπρεματιστικές αρχές και φτιάχνει σειρές έργων με συνδυασμό γεωμετρικών σχημάτων και χρωμάτων, συμβάλλοντας με την έμπνευσή του στον μη- αντικειμενικό κόσμο του Καζιμίρ Μαλέβιτς.
-
Η σύνθεση διακρίνεται για τη γεωμετρική θεματολογία με έμφαση στη γραμμική κατασκευή. Σε αυτό τμήματα κύκλων και κύκλοι συναντώνται με παράλληλες ή αλληλοτεμνόμενες ευθείες και επίπεδα. Γίνεται χρήση κόκκινων, μπλε, μαύρων και άσπρων γραμμών και σκιάσεων σε φόντο ώχρας. Κονστρουκτιβισμός.
-
Στενόμακρη ορθογώνια έγχρωμη σύνθεση σε μπλε και άσπρο-μαύρο, που βασίζεται στην απεικόνιση επαναλαμβανόμενου εντός σχεδόν τετράγωνου πλαισίου μοτίβου, το οποίο παρουσιάζεται τρεις φορές σε επάλληλη κατακόρυφη διάταξη. Το γεωμετρικής σύνταξης μοτίβο δομείται από αλληλοτομίες κυκλικών τμήματων σε μπλε και άσπρο και από μαύρα ορθογώνια. Το μοτίβο προβάλλεται σε λευκό φόντο με μαύρη διαγράμμιση. Παραγωγισμός.
-
Το 1918, ο Wilhelm Ostwald συστηματοποίησε όλες τις χρωματικές θεωρίες που είχαν τυπωθεί κατά τη διάρκεια του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα και παρουσίασε το βιβλίο του Η Αρμονία των Χρωμάτων, που επιχείρησε να ορίσει με μαθηματικό και συστηματικό τρόπο τους αχρωματικούς και χρωματικούς αρμονικούς συνδυασμούς. Οι εργασίες του Ostwald πάνω στη θεωρία χρησιμοποιήθηκαν ευρέως από τους Ρώσους καλλιτέχνες, καθώς ο επιστήμονας είχε επισκεφτεί τη Ρωσία και τα βιβλία χημείας που είχε συντάξει διδάσκονταν στα σχολεία και τα πανεπιστήμια της χώρας. Στα καλλιτεχνικά εργαστήρια της Μόσχας και της Πετρούπολης οι καλλιτέχνες ενδιαφέρονταν άμεσα γι’ αυτές τις θεωρίες και ανέπτυξαν και οι ίδιοι τις δικές του σκέψεις και πειραματίζονταν συστηματικά πάνω στο «σωστό» συνδυασμό των χρωμάτων. Γνωστές είναι οι σκέψεις του Βασίλι Καντίνσκι και του Μιχαήλ Ματιούσιν για το ρόλο των χρωμάτων και το πως επηρεάζουν το περίγραμμα των σχημάτων, αλλά και το πόσο διαφορετικά ο θεατής, λόγω της ψυχολογικής πίεσης, αντιμετωπίζει ένα κίτρινο τρίγωνο αντί ένα μπλε. Εδώ έχουμε μια λιθογραφία από τον Κλιουν στην οποία έχει χρησιμοποιήσει διάφορα σχήματα με διαφορετικούς χρωματισμούς, στα πλαίσια κάποιας άσκησης που θα έκανε στο εργαστήριό του. Μας σώζονται αρκετές συστηματικές μελέτες χρώματος και φόρμας από διάφορους καλλιτέχνες, καθώς ήταν ένα θέμα που απασχολούσε έντονα τους καλλιτέχνες. Ίνχουκ.
