-
Γραφιστικό σχέδιο με τίτλους στα ρωσικά εγκιβωτισμένους σε γεωμετρικό σχήμα ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου που στις δύο στενές του πλευρές καταλήγει σε οξεία γωνία. Οι λέξεις είναι κατανεμημένες πάνω και κάτω από την οριζόντια γραμμή που συνδέει τις κορυφές των δύο γωνιών.
Στην περίοδο 1922-1923 η Popova φιλοτέχνησε πλήθος σχεδίων για βιβλία, περιοδικά και άλλα γραφιστικά προϊόντα όπως αφίσες. Σε αυτά επικρατεί μια λιτή χρωματική και σχεδιαστική γκάμα που ωστόσο χρησιμοποιείται με απεριόριστη εφευρετικότητα από την καλλιτέχνιδα, ενώ σε αυτή διακρίνεται – παρά το περιορισμένο χρονολογικό διάστημα – και μια προοδευτική εξέλιξη του γραφιστικού της σχεδιασμού. Οι γραφιστικές εργασίες της Popova επηρέασαν βαθιά το κονστρουκτιβιστικό, τυπογραφικό σχέδιο.
-
Χωρίς τίτλο. Χωρίς χρονολογία. Γκουάς και κραγιόν σε χαρτί. 29.5 x 17.8. Μεταπρωτοπορία.
-
Εξώφυλλο για το “Δέλτα”. Χωρίς χρονολογία. Γκουάς σε χαρτί. 34.7 x 26.2. Παραγωγισμός.
-
Τρεις φιγούρες (δύο καθιστές και μια με καλάθι). 1930. Γκουάς σε χαρτί. 30.3 x 21.9. Μεταπρωτοπορία.
-
-
Ο Αλεξάντρ Ρότσενκο που εξερεύνησε τις δυνατότητες του κονστρουκτιβισμού τόσο στη ζωγραφική όσο και στη γλυπτική με τις τρισδιάστατες κατασκευές του, πειραματίστηκε και σε ένα άλλο είδος χρωματικής έξαρσης, που θυμίζει έντονα είτε τον αμερικάνικο αφηρημένο εξπρεσιονισμό του Barnett Newmann είτε το σουρεαλισμό του Juan Miro. Έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον η ταύτιση των πειραματισμών ζωγράφων που δεν είδαν έργα των ομότεχνών τους, αλλά κινήθηκαν πάνω στην ίδια σφαίρα εξερεύνησης και ανακάλυψης. Μεταπρωτοπορία.
-
Τα διαχρονικά επιτεύγματα του Ιμπρεσιονισμού στην κατανόηση της ζωγραφικής φύσης, που συνίστανται στην αποκάλυψη του χρώματος, στην ανάλυση των χρωμάτων και την οπτική τους μείξη, οδήγησαν σε μια ζωγραφική καθαρών χρωμάτων, γεγονός που υπήρξε η αφετηρία για ολόκληρη τη νεότερη τέχνη. Από την άλλη ο συμβολισμός υπονοούσε και εγκεφαλικά την εικόνα και επιδίωκε τη συνάντηση του θεατή με το έργο τέχνης. Ο Κλιούν παρουσιάζει ένα κιόσκι στο κέντρο ενός ειδυλλιακού, ολάνθιστου τοπίου. Τα λουλούδια, τα δέντρα, τα νερά έχουν ζωγραφιστεί με συνδυασμούς του μοβ και του πράσινου και ο καλλιτέχνης έχει πετύχει να φτιάξει μια μαγευτική εικόνα, που προκαλεί το θεατή να την επισκεφτεί. Το κιόσκι αντανακλάται στο νερό και μοιάζει να καθρεφτίζεται στα νερά της λίμνης Σοκόλνικι.
-
Ο Κλιούν μας παρουσιάζει μια άποψη του χωριού Γκόρκι κατά τη διάρκεια του πρωινού φωτός, όταν η μέρα ξημερώνει και ο ήλιος φωτίζει με τις ακτίνες του τα σπίτια και το φυσικό περιβάλλον του χωριού. Στην παραστατική τέχνη είναι έντονη η ανάγκη των ζωγράφων να αποδώσουν την αίσθηση που προκαλούν τα αντικείμενα που αναπαριστούν, κάτι που λείπει τελείως από την ανεικονική τέχνη. Ο Κλιούν πετυχαίνει να συλλάβει την πρωινή υγρασία μέσα από τα παστέλ χρώματα που χρησιμοποιεί και τις απαλές γραμμές με τις οποίες δούλεψε το έργο. Ο πίνακας μοιάζει σαν να έχει μπροστά του ένα τούλι, μέσα από το οποίο ο θεατής προσπαθεί να διακρίνει την εικόνα. Ο καλλιτέχνης "βλέπει" το χωριό μέσα από ένα δρομάκι, στη μια πλευρά του οποίου υπάρχουν σπίτια και δεξιά υπάρχει πρασινάδα. Ο πίνακας έχει προοπτική και ο καλλιτέχνης πετυχαίνει να μας δώσει μια ρεαλιστική τοπιογραφία.
-
Η γνωριμία του καλλιτέχνη με τη θεωρία του ιμπρεσιονισμού γίνεται φανερή όχι μόνο από την τεχνοτροπία του έργου, αλλά και από τη χρονική ένδειξη Μάρτιος 1907 (χαρακτηριστικό των καλλιτεχνών αυτής της τάσης να δίνουν ακριβείς χρονολογίες) - αν και πρόκειται για γνωριμία που δεν αναπτύχθηκε πλήρως. Για την εικαστική τεχνοτροπία του καλλιτέχνη ελάχιστα είναι γνωστά. Η σπουδή δεν είναι τελειωμένη, κι αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να ακολουθήσουμε τα διαδοχικά βήματα της ζωγραφικής εκτέλεσης. Αρχικά, η σύνθεση δουλεύτηκε στις λεπτομέρειές της με μολύβι και κατόπιν χρωματίστηκαν ορισμένα τμήματα. Κατά τη διαδικασία αυτή χρησιμοποίησε την ίδια την επιφάνεια του χαρτιού ως χρώμα, πράγμα που είναι χαρακτηριστικό για τη ρωσική υπαιθριστική ζωγραφική των αρχών του 20ού αιώνα.
-
Τα διαχρονικά επιτεύγματα του Ιμπρεσιονισμού στην κατανόηση της ζωγραφικής φύσης, που συνίστανται στην αποκάλυψη του χρώματος, στην ανάλυση των χρωμάτων και την οπτική τους μείξη, οδήγησαν σε μια ζωγραφική καθαρών χρωμάτων, γεγονός που υπήρξε η αφετηρία για ολόκληρη τη νεότερη τέχνη. Από την άλλη ο συμβολισμός υπονοούσε και εγκεφαλικά την εικόνα και επιδίωκε τη συνάντηση του θεατή με το έργο τέχνης. Ο Κλιουν φτιάχνει ένα λοφώδες τοπίο στην άκρη του οποίου στέκεται ένα χωριό. Με μικρές πινελιές φτιάχνει τις στέγες και τους τοίχους των σπιτιών, χωρίς να δίνει περισσότερα χαρακτηριστικά στα αντικείμενα του πίνακά του πετυχαίνει να δώσει την αίσθηση του συγκεκριμένου χώρου στο θεατή και να τον μεταφέρει μέσα στη ζωγραφισμένη εικόνα.
-
Γραμμική σύνθεση όπου κυριαρχεί δίκτυο αλληλοτεμνόμενων ευθειών, διαγώνιας κυρίως κατεύθυνσης, διαφορετικού πάχους και μαύρου χρώματος καθώς και λευκές σκιάσεις, που όλα προβάλλονται σε ανοιχτόχρωμο φόντο (ώχρα). Χαρακτηριστική είναι η αίσθηση του βάθους που δημιουργεί το διαφορετικό πάχος των γραμμών και η παρουσία σκιάσεων σε αυτή τη σύνθεση, την οποία επιτείνει η επιγραφή VERN 34, με κόκκινα γράμματα, που είναι ορατή κατά μήκος του άνω και στο κέντρο του κάτω μέρους της.
-
To 1922, ο Μαλέβιτς ολοκληρώνει το βιβλίο του "Σουπρεματισμός. Ο κόσμος χωρίς αντικείμενο" προωθώντας την ιδέα ότι η ύλη η ίδια γίνεται καθαρό αίσθημα, μια και δε γίνεται να συλλάβουμε μια καλλιτεχνική δραστηριότητα χωρίς αντικείμενο. Το αντικείμενο φορτίζεται με μια νέα σημασία, με μια παραστατική δύναμη, όχι πλέον αντικειμενική, αλλά πνευματική. Οι σουπρεματιστές γρήγορα πέρασαν στο σχεδιασμό όλων των γεωμετρικών σχημάτων και το χρωματισμό τους σε όλους τους συνδυασμούς. Με το χρώμα επιτυγχάνεται η εντύπωση τόσο της διαφορετικής απόστασης ανάμεσα στα γεωμετρικά μορφώματα όσο και της προσέγγισής τους στο θεατή ή της απομάκρυνσής τους. Δύο σχήματα στο ίδιο επίπεδο, αλλά με διαφορετική χρωματική ένταση, φαίνονται να απέχουν το ένα από το άλλο στο χώρο. Κόκκινα, κίτρινα και μαύρα ορθογώνια, τρίγωνα, κύκλοι και ρόμβοι οργανώνονται σε οριζόντιους, κάθετους ή διαγώνιους άξονες πάνω σε άσπρο φόντο, διαιρώντας έτσι το χώρο και δημιουργώντας ρυθμικές κινήσεις προς διάφορες κατευθύνσεις. O Κλιουν στις μελέτες του εφαρμόζει τις σουπρεματιστικές αρχές και φτιάχνει σειρές έργων με συνδυασμό γεωμετρικών σχημάτων και χρωμάτων, συμβάλλοντας με την έμπνευσή του στον μη- αντικειμενικό κόσμο του Καζιμίρ Μαλέβιτς. Βασικό στοιχείο του έργου η έλλειψη, χρωματισμένη σε έντονο κόκκινο χρώμα, που αιωρείται στο κέντρο του πίνακα και χωρίζει το έργο στα δύο, αν και υπάρχει η διαχωριστική κίτρινη ταινία, ο ρόλος της έλλειψης είναι πιο έντονος. Το έργο κλίνει, βαραίνει προς τη δεξιά πλευρά και όλα μοιάζουν να γλιστρούν προς αυτήν την κατεύθυνση. Σουπρεματισμός.
-
Ο Κλιουν έχει ζωγραφίσει μια Νεκρή φύση, της οποίας δεν αναγνωρίζουμε τα στοιχεία, αλλά μας δίνεται αφαιρετικά η εντύπωσή τους. Το κεντρικό σχέδιο μοιάζει με ψάρι και έχει τοποθετηθεί στο κέντρο του έργου. Δίνεται έντονα η εντύπωση της κίνησης και τα σχήματα έχουν "τοποθετηθεί" το ένα πάνω στο άλλο, θυμίζοντας τα κολάζ των Κυβιστών του Συνθετικού Κυβισμού.
-
Ελλειψοειδή σχήματα και φόρμες σε διάφορα χρώματα συνδυάζονται και δημιουργούν διαφορετικές εικόνες και έργα. Αυτήν την περίοδο ο Κλιουν παρουσιάζει διάφορους συνδυασμούς με γεωμετρικά σχήματα σε διαφορετικές χρωματικές κλίμακες, εκτείνοντας τα όρια του Σουπρεματισμού. Τέτοιου είδους ζωγραφικά έργα και σχέδια προκάλεσαν το σχόλιο της Γκραίη ότι "τα έργα του Κλιουν μας δείχνουν πως το ενδιαφέρον για τη διακόσμηση υποβαθμίστηκε γρήγορα μετά την Επανάσταση σε στερεότυπες φόρμουλες και πως ο Σουπρεματισμός έχασε τη ζωτικότητά του σαν δημιουργικό κίνημα στη ζωγραφική και εκτοπίστηκε από διάφορες μορφές κονστρουκτιβισμού".
-
To 1922, ο Μαλέβιτς ολοκληρώνει το βιβλίο του "Σουπρεματισμός. Ο κόσμος χωρίς αντικείμενο" προωθώντας την ιδέα ότι η ύλη η ίδια γίνεται καθαρό αίσθημα, μια και δε γίνεται να συλλάβουμε μια καλλιτεχνική δραστηριότητα χωρίς αντικείμενο. Το αντικείμενο φορτίζεται με μια νέα σημασία, με μια παραστατική δύναμη, όχι πλέον αντικειμενική, αλλά πνευματική. Οι σουπρεματιστές γρήγορα πέρασαν στο σχεδιασμό όλων των γεωμετρικών σχημάτων και το χρωματισμό τους σε όλους τους συνδυασμούς. Με το χρώμα επιτυγχάνεται η εντύπωση τόσο της διαφορετικής απόστασης ανάμεσα στα γεωμετρικά μορφώματα όσο και της προσέγγισής τους στο θεατή ή της απομάκρυνσής τους. Δύο σχήματα στο ίδιο επίπεδο, αλλά με διαφορετική χρωματική ένταση, φαίνονται να απέχουν το ένα από το άλλο στο χώρο. Κόκκινα, κίτρινα και μαύρα ορθογώνια, τρίγωνα, κύκλοι και ρόμβοι οργανώνονται σε οριζόντιους, κάθετους ή διαγώνιους άξονες πάνω σε άσπρο φόντο, διαιρώντας έτσι το χώρο και δημιουργώντας ρυθμικές κινήσεις προς διάφορες κατευθύνσεις. O Κλιουν στις μελέτες του εφαρμόζει τις σουπρεματιστικές αρχές και φτιάχνει σειρές έργων με συνδυασμό γεωμετρικών σχημάτων και χρωμάτων, συμβάλλοντας με την έμπνευσή του στον μη- αντικειμενικό κόσμο του Καζιμίρ Μαλέβιτς. Σ' αυτό το έργο υπερισχύσει η καμπύλη γραμμή και όχι η ευθεία, καθώς το βασικό σχήμα είναι ο κύκλος και μέσα σ'αυτόν εντάσσονται και τα υπόλοιπα σχήματα.
-
Ο Κλιουν έφτιαξε σουπρεματιστικές σπουδές και έργα, πειραματίστηκε με τα γεωμετρικά και σχήματα και το χρωματισμό τους και έφτασε τις "οδηγίες" του Σουπρεματισμού στα όριά τους. Εδώ έχουμε ένα σουπρεματιστικό σχέδιο με δύο κύκλους, έναν πράσινο και ένα μικρότερο κόκκινο. Το πράσινο χρώμα είναι το συμπληρωματικό του κόκκινου και το μετείκασμά του, καθώς αν για πολλή ώρα κάποιος κοιτάξει τον κόκκινο κύκλο και στη συνέχεια στρέψει το βλέμμα του σε μια ουδέτερη επιφάνεια, το χρώμα που θα προκύψει θα είναι το πράσινο. Το συγκεκριμένο σχέδιο του Κλιούν θυμίζει επίσης τη σειρά Ιστορία δύο τετραγώνων, του Ελ Λισίτσκι.
-
"Το εργαστήριο του Αεροπόρου" του Μοργκούνοφ είναι ένα ακόμα δείγμα της γονιμότατης κυβιστικής χρονιάς του 1913, και παράλληλα, από θεματική άποψη, της πλούσιας φουτουριστικής εικονοποιίας γύρω από τα μοτίβα αεροπόρου/αεροπλάνου. Από τον ποιητή και πιλότο Καμένσκι που δίνει την ίδια χρονιά σχετική διάλεξη, έως τον Κρουτσόνιχ που εμφανίζει επί σκηνής αεροπόρο στην κυβοφουτουριστική όπερα "Νίκη επί του Ήλιου" και τον Μαλέβιτς που τιτλοφορεί το πρώτο φουτουριστικό του σχέδιο "Ταυτόχρονος θάνατος ενός άντρα σε αεροπλάνο και σιδηρόδρομο", ζωγράφοι και ποιητές όχι μόνο γοητεύονται από τις τεχνικές κατακτήσεις της εποχής τους, από την ταχύτητα και την κίνηση, αλλά αντλούν σύμβολα για να εκφράσουν μια ασυγκράτητη ορμή προς έναν καινούριο κόσμο. Ο Μοργκούνοφ στο έργο της Συλλογής Κωστάκη αιωρείται ακριβώς ανάμεσα στην έλξη από το ίδιο το θέμα και την εικαστική αποδέσμευση από αυτό. Από τη μια εγγράφει με φανερό -παραστατικό- τρόπο τους δείκτες του αντικειμένου αναφοράς (αεροπλάνο, φιγούρες πιλότου κ.ά.). Από την άλλη μεριά η "άλογη" παράθεση ετερογενών ή αμφίσημων αντικειμένων, χρωματικών επιπέδων και λέξεων κατά την τεχνική των επικαλύψεων του κυβιστικού κολάζ, αρνείται τη συμμόρφωση στα κελεύσματα της αληθοφανούς απεικόνισης. Αιτία της αιώρησης αυτής του έργου είναι η άτολμη ακόμη και επιφανειακή οπωσδήποτε οικειοποίηση των κυβιστικών αρχών.
-
Έγχρωμη γεωμετρική σύνθεση που δομείται από αλληλοτεμνόμενες ή εν μέρει αλληλοκαλυπτόμενες καμπυλόγραμμες και τριγωνικές κυρίως φόρμες που καταλαμβάνουν το σύνολο της ζωγραφικής επιφάνειας εν είδει μωσαϊκού ή υαλογραφήματος. Ανάμεσά τους αναδύονται σχηματικά τα κεφάλια καθώς και τμήματα του σώματος (χέρια και τριγωνικά ή καμπύλα περιγράμματα) τριών αντρικών πιθανότατα μορφών που εμφανίζονται να φυσούν (δεξιά) ή να κρούουν (αριστερά και κέντρο) μουσικά όργανα. Χρωματικά επικρατούν οι θερμοί τόνοι του καφέ, του κόκκινου και του κίτρινου και λιγότερο του πράσινου, του γαλάζιου και του μπλε-μοβ.
Το έργο του Volkov μεταξύ 1917 και 1924-1925, ιδιαίτερο και προσωπικό, θεωρείται ότι συνδυάζει την παράδοση της αγιογραφίας και της ανατολικής τέχνης, το έργο του Vrubel και τη γεωμετρία της υαλογραφίας, με ίχνη τόσο του κυβισμού όσο και του σουπρεματισμού. Ο καλλιτέχνης, σε πλήρη δράση αυτή την εποχή, παρουσιάζει τα έργα του σε εκθέσεις στην Τασκένδη, στην Πρώτη έκθεση ρωσικής τέχνης στο Βερολίνο (1922) και στο Άμστερνταμ (1923), ενώ το 1923 κάνει την πρώτη του ατομική έκθεση στη Μόσχα.
-
Χωρίς τίτλο. Χωρίς χρονολογία. Γκουάς σε χαρτί. 12.4 x 35.5. Μεταπρωτοπορία.
-
Χωρίς τίτλο. Χωρίς χρονολογία. Γκουάς σε χαρτί. 29.5 x 27.9. Μεταπρωτοπορία.
-
Χωρίς τίτλο. Χωρίς χρονολογία. Γκουάς σε χαρτί. 14.9 x 14.9. Μεταπρωτοπορία.
-
Χωρίς τίτλο. Χωρίς χρονολογία. Κραγιόν σε χαρτί. 17.5 x 14.2.
-
Σύνθεση που βασίζεται σε γραμμικά, ευθύγραμμα και κυκλικά μοτίβα, τα οποία οργανώνονται σε σπειροειδή διάταξη ή συνθέτουν γωνίες και επιφάνειες.
-
Η σύνθεση του σχεδίου στηρίζεται σε μια καθαρά γεωμετρική θεματολογία που διακρίνεται για την έμφαση στη γραμμική κατασκευή και σε αυτή διερευνάται η σχέση μεταξύ τμημάτων κύκλου (σε κόκκινο) και παράλληλων ή αλληλοτεμνόμενων ευθειών (σε γκρι ή μαύρο). Κονστρουκτιβισμός.
-
Χωρίς τίτλο. 1930. Μελάνι και χρωματιστό μολύβι σε χαρτί. 17.7 x 15. Μεταπρωτοπορία.
